Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 32 oppslagsord

faktor

substantiv hankjønn

Uttale

fakˊtor, i fleirtal fakˊtorar; faktoˊrar

Opphav

av latin facere ‘gjere, lage’

Tyding og bruk

  1. i matematikk: kvart av to eller fleire tal eller uttrykk som blir multipliserte med kvarandre og gjev eit produkt
    Døme
    • 2 og 3 er faktorar av 6;
    • løyse opp eit tal i einskilde faktorar
  2. tilhøve som verkar inn;
    Døme
    • ein viktig faktor i vurderinga;
    • det er mange faktorar som spelar inn;
    • ein ukjend faktor;
    • sjukdomen har ein arveleg faktor
  3. leiar for trykkjeri
Artikkelside

primfaktor

substantiv hankjønn

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

Døme
  • talet 12 = 2 × 2 × 3 der primfaktorane er 2 og 3
Artikkelside

-or

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin

Tyding og bruk

suffiks i substantiv som står for handlande person, apparat, maskin, matematisk omgrep osv.;
i ord som aktor, faktor, motor og traktor
Artikkelside

kohort

substantiv hankjønn

Uttale

kohårˊt

Opphav

av latin cohors ‘kve, flokk’

Tyding og bruk

  1. romersk hæravdeling som svarte til ⅒ legion (1)
  2. gruppe som har ein felles faktor, til dømes alder
    Døme
    • neste kohort med seniorar har høgare utdanning enn den førre
Artikkelside

agens

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Uttale

aˊgens

Opphav

same opphav som agent

Tyding og bruk

  1. noko (lekam eller stoff) som set i gang ein prosess;
    utløysande faktor
    Døme
    • biologiske agensar;
    • førekomst av smittsame agensar hos dyr
  2. i grammatikk: den eller det som utfører verbalhandlinga i ei setning;
    motsett patiens
Artikkelside

rhesusfaktor

substantiv hankjønn

Opphav

av rhesus- og faktor

Tyding og bruk

arveleg antigen (1 som er knytt til dei raude blodlekamane hos mange menneske;
forkorta Rh-faktor
Artikkelside

risikofaktor

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

faktor som aukar risikoen for noko
Artikkelside

plussfaktor

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

noko som verkar positivt;
gunstig faktor (2)
Døme
  • plussfaktorane med å bu i ei lita bygd
Artikkelside

kraft 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt kraptr, krǫptr; òg innverknad frå tysk

Tyding og bruk

  1. drag eller press på masse (2);
    påverknad som er årsak til endring
    Døme
    • magnetiske krefter
  2. Døme
    • elektrisk kraft
  3. Døme
    • samle krefter;
    • i si fulle kraft
  5. helse (1, 1), det å vere frisk
  6. i overført tyding: drivande, tiltøk, leiande person
    Døme
    • ei lokal kraft i kulturlivet;
    • leiande krefter
  7. Døme
    • sleppe til yngre krefter
  8. (løynd) faktor eller omstende som formar eller påverkar ei sak
    Døme
    • sterke krefter jobbar for å torpedere bruplanane
  9. overnaturleg evne, styrke
    Døme
    • ei hemmeleg kraft;
    • fylt av Guds kraft
  10. i lovmål: rettsverknad
    Døme
    • lov med tilbakeverkande kraft

Faste uttrykk

  • i kraft av
    • på grunn av;
      takk vere
      • i kraft av kvalitet og kompetanse
    • med heimel i
      • i kraft av lova
  • kome til krefter
    få igjen helse eller styrke etter sjukdom, strabasar og liknande
    • ho var på eit rehabiliteringssenter for å kome til krefter igjen
  • setje i kraft
    setje i verk
  • setje ut av kraft
    oppheve
  • tre/trå i kraft
    ta til å gjelde;
    bli sett i verk
    • lova trer i kraft 1. januar
Artikkelside

motvekt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. vekt eller kraft til å halde jamvekt
  2. faktor som veg opp noko
    Døme
    • friluftsliv er ei god motvekt mot stillesitjande arbeid
Artikkelside
Side 1 av 4