Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
29 treff

Nynorskordboka 29 oppslagsord

likning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å rekne ut skatt
    Døme
    • klage på likninga
  2. matematisk formel som seier at to algebraiske uttrykk er like store
    Døme
    • løyse ei likning med to ukjende
  3. kjemisk formel for omsetjinga av stoff ved ein kjemisk reaksjon
  4. enkel forteljing som skal illustrere ei sanning eller ein moralsk lærdom, særleg i Det nye testamentet;
    biletleg uttrykk, parabel (1), liknad
    Døme
    • tale i likningar
Artikkelside

grad 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

av latin gradus ‘steg, trinn’

Tyding og bruk

  1. steg på ein konkret eller abstrakt skala;
    Døme
    • landet har stor grad av sjølvforsyning;
    • ulike grader av straff;
    • grada av stønad kan variere;
    • i den grad ein kan kalle dette venskap
  2. rang, nivå av utvikling
    Døme
    • akademisk grad;
    • embetseksamen av lågare grad
  3. i språkvitskap: nemning for formene positiv, komparativ og superlativ av eit adjektiv (eller adverb)
    Døme
    • norske adjektiv blir bøygde i grad (fin – finare – finast) og genus
  4. i matematikk: potens (2)
    Døme
    • ei likning av første, andre eller tredje grad har den ukjende i første, andre eller tredje potens
  5. eining for vinkelmål som svarer til ¹⁄₉₀ av ein rett vinkel, ¹⁄₃₆₀ av ein sirkel;
    jamfør gon
    Døme
    • ein vinkel på 60 grader;
    • eit vinkelmål på 60°
  6. eining for inndeling i meridianar og parallellsirklar
    Døme
    • på 67 grader nordleg breidd;
    • 70° nord
  7. eining for temperatur
    Døme
    • vatn koker ved 100 grader celsius (100 °C);
    • det er 25 grader ute

Faste uttrykk

  • forhøyr av tredje grad
    forhøyr under tortur
  • gå gradene
    avansere steg for steg (i eit yrke eller liknande)
  • i/til ei viss grad
    til dels, litt
    • i ei viss grad kan ein seie det;
    • eg er til ei viss grad einig med deg
  • stige i gradene
    rykkje opp;
    avansere
  • så til dei grader
    brukt forsterkande;
    særs, veldig, i høg grad
    • konserten innfridde så til dei grader;
    • ho var så til dei grader misunneleg
Artikkelside

bilete, bilde

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt bilæti

Tyding og bruk

  1. (teikna, måla, fotografert) attgjeving av noko eller nokon
    Døme
    • måle eit bilete;
    • ha bilete på veggen;
    • sjå på bilete
  2. Døme
    • ha eit klart bilete av noko;
    • ha bilete i hovudet
  3. Døme
    • romanen gjev eit råkande bilete av tilhøva under krigen
  4. Døme
    • tale i bilete
  5. aktuell situasjon (slik han ter seg)
    Døme
    • etter kommunevalet er biletet eit anna

Faste uttrykk

  • få eit bilete av
    få inntrykk av eller oversikt over
    • vi må få eit bilete av situasjonen
  • gje eit bilete av
    gje eit inntrykk av;
    spegle av
    • målingane gjev eit bilete av meiningane i ulike landsdelar
  • kome inn i biletet
    bli aktuell, måtte reknast med
    • andre reglar kan kome inn i biletet
  • ta bilete
    fotografere
    • kan du ta eit bilete av meg?
  • vere inne i biletet
    gjere seg gjeldande
    • dei har vore sterkt inne i biletet
  • vere ute av biletet
    vere uaktuell
    • to av alternativa er ute av biletet
Artikkelside

vingardssøndag, vingardssundag

substantiv hankjønn

Opphav

etter bibelsk likning om arbeidarane i vingarden

Tyding og bruk

i kyrkjeåret: 14. søndagen i treeiningstida
Artikkelside

ukjend, ukjent

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ein ikkje kjenner eller veit om
    Døme
    • snakke til ukjende folk;
    • gå seg bort i ukjent terreng;
    • setje om ei ukjend tekst;
    • denne opplysninga er ukjend for meg
    • brukt som substantiv:
      • kaste seg ut i det ukjende
  2. som ikkje kjenner til (noko)
    Døme
    • eg er ukjend i Bergen;
    • han er ukjend med tilhøva
  3. som ikkje er identifisert;
    anonym
    Døme
    • ein ukjent gjerningsperson;
    • grava til den ukjende soldaten
  4. som ikkje er kjend av ålmenta
    Døme
    • ein ukjend kunstnar
  5. i matematikk, brukt som substantiv: storleik som ikkje er oppgjeven
    Døme
    • ei likning med to ukjende
Artikkelside

tilstandslikning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

likning (3) som gjev samanhengen mellom trykk, volum og temperatur for eit stoff
Artikkelside

variabel 1

substantiv hankjønn

Opphav

av variabel (2

Tyding og bruk

storleik med skiftande verdi;
til skilnad frå konstant (1
Døme
  • setje opp ei likning med fleire variablar
Artikkelside

parabel

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom latin; frå gresk parabole ‘samanlikning’

Tyding og bruk

  1. enkel forteljing, gjerne frå kvardagslivet, som skal klargjere ei djupare sanning, ein høgare moralsk leveregel eller liknande;
  2. bogen linje der kvart punkt på linja har like stor avstand frå eit fast punkt (brennpunktet) som frå ei gjeven rett linje;
Artikkelside

kubisk

adjektiv

Tyding og bruk

  1. med form som ein kubus (1);
  2. av tredje grad (1, 4)
    Døme
    • ei kubisk likning
Artikkelside

andregrad

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

  1. andre grad eller nivå i ein rangstige
    Døme
    • forbrenning av første- eller andregrad er overflatiske skadar
  2. i matematikk: andre potens (2)
    Døme
    • ei likning av andregrad
Artikkelside
Side 1 av 3