Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 21 oppslagsord

kompleks 2

adjektiv

Opphav

frå latin , av complecti ‘samanfatte’

Tyding og bruk

samansett av mange delar eller element;
Døme
  • ei kompleks sak;
  • ei stadig meir kompleks verd

Faste uttrykk

  • komplekst tal
    talstorleik med ein reell og ein imaginær del
Artikkelside

grå eminense

Tyding og bruk

person som held seg i bakgrunnen, men likevel har stor reell makt i kraft av å påverke mektige personar;
Sjå: eminense, grå
Døme
  • ein grå eminense i amerikansk musikkliv
Artikkelside

reelle tal

Tyding og bruk

rasjonale og irrasjonale tal, i motsetnad til imaginære tal; jamfør imaginær;
Sjå: reell
Artikkelside

gallionsfigur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. utskoren figur på ein gallion (2)
  2. i overført tyding: framskoten person utan reell makt;
    ansikt utetter
    Døme
    • kongen var berre ein gallionsfigur
Artikkelside

eminense

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk, frå latin eminere; jamfør eminent

Tyding og bruk

tittel for høgtståande katolsk geistleg

Faste uttrykk

  • grå eminense
    person som held seg i bakgrunnen, men likevel har stor reell makt i kraft av å påverke mektige personar
    • ein grå eminense i amerikansk musikkliv
Artikkelside

grå 1

adjektiv

Opphav

norrønt grár; samanheng med gry (2

Tyding og bruk

  1. som har ein farge mellom kvit og svart
    Døme
    • eit grått hus;
    • grå som oske;
    • få grått hår
  2. gusten og sliten å sjå til
    Døme
    • vere grå i huda;
    • bli gammal og grå
  3. Døme
    • han vart tidleg grå
  4. Døme
    • grått vêr;
    • det er grått i dag
  5. lite spennande;
    fargelaus, trist, einsformig
    Døme
    • den grå kvardagen;
    • eit grått tilvære;
    • grått humør;
    • ikkje sjå dei eldre som ein grå masse
  6. som går utanom lova eller offisielle kanalar;
    Døme
    • låne pengar på den grå pengemarknaden;
    • svarte og grå pengestraumar;
    • grått arbeid

Faste uttrykk

  • avskil på grått papir
    plutseleg oppseiing
    • ho fekk avskil på grått papir
  • dei små grå
    hjernecellene, hjernen
    • bruke dei små grå;
    • ein aktivitet som skjerpar dei små grå
  • grå eminense
    person som held seg i bakgrunnen, men likevel har stor reell makt i kraft av å påverke mektige personar
    • ein grå eminense i amerikansk musikkliv
  • grå mus
    person med kjedeleg og anonym framtoning
    • ein spion skal helst vere ei grå mus utan fortid
  • grå stær
    augesjukdom der linsa i auget er uklar og ugjennomsiktig
  • i mørkeret er alle kattar grå
    i mørkeret er alle skilnader viska ut
  • setje grå hår i hovudet på nokon
    stadig valde ein annan uro og bry
Artikkelside

formeining

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

tru på at noko er eller blir på ein viss måte;
Døme
  • det har eg inga formeining om;
  • han har inga formeining om kor reell trugselen er
Artikkelside

realløn, reallønn

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

løn vurdert etter reell kjøpekraft
Artikkelside

figurant

substantiv hankjønn

Opphav

av fransk figurer

Tyding og bruk

  1. eldre nemning for statist
  2. person som ofte er framtredande og synleg, men som ikkje har reell makt
  3. person som spelar ei rolle som såra eller kriminell ved opptrening og testing av politihundar og liknande
Artikkelside

eigenleg, eigentleg

adjektiv

Opphav

frå lågtysk, jamfør norrønt eiginligr ‘eigen, særleg’; av eigen

Tyding og bruk

  1. verkeleg, sann;
    Døme
    • i eigenleg forstand;
    • den eigenlege grunnen;
    • dei eigenlege eigarane av bustaden;
    • den eigenlege sanninga
  2. frå byrjinga;
    Døme
    • han var eigenleg prest
    • brukt som adverb
      • ecru tyder eigenleg ‘ubleikt’
  3. brukt som adverb: i røynda;
    strengt teke;
    i grunnen
    Døme
    • kva meiner du eigenleg?
    • eigenleg burde eg liggje til sengs;
    • eigenleg var ho ikkje så snill
Artikkelside
Side 2 av 3