Avansert søk

Nynorskordboka 5 oppslagsord

substantiv hankjønn

etter lågtysk misdunken ‘tvil, uvisse’; innverknad frå tysk Verdacht ‘mistanke’

tru, aning, gjetting, intuisjon, særleg om noko gale eller straffbart

substantiv hokjønn

rekkje med indisium som stør mistanken om at ein tiltalt er skuldig

verb

kløyvd infinitiv: -a

norrønt sitja

kvile setet eller bakdelen med overkroppen meir eller mindre oppreist
Døme
- sitje på ein stol;
- katten sit ute på trappa
- setje seg
  vil du ikkje sitje?
  sitje med armane i kross – òg: vere passiv;
  sitje som på nåler – vere i nervøs spenning;
  sitje på – òg: tvihalde på (noko), dra ut, seinke
- med avbleikt tyding:
  sitje og arbeide
stå roleg, vere i kvilestilling
Døme
- hønene sit på vaglet;
- det sat ei fluge i taket
bu, opphalde seg, vere
Døme
- sitje att, igjen på skulen;
- sitje att, igjen med mange barn;
- sitje i fengsel;
- nøkkelen sat i låsen;
- redsla sat i han;
- han sat heime heile dagen;
- ho sat på garden så lenge ho levde;
- lua sat på snei;
- det sit eit godt hovud på den guten;
- sitje godt, vanskeleg i det – ha det godt, vanskeleg økonomisk
vere fast
Døme
- slå i ein spikar så han sit;
- sjukdomen sat lenge i;
- sigeren sat langt inne – det var vanskeleg å vinne
- i presens partisipp:
  ha mistanken sitjande på seg
stå føre ei viss verksemd
Døme
- sitje i billettluka;
- sitje i ei nemnd;
- sitje med makta;
- sitje på Stortinget
- den sitjande regjeringa
høve (2, passe (5
Døme
- dressen sit som støypt;
- sitje som eit skot – vere ein fulltreffar, høve framifrå;
- ei langrennsdrakt som sit etter – følgjer kroppen
slite med jamn bruk
Døme
- sitje hol i buksebaken;
- sitje ned ein sofa

verb

leie (3 bort
Døme
- avleie vatn;
- musikken avleidde tankane deira;
- avleie mistanken frå nokon
danne som resultat (av), med utgangspunkt (i), slutte seg til (av noko anna)
Døme
- avleie eit nytt stoff av oljen;
- av det som er sagt, kan vi avleie at …
i språkvitskap: lage ord av andre ord ved hjelp av førestavingar, endingar og/eller lydendringar
Døme
- ‘drøyme’ er avleidd av ‘draum’

verb

frå bokmål; jamfør kraft (

svekkje, veike (3
Døme
- sjukdomen avkrefta henne
- brukt som adjektiv
  ein bleik og avkrefta mann
avsanne, dementere, tilbakevise
Døme
- avkrefte ein påstand;
- legen avkrefta mistanken om alvorleg sjukdom