Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 73 oppslagsord

stuntreporter

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

radio- eller tv-reporter som finn på overraskande (og morosame) ting
Artikkelside

årring

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ring eller belte som i eitt år blir avsett utetter på tverrsnittet av ei trestamme (og som er lik tjuknetilveksten)
Døme
  • tel ein årringane, finn ein kor gammalt treet er
Artikkelside

åndsnærverande

adjektiv

Tyding og bruk

som snøgt finn på råd, rådsnar, snarrådig
Artikkelside

vi, me

pronomen

Opphav

truleg med innverknad frå svensk og dansk, me truleg av norrønt mit ‘vi to’, jamfør òg norrønt vit, mit ‘vi to’, vi; oss dativ og akkusativ av norrønt vér, mér ‘vi’

Tyding og bruk

  1. brukt av talaren om seg sjølv og alle i nærleiken, i same stilling og liknande: 1. person fleirtal; jamfør vår (2
    Døme
    • vi to;
    • vi som er her;
    • vi arbeidarar;
    • stakkars oss!
    • hjelp oss!
    • tenk litt på oss
    • brukt på vegner av ein institusjon, eit firma og liknande
      • vi takkar for førespurnaden
    • allmenngjerande
      • vi finn alltid unnatak – det finst
    • som substantiv
  2. brukt for 1. person eintal som kongeleg fleirtal
    Døme
    • Vi Olav 5.
    • brukt av talarar, journalistar og liknande
      • først vil vi nemne
    • ofte skjemtande
      • no skal vi sjå
  3. særleg til barn eller pasient;
    brukt i staden for du, de
    Døme
    • kom skal vi ta tran;
    • korleis har vi det i dag?

Faste uttrykk

  • det store vi
    det store fleirtalet
Artikkelside

vente 2

venta

verb

Opphav

norrønt vænta; av von (1

Tyding og bruk

  1. halde seg i ro;
    Døme
    • stå og vente (utanfor);
    • pasientane lyt vente;
    • vent og sjå!
    • berre vent – eg finn deg nok!
    • vente med middagen;
    • vente på noko;
    • vente til alle er komne
  2. vere budd, klar, ferdig
    Døme
    • middagen ventar
    • i presens partisipp:
      • hoppe inn i ein ventande bil
  3. rekne med (som sannsynleg)
    Døme
    • vente gjester (til kvelds);
    • vente barn;
    • dei hadde ikkje venta (seg) eit slikt svar;
    • det var ikkje anna å vente
      • ho er ventande i morgon – ho kjem (truleg) i morgon

Faste uttrykk

  • venta seg
    (om kvinne) skal føde (barn)
Artikkelside

verbal 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av verbal (2

Tyding og bruk

setningsledd som utgjer kjernen i eit predikat (2), og som er eit tidsbøygd verb (med mogleg partisipp eller infinitiv)
Døme
  • finn verbalet i setninga
Artikkelside

utveg

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. høve eller måte til å løyse noko på;
    Døme
    • naudutveg;
    • eg finn, ser ingen utveg ut av uføret;
    • det skal nok bli ein utveg (til ferietur);
    • prøve alle utvegar;
    • dette er siste utveg(en)
  2. veg, reise heimanfrå
    Døme
    • utveg og heimveg;
    • vere i el. på utvegen
Artikkelside

ute

adverb

Opphav

norrønt úti; av ut

Tyding og bruk

  1. under open himmel, i friluft, utandørs
    Døme
    • gå ute og fryse;
    • liggje ute;
    • barna er ute og leiker;
    • eg finn dei korkje ute eller inne;
    • ute på trappa
  2. utanfor sitt vanlege hus, hylster, dekke eller liknande
    Døme
    • kjuklingen er ute av skalet;
    • skjorteflaket heng ute
    • i overført tyding: utanfor ein vanleg eller tidlegare tilhaldsstad
      • han er ute or soga;
      • eg er ute av stand til å skjøne det;
      • vere ute av seg (av sorg) – heilt fortvilt
  3. ikkje heime, ikkje til stades
    Døme
    • sjefen er ute;
    • vere ute og handle;
    • ete ute (på restaurant e l)
    • han var ute under krigen – utanlands
  4. unna eit visst utgangspunkt;
    Døme
    • ute på fjorden, åkeren;
    • ute på kjøkenet
    • ved eller nærmare havet
      • ute ved kysten;
      • ute på øyane
  5. i verksemd, på ferde, til stades
    Døme
    • vere tidleg, seint ute – med å kome, med å utvikle seg e l;
    • ho er ute med strekane sine;
    • han er ute og skriv i avisa att;
    • vere ute etter revansje;
    • når ulykka er ute
  6. Døme
    • vere ute for eit uhell, for ein svindlar
  7. Døme
    • fristen, eventyret er ute;
    • før året er ute;
    • det er ute med meg – eg er fortapt, ferdig

Faste uttrykk

  • ille ute
    i fare, i vanskar
  • vere ute etter
    prøve å treffe (nokon); prøve å få has på
Artikkelside

unemneleg

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ein ikkje finn ord for;
    ikkje til å skildre
    Døme
    • unemneleg naud, redsle, lengt – useieleg, sterk;
    • ei unemneleg kjensle – vag, udefinerleg
  2. som ikkje kan nemnast med sitt rette namn
    Døme
    • dei unemnelege – underbuksene
  3. ikkje nemneverdig;
    Døme
    • unemneleg (med) nedbør
Artikkelside

tvibrent 2

interjeksjon

Opphav

førsteleddet av tvi på grunn av at ein spytta og sa tvi når ein fann nokon

Tyding og bruk

sagt når ein finn nokon i gøymeleik
Døme
  • tvibrent Per!
Artikkelside
Side 6 av 8