Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 57 oppslagsord

på defensiven

Tyding og bruk

i ei stilling der ein blir nøydd til å forsvare seg;
Sjå: defensiv
Døme
  • vere på defensiven;
  • hamne på defensiven i debatten;
  • tvinge motstandaren over på defensiven
Artikkelside

setje ut av spel

Tyding og bruk

tvinge (motstandaren) til å gje opp;
Sjå: spel
Artikkelside

røyke ut

Tyding og bruk

drive ut med røyk;
òg overført tyding: tvinge fram sanninga;
Sjå: røykje
Artikkelside

tvangsfôre, tvangsfore

tvangsfôra, tvangsfora

verb

Tyding og bruk

tvinge føde i;
særleg i overført tyding:
Døme
  • vi blir tvangsfôra med vald og uhygge i fjernsynet
Artikkelside

stol

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt stóll; truleg samanheng med stå (3

Tyding og bruk

  1. møbel til å sitje på
    Døme
    • barnestol;
    • kjøkenstol;
    • korgstol;
    • kubbestol;
    • lenestol;
    • liggjestol;
    • øyrestol;
    • setje seg på ein stol;
    • falle mellom to stolar – òg: høve korkje til det eine el. det andre;
    • setje ein stol for døra – òg: tvinge ein til å velje
  2. i samansetningar: symbol på embete, makt, vyrdnad
    Døme
    • bispestol;
    • domstol;
    • kongestol
  3. særleg i samansetningar: opphøgd stad, plattform til å tale frå
    Døme
    • lærestol;
    • preikestol;
    • talarstol;
    • presten stod alt på stolen
  4. berande ramme, stativ til noko
    Døme
    • takstol;
    • vevstol
    • brett på strykeinstrument til å spenne strengene over
      • stolen på ei fele

Faste uttrykk

  • stikke under stolen
    teie med (noko), løyne(noko)
Artikkelside

bøye 3

bøya

verb

Opphav

norrønt beygja; i tyding 4 samanheng med latin declinare og med same opphav som boge og bug

Tyding og bruk

  1. gje boge- eller vinkelform;
    gjere krokete;
    tvinge opp, ned eller til sides
    Døme
    • bøye jern;
    • bøye greinene til sides;
    • bøy og tøy!
    • bøye seg og ta opp noko;
    • bøye seg i respekt framfor kista
  2. gjere mjuk (3);
    tvinge til å gje seg eller lyde
    Døme
    • bøye viljen
  3. gjere ein bøyg
    Døme
    • bøye av frå vegen;
    • bøye unna for eit slag
  4. i språkvitskap: bruke eller rekne opp dei grammatiske formene for eit ord; jamfør deklinere, komparere og konjugere
    Døme
    • bøye verbet i alle tidene

Faste uttrykk

  • bøye av
    vike for press
  • bøye kne for
    • knele for
    • vise seg underdanig eller vise respekt for
  • bøye seg i støvet for
    syne audmjukskap, vørdnad eller liknande for
  • bøye seg
    gje etter, godta;
    audmjuke seg
  • bøye under seg
    kue nokon
  • bøye unna
    vike unna for noko som er leitt eller vanskeleg
Artikkelside

valdta, valdtake

valdtaka

verb

Tyding og bruk

  1. tvinge til samleie med (trugsmål om) vald
    Døme
    • valdta ei kvinne
  2. undertrykkje brutalt
    Døme
    • nazistane valdtok Europa
Artikkelside

utkasting

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å kaste ut;
særleg: det å tvinge leigebuar til å flytte ut (på rettsleg grunnlag)
Artikkelside

undertvinge

undertvinga

verb

Opphav

kanskje etter lågtysk

Tyding og bruk

  1. tvinge under seg, underkue
    Døme
    • undertvinge folket
  2. Døme
    • undertvinge eit smil
Artikkelside

underkue

underkua

verb

Tyding og bruk

tvinge under seg, halde nede, undertrykkje, kue
Døme
  • bli, vere underkua av styresmaktene, av ektemaken;
  • underkua folkeslag
Artikkelside
Side 3 av 6