Avansert søk

Nynorskordboka 8 oppslagsord

overrumple

overrumpla

verb

Opphav

etter tysk, opphavleg ‘brått falle over ein med larm’; jamfør rumle

Tyding og bruk

kome brått og uforvarande på;

Døme

overrumple fienden;
spørsmålet overrumpla henne

brukt som adjektiv:
- ein overrumplande effekt

setje ut av spel

Tyding og bruk

Sjå: setje, spel

overrumple, distrahere
Døme
- den nye informasjonen sette han heilt ut av spel
hindre i å fungere eller delta
Døme
- kneskaden har sett meg ut av spel i fleire veker

spel 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

uroleg rørsle;
veksling
Døme
- sjå spelet av nordlyset på himmelen;
- eit spel av fargar
- - minespel
livleg verksemd
Døme
- det frie spelet på pengemarknaden
leik (1)
Døme
- eit spel med ord
organisert leik med reglar, ofte med ball eller anna utstyr
Døme
- laget viste godt spel;
- ballen er ute av spel
- - angrepsspel
  - ballspel
sett med kort, brikker eller liknande til å spele med
Døme
- ludo er eit spel som passar for alle
- - brettspel
  - dataspel
  - puslespel
musikk (1) fått fram på instrument (3)
Døme
- eit stemne med leik og spel
- - felespel
  - klaverspel
aktivitet der ein satsar pengar eller liknande i von om forteneste
Døme
- spel på automatar
- - hasardspel
  - lykkespel
leik (5) som fugl driv med i paringstida
Døme
- det er forbode å skyte tiur på spel
skodespel (2)
Døme
- spelet på scena var av beste merke
tilgjersle
Døme
- det er berre spel frå hennar side
einskild omgang, parti av eit spel (1
Døme
- vinne første spelet
musikkinstrument
- - munnspel
  - trekkspel
teaterstykke
- - lystspel
  - musikkspel
  - skodespel

Faste uttrykk

avtalt spel
avtale i løynd til eigen føremon
drive spel med nokon
drive ap med nokon;
halde nokon for narr
fritt spel
spelerom
få fritt spel;
gje nokon fritt spel
gjere gode miner til slett spel
ikkje vise misnøye;
låst som ingenting
ha ein finger med i spelet
vere med, verke inn
høgt spel
spel med stor innsats;
dristig spel
setje på spel
risikere å tape eller miste
setje livet på spel
setje ut av spel
- overrumple, distrahere
  den nye informasjonen sette han heilt ut av spel
- hindre i å fungere eller delta
  kneskaden har sett meg ut av spel i fleire veker
spel for galleriet
falsk eller hyklersk framferd brukt for å gjere andre til lags
høyringa var eit spel for galleriet;
tomme ord og spel for galleriet
stå på spel
vere i fare for å gå tapt
liv og helse står på spel

ta nokon på senga

Tyding og bruk

Sjå: seng

besøkje nokon før dei har stått opp
overrumple nokon

seng

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt sæ(i)ng

Tyding og bruk

møbel (med utstyr) til å sove i eller kvile på
Døme
- liggje i senga og sove;
- hotellet har 100 senger;
- har du reidd opp senga?
- eg legg meg litt på senga og kviler;
- han prøver å vere i seng før midnatt;
- det er på tide å gå til sengs;
- ho er oppe av senga etter operasjonen
- - dobbelseng
  - himmelseng
  - køyeseng
kvilestad (1), leie (2, 1)
Døme
- lage ei seng av granbar
underlag, til dømes i matretter
Døme
- fisken vart servert på ei seng av grønsaker
bed
Døme
- så ei seng med gulrot og ei med reddik
- - blomsterseng
  - gulrotseng
  - hageseng

Faste uttrykk

gå til sengs med
liggje med;
ha samleie med
halde senga
vere sjuk og sengeliggjande
eg måtte halde senga eit par dagar
ta nokon på senga
- besøkje nokon før dei har stått opp
- overrumple nokon

overraske

overraska

verb

Opphav

frå tysk , opphavleg ‘vere raskare enn’

Tyding og bruk

kome brått og uventa på;
kome over, overrumple
Døme
- bli overraska av uvêr
gjere forundra, forstøkt eller forvirra
Døme
- resultatet overraska alle;
- bli overraska over reaksjonen

Faste uttrykk

overraske med
glede (nokon) med (noko uventa)

sjokkbehandling

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

eldre nemning for elektrokonvulsiv behandling
det å overrumple eller bli overrumpla
Døme
- laget fekk sjokkbehandling i den første kampen

sjokkbehandle

sjokkbehandla

verb

Tyding og bruk

behandle med elektrosjokk
gjere noko som overraskar;
overrumple
Døme
- sjokkbehandle konkurrentane med ein drepande opningsfart