Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

etisk

adjektiv

Opphav

av gresk ethikos; jamfør etikk

Tyding og bruk

som gjeld eller høver med etikken;
Døme
  • etisk og rettferdig handel;
  • etisk matproduksjon;
  • etiske perspektiv på saka
  • brukt som adverb
    • produsere klede på ein etisk forsvarleg måte
Artikkelside

prinsipp

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin ‘opphav, grunnlag’

Tyding og bruk

  1. grunnleggjande tanke eller retningslinje som ein følgjer eller går ut frå;
    Døme
    • matematiske prinsipp;
    • byggje hus etter nye prinsipp
  2. grunnleggjande etisk eller moralsk synsmåte;
    leveregel
    Døme
    • halde fast på prinsippa sine
  3. kjelde, opphav, første årsak;
    verkande kraft
    Døme
    • trua på Gud som det høgaste prinsippet i tilværet;
    • ein kamp mellom gode og vonde prinsipp

Faste uttrykk

  • av prinsipp
    av prinsipielle grunnar
    • reise kollektivt av prinsipp
  • i prinsippet
    som hovudregel;
    prinsipielt
    • i prinsippet er eg samd
  • ri prinsipp
    tvihalde på prinsippa sine utan å ta omsyn til andre faktorar;
    jamfør prinsippryttar
Artikkelside

ideell

adjektiv

Opphav

av tysk ideal

Tyding og bruk

  1. som berre eksisterer i tankane eller førestillingane;
  2. Døme
    • ideelle arbeidstilhøve
  3. som er etisk høgverdig;
    som er prega av høge ideal
    Døme
    • ideelt arbeid;
    • ein ideell organisasjon

Faste uttrykk

  • ideell part
    i jus: tenkt part med omsyn til verdi
Artikkelside

objektivisme

substantiv hankjønn

Opphav

av objektiv (2 og -isme

Tyding og bruk

  1. i filosofi: lære som seier at det finst sanningar og verdiar utan omsyn til eit erkjennande subjekt;
  2. etisk haldning som går ut på at det finst objektive verdiar og normer
Artikkelside

eudaimonisme

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk eudaimonia ‘lykke’

Tyding og bruk

etisk lære som hevdar at lykke og velvære er det høgaste gode
Artikkelside

imperativ 2

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

allmenn etisk forskrift;
strengt fastlagd åtferdsnorm
Døme
  • moralske imperativ;
  • eit etisk imperativ

Faste uttrykk

  • kategorisk imperativ
    i filosofi: imperativ som gjeld vilkårslaust i alle høve
Artikkelside

gehalt

substantiv hankjønn

Opphav

av tysk halten ‘halde’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • gehalten av alkohol i ei væske
  2. Døme
    • ein etisk gehalt
Artikkelside

universalisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. strev etter å få med eller femne om alt
  2. etisk retning som legg vekt på omsynet til det felles beste framfor omsynet til den einskilde
  3. tru på at alle menneske til slutt vil bli frelste
Artikkelside

dilemma

substantiv inkjekjønn

Opphav

av gresk di- og lemma ‘dobbeltsetning’; av di- (1 og lemma ‘gjetting, føresetnad’

Tyding og bruk

vanskeleg valsituasjon der begge utvegane fører ulemper med seg;
Døme
  • eit etisk dilemma;
  • vere i eit dilemma;
  • stå i eit dilemma;
  • dei hadde kome i eit dilemma
Artikkelside

bedriftsleiing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. gruppe av personar som leier ei bedrift
    Døme
    • representantar for dei streikande møtte bedriftsleiinga
  2. det å leie ei bedrift
    Døme
    • moderne bedriftsleiing;
    • førelese om etisk bedriftsleiing
Artikkelside