Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
27 treff

Nynorskordboka 27 oppslagsord

age 2

aga

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt aga

Tyding og bruk

  1. tukte, tvinge til respekt og lydnad;
    Døme
    • age hestane;
    • age hugen sin
  2. Døme
    • ei agande forsamling
  3. Døme
    • age opp hesten;
    • age seg opp
  4. skremme, gjere forstøkt

Faste uttrykk

  • age seg
    styre seg
Artikkelside

age 3

aga

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

  1. gå, stå ustøtt og svinge;
    Døme
    • agande full
  2. om noko som flyt: vogge (2, 1)
  3. Døme
    • det agde med folk
Artikkelside

age 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt agi

Tyding og bruk

  1. respekt blanda med frykt
    Døme
    • kjenne age for;
    • det står age av han

Faste uttrykk

  • halde i age
    halde styr på;
    halde i sjakk
    • halde ungane i age
Artikkelside

tukt

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt tykt; frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. Døme
    • sjølvtukt;
    • halde (streng) tukt
  2. streng oppseding, refsing, straff
  3. sømeleg framferd, god moral, sømd (2)
    Døme
    • utukt;
    • leve i tukt og ære

Faste uttrykk

  • ikkje ta tukt
    ikkje bli betre eller lydigare av å bli straffa
Artikkelside

styr 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

i tyding 2 lågtysk stur ‘ror’; av styre (2

Tyding og bruk

  1. stell, husleg syssel
    Døme
    • sjølvstyr;
    • stå for styr og stell heime
  2. Døme
    • halde styr på
  3. i uttrykk
    Døme
    • gå over styr – gå over ende, ta brått slutt
  4. i uttrykk

Faste uttrykk

  • på styr
    galen, tullete, frå forstanden
  • setje over styr
    bruke ukontrollert mykje;
    sløse, øydsle bort
Artikkelside

sjakk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skák f, gjennom lågtysk opphavleg frå persisk; same opphav som sjah

Tyding og bruk

brettspel (1) med brikker (offiserar og bønder) for to personar
Døme
  • spele (eit parti) sjakk;
  • setje kongen (i) sjakk – truge kongen til motstandaren slik at han må flyttast i neste trekk;
  • bli, stå, vere (i) sjakk

Faste uttrykk

  • halde i sjakk
    halde i age;
    halde under kontroll
Artikkelside

respekt

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘det å ta omsyn’, av respicere ‘sjå seg attende’

Tyding og bruk

age, vyrdnad, lydnad
Døme
  • setje seg i respekt;
  • ha stor respekt for nokon;
  • vise kvarandre respekt;
  • læraren har respekt

Faste uttrykk

  • med respekt å melde
    om eg så må seie;
    orsak uttrykket;
    sant å seie
    • dette er, med respekt å melde, berre tøv
Artikkelside

otte 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt ótti

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ha otte for at krigen skal kome
  2. Døme
    • ha age og otte for presten
  3. det å kjenne noko på seg på førehand;
    Døme
    • eg hadde ein otte for det

Faste uttrykk

  • liggje på otte
    liggje og engste seg for noko som kan hende;
    liggje på ank
    • eg låg på otte heile natta
Artikkelside

vyrdnad, vørdnad

substantiv hankjønn

Opphav

av vyrde (2

Tyding og bruk

  1. det å setje noko eller nokon høgt;
    Døme
    • dei har stor vørdnad for farmoren;
    • halde oppe vyrdnaden for målføra
Artikkelside

vyrdeleg, vørdeleg

adjektiv

Opphav

norrønt virðiligr adjektiv, virðiliga adverb

Tyding og bruk

  1. som fortener vyrdnad (1);
    Døme
    • ein vyrdeleg gardbrukar
  2. heller stor;
    monaleg
    Døme
    • ei vyrdeleg gåve
  3. som har eit lag eller ei åtferd som vekkjer age eller vyrdnad;
    Døme
    • dei talte om det på ein vyrdeleg måte
  4. brukt som adverb: på ein måte som vekkjer vyrdnad;
    Døme
    • kome vel og vyrdeleg frå oppgåva;
    • ho steig roleg inn og helste vyrdeleg
Artikkelside
Side 1 av 3