Avansert søk

Nynorskordboka 5 oppslagsord

først 1, fyrst 2

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

førstning, byrjing (2)

Døme

vere med frå førsten

fyrste 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk opphavleg ‘den første’, av latin princeps; jamfør prins

Tyding og bruk

monarkisk statsoverhovud, no særleg i visse mindre land
Døme
- fyrsten av Monaco
medlem av kongehus eller høgadel i visse land

Faste uttrykk

leve som fyrstar
leve i luksus
mørkrets fyrste
djevelen

kronvasall

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

om eldre forhold: vasall (1) som hadde lenet sitt beinveges frå fyrsten

til stades

Tyding og bruk

på staden;

i overført tyding: tilgjengeleg;

Sjå: stad

Døme

fyrsten var sjølv til stades;
føresetnadene er ikkje lenger til stades

stad 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt staðr; samanheng med stå (

Tyding og bruk

avgrensa område;
flekk, plass
Døme
- finne ein høveleg stad til leirplass;
- fastsetje tid og stad for møtet;
- det var feil fleire stader i boka;
- smørje salve på den vonde staden
- - finnestad
  - møtestad
  - samlingsstad
  - stoppestad
hus;
lokalitet, område som ein søkjer til
Døme
- ha ein fin stad ved sjøen;
- ein stad å vere;
- dei går aldri nokon stad – dei held seg heime
- - arbeidsstad
  - bustad
  - landstad
  - skjenkjestad
  - utferdsstad
  - verestad
by (1, bygd, strøk
Døme
- vere frå ein liten stad;
- reise frå stad til stad;
- reise inn til staden – til (kjernen i) byen;
- vere av dei mektige på staden;
- vere til stades – nærverande
- - fødestad
  - heimstad
  - hovudstad
  - kjøpstad
  - ladestad
stilling, stode, situasjon
Døme
- tenk deg i min stad;
- gje noko anna i staden
hjelp;
varig verknad;
traustleik
Døme
- det er ikkje nokon stad i det

Faste uttrykk

dra av stad
leggje i veg, reise
ein viss stad
do (2, wc
på same staden
i prent: tilvising til ein stad i ei kjelde som er nemnt tidlegare; forkorta sst.
til stades
på staden;
i overført tyding: tilgjengeleg
fyrsten var sjølv til stades;
føresetnadene er ikkje lenger til stades