Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 70 oppslagsord

påverke

påverka

verb

Tyding og bruk

verke (inn) på, ha innverknad på

Døme

påverka av den knappe sagastilen

Faste uttrykk

i påverka tilstand
drukken, rusa

Artikkelside

horn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt horn

Tyding og bruk

utvokster av keratin på hovudet hos visse hovdyr
Døme
- kyr kan ha horn;
- oksen tok han på horna og slengde han bortover
- - elghorn
  - kuhorn
hardvoren substans som horn (1) er laga av;
keratin
Døme
- knappar av horn;
- vere hardt som horn
gjenstand laga av horn av ku eller liknande
Døme
- blåse i horn;
- drikke av hornet
- - drikkehorn
  - kruthorn
ting som liknar eller opphavleg likna horn (1)
- - bilhorn
  - posthorn
  - signalhorn
blåseinstrument av messing med traktforma opning
Døme
- han spelar horn i korpset
- - althorn
  - valthorn
lite, krumt bakverk med spiss i båe endane
Døme
- vi åt horn med ost til kvelds
brukt i stadnamn: form i landskap som stikk ut eller liknar eit horn
Døme
- Romsdalshornet er ein av dei mest populære toppane i Noreg;
- segle rundt Kapp Horn;
- landa på Afrikas Horn

Faste uttrykk

engelsk horn
treblåseinstrument som liknar obo, men er stemt ein kvint lågare enn ein vanleg obo
få horn
bli bedregen av nokon
ha eit horn i sida til
bere nag til nokon
hornet på veggen
brukt om situasjon der den eldste, ofte i ei organisasjon, prøver å påverke med dei gammaldagse meiningane sine;
jamfør sjuande far i huset
vi skal sleppe å høyre så mykje frå han som heng i hornet på veggen
renne/stange horna av seg
ha ein vill og energisk periode for sidan å falle til ro
ho må få stange horna av seg medan ho er ung;
stormen har rent horna av seg
setje horn på
vere utru (2 mot
ta tyren/oksen ved horna
gå rett på vanskane
trekkje horna til seg
slutte å vise motvilje

Artikkelside

oppskrivar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som skriv opp noko

Døme

oppskrivarane av eventyr kunne påverke innhaldet sterkt samanlikna med dei opphavlege, munnlege versjonane

Artikkelside

planøkonomi

substantiv hankjønn

Opphav

av plan (

Tyding og bruk

økonomisk system der styresmaktene i eit land freistar å dirigere eller påverke produksjon og omsetnad;

til skilnad frå marknadsøkonomi

Artikkelside

munn

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt munnr, muðr

Tyding og bruk

leppene og opninga mellom dei;
munnhole, gap (2, kjeft (1)
Døme
- ha liten munn;
- sove med open munn;
- sleikje seg om munnen;
- snakke med mat i munnen
munn (1) som talereiskap
Døme
- hald munn!
- lese på munnen;
- vere grov i munnen;
- passe munnen sin;
- alle snakka i munnen på kvarandre;
- det ordet vil eg ikkje ta i munnen;
- munnen står ikkje på henne
person som ein livnærer
Døme
- ha mange munnar å mette
munnfull
opning, munning;
jamfør mormunn

Faste uttrykk

bruke munn
skjenne
dei er sinte og bruker munn
gå frå munn til munn
bli fortald frå den eine til den andre
lage munnen etter matsekken
ikkje forbruke meir enn ein har råd til;
setje tæring etter næring
leggje orda i munnen på nokon
påverke nokon til å svare slik ein ønskjer
lese på munnen
skjøne tale ut frå rørslene på munnen hos den talande
leve frå hand til munn
leve på ein måte så ein berre så vidt har nok til å klare seg
miste munn og mæle
bli stum;
ikkje få fram eit ord
slå seg sjølv på munnen
motseie seg sjølv
snakke etter munnen
jatte med
stoppe munnen på
få til å teie
stor i munnen
skrytande, brautande
ho har vore for stor i munnen på folkemøtet
ta bladet frå munnen
snakke rett ut;
seie klart frå
ta munnen for full
love meir enn ein kan halde;
ta for sterkt i
ta ordet ut av munnen på
kome nokon i forkjøpet med å seie noko

Artikkelside

preparere

preparera

verb

Opphav

av latin pre- og parare ‘gjere i stand’; jamfør pre-

Tyding og bruk

gjere motstandsdyktig og varig
Døme
- preparere skinn
stoppe (2, 1) ut
Døme
- preparere fuglar
gjere i stand til ein viss bruk, særleg om løyper og ski
Døme
- preparere ei løype
påverke på førehand;
førebu
Døme
- preparere seg til eksamen

Artikkelside

skrive

skriva

verb

Opphav

norrønt skrifa; latin scribere

Tyding og bruk

lage skrift på papir eller skjerm ved hjelp av blyant, penn, tastatur eller liknande
Døme
- skrive brev;
- skrive namnet sitt;
- skrive utydeleg;
- skrive med blyant;
- skrive på maskin
uttrykkje at det er eit visst år, ein viss dato eller eit visst klokkeslett
Døme
- i dag skriv vi 3. desember
komponere
Døme
- skrive musikk for fele

