Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 87 oppslagsord

late til

Tyding og bruk

gje inntrykk av;

sjå ut til;

Sjå: late

Døme

han lèt til å vere dyktig i jobben;
ho har late til å like seg godt der

Artikkelside

late seg

Tyding og bruk

dovne seg;

drive dank;

Sjå: late

Døme

eg låg og lata meg til langt på dag

Artikkelside

igjen

adverb

Opphav

jamfør norrønt í gegn ‘imot’

Tyding og bruk

tilbake til same staden;
att (2)
Døme
- kome heim igjen;
- kom snart igjen!
tilbake på same staden;
att (3)
Døme
- halde igjen;
- ho lever igjen etter at mannen døydde;
- etle igjen noko;
- bli verande igjen
på ny;
att (5)
Døme
- byrje på skulen igjen;
- gjere noko om igjen
brukt om tilhøve eller tilstand som er slutt eller blir oppretta på nytt;
att (6)
Døme
- få igjen noko ein har lånt vekk;
- byggje kyrkja opp igjen etter brannen;
- finne igjen noko ein har mista;
- friskne til igjen;
- kjenne igjen ein gammal klassekamerat
brukt i uttrykk for å lukke, fylle og liknande;
att (7)
Døme
- lat igjen døra!
- knyt igjen sekken!
- skispora fauk fort igjen
brukt for å vise at noko er gjeve som vederlag, er late tilbake eller er til rest;
att (8)
Døme
- ha noko igjen for bryet;
- dette skal du ha igjen!
- det er litt igjen i flaska

Faste uttrykk

igjen og igjen
gong på gong;
opp att og opp att
dei gjorde den same feilen igjen og igjen
sitje igjen
bli tilbake etter skuletid som straff
ta igjen
gjere motstand

Artikkelside

vatn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt vatn; samanheng med våt

Tyding og bruk

klar, gjennomsynleg væske som er ei sambinding av hydrogen og oksygen
vatn (1) i meir eller mindre rein tilstand
Døme
- reint vatn;
- mjukt, hardt vatn – vatn som det er oppløyst lite, mykje mineralsk stoff i;
- eit glas vatn;
- sitje (i fengsel) på vatn og brød;
- vaske i fleire vatn;
- gå over bekken etter vatn – sjå bekk (1);
- skvette vatn på gåsa – sjå gås (1);
- få vatn på mylna, kverna – sjå mylne (1);
- gå for lut og kaldt vatn – sjå lut (1;
- mykje vatn har runne i havet sidan den tid – det er lenge sidan
- - mineralvatn
  - sukkervatn
samling av vatn (2) i naturen
Døme
- djupt, grunt vatn;
- falle i vatnet;
- trø vatnet;
- setje båt på vatnet;
- 20 °C i vatn;
- symje under vatnet – under vassyta
mindre innsjø
Døme
- landskapet er fullt av sjøar og vatn
kroppsvæske som liknar vatn (1)
- fostervatn
  vatnet er gått

Faste uttrykk

bere vatn i såld
drive med noko nyttelaust
gå i vatnet
mislykkast, dumme seg ut (i samband med)
halde hovudet over vatnet
(så vidt) greie seg
late vatnet
pisse, urinere
leggje inn vatn
føre leidning for rennande vatn inn i hus
på djupt vatn
i overført tyding: utan ordentleg greie på det ein driv med eller taler om;
på tynn is, ille ute
ta seg vatn over hovudet
ta på seg noko ein ikkje greier
vatn i kneet
tilstand med unormalt mykje leddvatn i kneleddet

Artikkelside

låte

låta

verb

Opphav

norrønt láta; same opphav som la ( og late (

Tyding og bruk

gje ein lyd eller tone frå seg;
lyde (2;
klinge (2, 1), tone (3, 1)
Døme
- kva er det som læt så stygt?
- få fløyta til å låte;
- det lét ikkje i henne
høyrast (2), verke (1, 4)
Døme
- dette læt ikkje bra
uttale seg, slå fast;
seie, nemne
Døme
- det får vente til i morgon, lét han;
- ho læt om at ho er redd
spele (2, 5)
Døme
- låte på fela;
- låte ein slått
jamre seg;
sutre, klage
Døme
- gråte og låte;
- ha noko å låte for

Faste uttrykk

låte ille
klage på noko;
seie seg misnøgd med nokon
dei læt ille over grannen
låte på
ymte frampå om noko
han lét på at han skulle fare
låte vel
seie seg vel nøgd med noko;
rose (3
låte vel om andre;
dei lét vel over maten

Artikkelside

nattpotte

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

potte til å late vatnet i om natta

Artikkelside

mige

miga

verb

Opphav

norrønt míga

Tyding og bruk

late vatnet;

urinere, tisse

Artikkelside

att

adverb

Opphav

norrønt aptr

Tyding og bruk

attover, bakover, tilbake, bak (3, 5);
akter;
jamfør att å ende og att å bak
Døme
- gå att i båten;
- han sprang utan å sjå seg att
tilbake til same staden;
igjen (1)
Døme
- kome heim att;
- ho fekk att det ho hadde lånt bort
tilbake, igjen (2) (på same staden)
Døme
- stå att;
- sitje att (på skulen)
om rest eller leivning: igjen (2)
Døme
- gløyme att noko;
- er det langt att før vo er framme?
- kaste det som vart att;
- no står det berre att å seie takk
som hender ein gong til;
på nytt;
igjen (3)
Døme
- dei har spurt etter deg att;
- friskne til att;
- dei har byrja å røre på seg att;
- så sette ho seg att;
- gjere noko opp att og opp att
om tilhøve eller tilstand som er slutt eller blir oppretta på nytt: igjen (4)
Døme
- finne att;
- kjenne att;
- nå nokon att;
- rive ned att;
- byggje opp att;
- reise seg att
om stenging, fylling eller dekking av ei opning og liknande: igjen (5)
Døme
- late att døra;
- kneppe att frakken;
- knyte att sekken;
- fylle att holet;
- vegen snødde att
(til) vederlag (for);
igjen (6)
Døme
- ha noko att for bryet;
- få mykje att for pengane

Faste uttrykk

att fram
bak fram;
bakvend
ta på seg genseren att fram
att og fram
- i rørsle mellom to punkt;
  fram og tilbake (1)
  gå att og fram på vegen
- om og men
  det var mykje att og fram før dei bestemte seg
gje att
- om handel: gje vekslepengar
  gje att på ein tiar
- fortelje att;
  referere (2)
  gje att noko ein har høyrt
gå att
- vise seg etter døden
  historier om døde som går att
- vise seg på nytt (fleire gonger);
  stadig dukke opp
  ei formulering som går att i mange avtalar
halde att
- hindre ei rørsle framover;
  bremse ei utvikling
  regjeringa tek ansvar ved å halde att på pengebruken
- ikkje sleppe frå seg
  forfattaren veit å halde att dei siste brikkene i krimgåta;
  visse typar utstyr blir stadig haldne att i leveransane
sitja att
måtte bli att på skulen etter skuletid som straff;
sitje igjen
vite korkje att eller fram
vere rådvill, vere forvirra
han vart så forferda at han verken visste att eller fram