Avansert søk

Nynorskordboka 87 oppslagsord

konflikt

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin , av confligere ‘støyte saman’

Tyding og bruk

strid mellom personar, grupper eller statar;
samanstøyt
Døme
- væpna konflikt;
- det var open konflikt mellom brørne;
- løyse ein fastlåst konflikt;
- kome i konflikt med politiet
motsetning, manglande samsvar
Døme
- utbygginga kjem i konflikt med naturverdiane;
- ein indre, psykisk konflikt

stillingskrig

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

krig som begge partane fører frå faste stillingar
Døme
- første verdskrigen vart ein stillingskrig
i overført tyding: fastlåst situasjon;
konflikt der ingen av partane vil ta initiativ til ei løysing
Døme
- det er ein stillingskrig mellom regjeringa og opposisjonen

slag 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt slag

Tyding og bruk

(rask) rørsle med stor kraft med hand eller reiskap mot noko med stor kraft;
det å slå (2, 1);
bank (3, 1), kakk (2
Døme
- slå harde slag med ei sleggje;
- gje eit slag med knyttneven;
- klokka slo tolv slag;
- eit godt slag med racketen;
- kvalen gjorde eit slag med sporden
- - hamarslag
  - knyttneveslag
det at noko eller nokon blir ramma (hardt);
(ufrivillig) kraftig støyt;
dunk, dask
Døme
- falle og få eit slag i hovudet
jamn dunking frå noko;
rytmisk samandraging
Døme
- slaga i maskinen;
- høyre slaga av bølgjene mot båtsida;
- hjartet slår om lag 70 slag i minuttet
- - pulsslag
  - taktslag
  - trommeslag
lei hending som råkar brått og kraftig;
ulykke
Døme
- å bli aleine er eit hardt slag;
- det var eit slag for heile familien
plutseleg sjukdomsanfall på grunn svikt i livsviktige organ, oftast hjerne og hjarte
Døme
- han har fått slag;
- døy av slag
- - heteslag
  - hjarteslag
  - hjerneslag
væpna kamp mellom fiendtlege styrkar;
militær trefning
Døme
- slaget på Stiklestad;
- vinne eit slag;
- slaget om byen
krafttak for å oppnå noko eller vinne over noko eller nokon;
konflikt eller motsetnad mellom stridande interesser
Døme
- slaget om sjåarane;
- ho vann slaget om gullet;
- opposisjonen tapte slaget
einskild omgang av leik eller spel;
parti (5)
Døme
- eit slag krokket;
- skal vi ta eit slag kort?
ombretta kant på klede
Døme
- slaget på ei jakke
laustsitjande overplagg utan ermar
- - regnslag
rørsle i rett linje etter kvar gang ein skiftar retning;
baut (2)
Døme
- båten tok eit slag opp mot vinden;
- gjere eit slag bortover golvet
råske eller væte på noko
Døme
- det har gått slag i handkleda
- - jordslag
spor (1, 1), far (2, 1)
Døme
- sjå slag etter gaupe
om båtar: overgang mellom side og botn;
kimming (2)
brukt om samansetningar om noko som ein slår mot;
i ord som spikarslag

Faste uttrykk

eit slag i lufta
gjerning som er heilt utan verknad
ha fritt slag
ha full handlefridom
i slag
i god form
han er verkeleg i slag i kveld;
eg kjenner meg ikkje i godt slag i dag
med eitt slag
brått, plutseleg
mellom slaga
mellom to periodar med høg aktivitet
deltakarane kvilte mellom slaga;
han tok ein matbit mellom slaga
på slaget
nøyaktig på tida
han stod på døra på slaget tolv
slag i slag
utan stogg imellom
slå eit slag for
ta eit ekstra tak for;
kjempe for
slå eit slag for miljøet

stormaktskonflikt

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

konflikt mellom stormakter

stridande

adjektiv

Opphav

Tyding og bruk

som kjempar i krig eller annan væpna konflikt
Døme
- stridande soldatar
brukt som substantiv: stridsdyktig soldat;
soldat i kamp
Døme
- krigen var hard både for sivile og stridande
som stridast;
som er usamde
Døme
- dei stridande partane møttest i retten

Faste uttrykk

stridande personell
militært personell som er med i kamp

spisse seg til

Tyding og bruk

om konflikt eller stode: bli meir spent og alvorleg;

kvesse seg til;

Sjå: spisse

spisse

spissa

verb

Opphav

frå tysk eller lågtysk

Tyding og bruk

gjere spiss eller smal;
kvesse;
smalne
Døme
- spisse ein blyant;
- han spissa munnen
gjere tydelegare eller betre
Døme
- verksemda må spisse kompetansen
reinse korn for såer (1

Faste uttrykk

spisse seg til
om konflikt eller stode: bli meir spent og alvorleg;
kvesse seg til
spisse øyra
høyre godt etter
no må de spisse øyra!
dei spissa øyra da ho fortalde om hendinga

sør 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

Tyding og bruk

himmelretning der sola står ved middag (1);
motsett nord (1, 1);
til skilnad frå aust (1, 1) og vest (2, 1)
Døme
- det blæs frå sør;
- fuglane drog mot sør;
- i sør låg svære skybankar
landområde eller statar i sør (oftast sett frå Nord-Europa eller det nordlege Amerika)
Døme
- ein konflikt mellom nord og sør
i bridge: spelar som sit ved sørsida av bordet og er makker til nord (1, 3)
Døme
- sør melder pass

Faste uttrykk

det globale sør
land, hovudsakleg i sør (1, 2), som ikkje har fått del i framveksten i velstand dei siste par hundre åra;
utviklingsland, den tredje verda

storme rundt

Tyding og bruk

vere i ein situasjon prega av oppstyr, kritikk eller konflikt;

Sjå: storme

Døme

det stormar ofte rundt samfunnsdebattanten;
eg står trygt når det stormar rundt meg

storme

storma

verb

Opphav

Tyding og bruk

blåse sterkt
Døme
- det regna og storma
vere i sterkt opprør eller konflikt med seg seg sjølv eller andre
Døme
- kjenslene storma i han;
- det stormar ute i verda
springe eller flytte seg fort;
fare, renne;
skunde
Døme
- storme av garde;
- publikum storma ut på bana
ta med stormåtak;
ta med makt
Døme
- storme stillingane til fienden;
- politiet storma det okkuperte huset;
- publikum storma sperringane

Faste uttrykk

storme fram
- kome seg raskt fram til noko
  publikum storma fram til scena
- få rask utbreiing eller framgang
  partiet stormar fram på meiningsmålingane
storme rundt
vere i ein situasjon prega av oppstyr, kritikk eller konflikt
det stormar ofte rundt samfunnsdebattanten;
eg står trygt når det stormar rundt meg

Resultat per side: