Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 58 oppslagsord

blank

adjektiv

Opphav

frå lågtysk ‘skinande kvit’; samanheng med blakk

Tyding og bruk

  1. om luft, himmel og liknande: lys, klar
    Døme
    • blank himmel;
    • midt på blanke dagen
  2. glatt, skinande
    Døme
    • ein blank buksebak;
    • ein blank spegel;
    • bli blank i auga av glede
  3. om væske: ublanda, klar
    Døme
    • ein blank drope
  4. som ikkje er til å misforstå;
    tydeleg
    Døme
    • blank løgn;
    • få blankt avslag
    • brukt som adverb
      • nekte blankt
    • saman med tal: utan desimal
      • 100-meteren gjekk på 10 blank
  5. om papir: som det ikkje er skrive eller prenta på
    Døme
    • to røystesetlar var blanke;
    • legg inn ei blank linje
  6. utan kunnskapar
    Døme
    • vere heilt blank i eit fag

Faste uttrykk

  • blanke ark
    • ark utan påskrift, teikningar eller anna
      • ei notatblokk med blanke ark
    • i overført tyding: nye moglegheiter
      • begynne, starte med blanke ark
  • blanke våpen
    • stikk- og hoggvåpen til å bruke i nærstrid
    • ærlege, heiderlege middel
      • kjempe med blanke våpen i media
  • gje blanke i
    ikkje bry seg
  • levere blankt
    levere ei oppgåve utan å ha svart på ho
  • stemme blankt
    levere stemmesetel utan å ha merkt av for ein av valmoglegheitene
  • trekkje blankt
    • dra sabelen, sverdet e l or slira
    • vise fiendtleg innstilling;
      gå til åtak verbalt
Artikkelside

blanke

blanka

verb

Tyding og bruk

gjere blank
Døme
  • ho blanka lauken i steikepanna
Artikkelside

pusse 1

pussa

verb

Opphav

av tysk puzen

Tyding og bruk

  1. gjere rein (og blank);
    reinse
    Døme
    • pusse tennene;
    • han pussar glaset;
    • dei har pussa sølvtøyet;
    • eg må pusse nasen
  2. føre puss (1, 3) på mur, betong eller liknande

Faste uttrykk

  • pusse opp
    setje i stand
    • det gamle huset vart pussa opp
  • pusse på
    rette eller pynte på
    • musikken er pussa på
Artikkelside

mercerisere

mercerisera

verb

Uttale

mærseriseˊre

Opphav

etter namnet til den britiske kjemikaren John Mercer, 1791–1866

Tyding og bruk

behandle bomull så ho blir blank og sterk
Artikkelside

pels

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt pilz, frå lågtysk; av latin pellis ‘fell, dyrehud’

Tyding og bruk

  1. dyreskinn med hår
    Døme
    • hjorten er blank og fin i pelsen;
    • klede av pels
  2. ytterplagg av pels (1)
    Døme
    • gå med pels

Faste uttrykk

  • få på pelsen
    få kraftig kritikk;
    få ei overhaling
Artikkelside

polere

polera

verb

Opphav

frå latin

Tyding og bruk

  1. pusse eller gni ei overflate (til dømes med kjemisk middel) slik at ho blir glatt og blank
    Døme
    • han polerer bilen
  2. i overført tyding: finpusse (2), kultivere (4)
    • brukt som adjektiv:
      • polerte manerar;
      • eit polert språk
Artikkelside

isse

substantiv hankjønn

Opphav

frå dansk, jamfør norrønt hjassi, hjarsi; samanheng med hjerne

Tyding og bruk

øvste delen av hovudskallen;
Døme
  • han hadde heilt blank isse
Artikkelside

trekkje blankt

Tyding og bruk

Sjå: blank
  1. dra sabelen, sverdet e l or slira
  2. vise fiendtleg innstilling;
    gå til åtak verbalt
Artikkelside

nitid 2

adjektiv

Opphav

gjennom fransk; frå latin nitidus ‘blank, skinande’

Tyding og bruk

fin, sirleg, prydeleg, forseggjord;
Døme
  • ei nitid handskrift;
  • eit nitid arbeid
Artikkelside

lanterne

substantiv hokjønn

Uttale

lantærˋne

Opphav

gjennom fransk, frå latin la(n)terna, truleg av gresk , av lampein ‘lyse’; jamfør lampe

Tyding og bruk

  1. signallys på skip og fly
    Døme
    • ei grøn lanterne;
    • blank lanterne
  2. (skips)lykt
Artikkelside
Side 1 av 6