Faste uttrykk

leve av å skrive
leve av å vere forfattar eller skribent
skrive av
kopiere
skrive falsk
forfalske namnetrekk
skrive fram
i statistikk: det å rekne ut korleis ei framtidig utvikling blir, ut frå gjevne føresetnader om faktorane som kan påverke utviklinga;
framskrive
skrive frå seg
seie frå seg noko skriftleg
skrive historie
utrette noko som set merke i utviklinga;
skape historie
skrive inn
føre inn
skrive ned
- setje på papiret
- setje ned verdien av noko;
  devaluere
skrive om
endre og forbetre ei skriftleg framstilling;
omskrive (1)
skrive opp
- ta opp skriftleg;
  skrive ned
- gi att tidlegare verdi;
  revaluere
- vere viss på
  det kan du skrive opp!
skrive på for
kausjonere for nokon
skrive på
- setje namnet sitt på eit dokument
- føre noko opp som gjeldspost for nokon
skrive seg bak øyret
merke seg noko
skrive seg frå
kome av, stamme frå; datere seg frå
skrive seg inn
la seg føre inn som medlem i eit lag eller liknande
skrive seg/skrive seg for
bruke eit anna namn enn sitt eige (i underskrift)
ho heitte Nilsen, men skriv seg no Nes;
han skreiv seg for Nordbø
skrive til
sende brev til nokon
skrive under på
- godta med underskrifta si
- i overført tyding: (munnleg) forsikring om noko
skrive ut
- gjere vedtak om;
  avgjere, fastsetje
  skrive ut skatt;
  skrive ut nyval
- trykke digitalt dokument på papir med hjelp av skrivar
- kalle ut (soldatar);
  innrullere (1)
- gje ei skriftleg fråsegn om at ein kan forlate sjukehuset
  han blei skriven ut av sjukehuset
som skrive står
som alle veit

Artikkelside

skrive fram

Tyding og bruk

i statistikk: det å rekne ut korleis ei framtidig utvikling blir, ut frå gjevne føresetnader om faktorane som kan påverke utviklinga;

framskrive;

Sjå: skrive

Artikkelside

motivere

motivera

verb

Opphav

frå fransk; jamfør motiv

Tyding og bruk

gje motivasjon;
skape lyst og ynske hos nokon;
påverke, oppmuntre, stimulere
Døme
- motivere elevane til auka innsats;
- vere motivert for oppgåva;
- ho motiverer jenter til å søkje teknisk utdanning
vere motiv (1) for;
grunngje
Døme
- dei motiverte røykjeforbodet med brannfare

Artikkelside

ord

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt orð; samanheng med latin verbum

Tyding og bruk

eining av språklydar eller bokstavar som har ei tyding
Døme
- setninga ‘eg har lese den boka’ består av fem ord;
- 'framsteg' er eit samansett ord;
- det svenske ordet ‘flicka’;
- ikkje skjøne eit ord;
- ein mann av få ord;
- ho sa ikkje ordet
tekst (1, 7)
Døme
- setje ord til ein melodi
ordtøke, fyndord
Døme
- det er eit ord som seier at den svelt ikkje som tjukt bit
seiemåte, talemåte, uttrykk, utsegn
Døme
- det var eit sant ord;
- det skrivne ordet;
- Guds ord;
- eit ord i rett tid;
- eg gjer hennar ord til mine
- - skriftord
  - bibelord
tale, innlegg (i eit ordskifte og liknande)
Døme
- be om ordet;
- få ordet;
- ta ordet
gjetord (1);
omtale (1, 2);
rykte (2)
Døme
- ha ord på seg for å vere bråsint;
- ha godt ord på seg
lovnad, tilsegn
Døme
- gje ordet sitt på noko;
- tru nokon på ordet deira;
- bryte ordet sitt;
- dei står ved ordet sitt i denne saka

Faste uttrykk

det siste ordet
synspunktet som blir avgjerande i ei sak;
konklusjonen
domaren har det siste ordet;
styret fekk det siste ordet i desse sakene;
det siste ordet er enno ikkje sagt i denne saka
for eit godt ord
utan særleg grunn;
lett
ho legg seg sjuk for eit godt ord
før ein veit ordet av det
før ein får tenkt seg om
før ho visste ordet av det, var ho på jobbintervju
føre ordet
vere den som taler og tek avgjerdene
gå troll i ord
bli til røynd
så får vi sjå om tipset hans går troll i ord
ha eit ord med i laget
vere med og avgjere
ikkje få ord for seg
ikkje få sagt det ein vil
kome til orde
få høve til å seie noko
leggje inn eit godt ord for
gå god for
leggje orda i munnen på nokon
påverke nokon til å svare slik ein ønskjer
med andre ord
sagt på ein annan måte;
det vil seie;
forkorta m.a.o.
med reine ord
med likeframme uttrykk;
rett ut
bodskapen er formulert med reine ord
ord for ord
nøyaktig, ordrett
gje att ord for ord
ordet er fritt
kven som helst kan uttale seg
pauli ord
(med latinsk genitivsform av Paulus) irettesetjing, refs
ho greip anledninga til å seie politikarnane eit pauli ord;
trenaren sa nokre pauli ord til spelarane i pausen
reine ord for pengane
klar tale;
sanninga
som ordet går
etter det folk seier
ta på ordet
ta det nokon seier bokstavleg;
utnytte det nokon (tankelaust) tilbyr
vege orda sine på gullvekt
uttale seg svært varsamt
vege orda sine
tenkje seg godt om før ein seier noko

Artikkelside

Side 1 av 7

Resultat per side: