Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 18 oppslagsord

dogg 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt dǫgg

Tyding og bruk

  1. vassdamp frå lufta som har fortetta seg til dropar ved avkjøling
    Døme
    • dogga på marka;
    • kverve som dogg for sola
  2. Døme
    • dei eig ikkje dogga
Artikkelside

dogg 2, dogge 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå engelsk dog; jamfør tysk Dogge

Tyding og bruk

hund av ei gruppe med firkanta hovud og brei snute
Artikkelside

dogge 2

dogga

verb

Opphav

norrønt dǫggva; av dogg (1

Tyding og bruk

dekkje eller bli dekt med dogg
Døme
  • det dogga på rutene;
  • brilleglasa doggar;
  • dampen doggar til spegelen
Artikkelside

dogge 3

dogga

verb

Opphav

av eldre dansk dogge ‘fiskebåt’

Tyding og bruk

  1. om seglbåt: halde seg på same staden i open sjø mot vind eller bølgjer
  2. om maskindrive fartøy: liggje og vente for å kome til hamn
Artikkelside

morgondogg

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

dogg (1, 1) som ligg om morgonen
Døme
  • gras med morgondogg
Artikkelside

hele 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt héla

Tyding og bruk

frosen dogg;
Artikkelside

forsvinne

forsvinna

verb

Opphav

frå lågtysk; av for- (2

Tyding og bruk

kome bort, bli borte, kome ut av syne, kverve
Døme
  • forsvinne som dogg for sola;
  • han forsvann i djupet;
  • forsvinn!
Artikkelside

lage 3

laga

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av lag

Tyding og bruk

  1. skape eller forme eit (fysisk eller immaterielt) produkt;
    Døme
    • lage mat;
    • dei lagar møblar;
    • ho laga musikk til eit dikt
  2. brukt som adjektiv: tilgjord, unaturleg
    Døme
    • slutten i boka verkar så laga
  3. få ein viss tilstand eller situasjon til å oppstå;
    stelle til
    Døme
    • lage ein flekk på duken;
    • dei laga berre bråk og ugreie;
    • lage det slik at alle blir nøgde

Faste uttrykk

  • lage i stand
    førebu noko;
    stelle i stand
    • lage i stand ein stor fest
  • lage om
    få noko til å bli annleis enn det har vore;
    gjere om;
    jamfør omlaging
    • stua er laga om til kontor;
    • lage om på diktet
  • lage opp
    lage mykje av noko for seinare bruk
    • dei har laga opp rikeleg med fiskekaker
  • lage seg til
    ordne seg;
    betre seg
    • vêret laga seg til
  • lage seg
    • ordne seg;
      gå godt
      • det lagar seg nok
    • forme seg;
      vere i ferd med å bli
      • det laga seg dogg på ruta;
      • det laga seg til uvêr
    • gjere seg ferdig;
      bu seg
      • lage seg til å reise
  • lage til
    stelle i stand;
    gjere førebuingar
    • lage til frukost;
    • dei laga til ein fest
Artikkelside

lage seg

Tyding og bruk

Sjå: lage
  1. ordne seg;
    gå godt
    Døme
    • det lagar seg nok
  2. forme seg;
    vere i ferd med å bli
    Døme
    • det laga seg dogg på ruta;
    • det laga seg til uvêr
  3. gjere seg ferdig;
    bu seg
    Døme
    • lage seg til å reise
Artikkelside

sol 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt sól, samanheng med latin sol; gresk helios

Tyding og bruk

  1. sjølvlysande himmellekam som er midtpunktet i eit planetsystem;
    Døme
    • mylderet av soler i Vinterbrauta
  2. særleg: sol (1, 1) som jorda er ein av planetane til og krinsar kring
    Døme
    • sola står opp i aust og går ned i vest;
    • snu seg med sola – i same leia som sola går over himmelen;
    • vi såg ikkje sola i heile ferien – vi hadde skya vêr i ferien
    • sagt når ein nyss omtalt dukkar opp
      • når ein snakkar om sola, så skin ho;
      • blid som ei sol – strålande blid
    • lysande punkt
      • få seg ein smell så ein ser både sol og måne
  3. Døme
    • liggje rett ut i sola;
    • få sola i auga;
    • kverve som dogg for sol – bli sporlaust borte
  4. strålande vakker jente, kvinne;
    særs blid jente, kvinne

Faste uttrykk

  • det finst ingenting nytt under sola
    på jorda gjennom tidene (Fork 1,9)
  • ein plass i sola
    særs gode ytre vilkår;
    framståande plass
  • ikkje la sola gå ned over vreiden sin
    (etter Ef 4,26) vere snar å gløyme og tilgje el. å gjere opp
  • skifte sol og vind
    ta rettferdige omsyn til begge sider
Artikkelside
Side 1 av 2