Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
12 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 12 oppslagsord

varleg

adjektiv

Opphav

norrønt varligr; av var (3

Tyding og bruk

Døme
  • fare over med ei varleg hand;
  • gå varleg over golvet
Artikkelside

lett på handa

Tyding og bruk

som gjer noko varleg og nøye;
Sjå: hand, lett
Artikkelside

kjenne seg føre

Tyding og bruk

gjere seg kjend med det som ligg framføre ved å kjenne (2, 2);
Sjå: føre
Døme
  • eg kjende meg varleg føre med føtene
Artikkelside

lett

adjektiv

Opphav

norrønt léttr

Tyding og bruk

  1. som har etter måten lita vekt;
    motsett tung (1)
    Døme
    • ei lett bør;
    • han er blitt fleire kilo lettare det siste året;
    • vere kledd i lette sommarklede
  2. enkel;
    motsett vanskeleg
    Døme
    • eit lett arbeid;
    • vere eit lett bytte for nokon;
    • det er det lett for deg å seie!
    • dei er lette å lure
  3. svak, mild;
    liten
    Døme
    • dei fekk ei lett straff;
    • det var lett regn under turen;
    • eg åt berre eit lett måltid før eg la meg;
    • dei fekk berre lett feber og litt hoste
  4. brukt som adverb: til ein viss grad, litt
    Døme
    • kjøtet skal brunast lett;
    • elevane var lettare forvirra etter forklaringa;
    • han vart berre lettare skadd
  5. Døme
    • ha eit lyst og lett sinn
  6. utan å anstrengje seg;
    Døme
    • gå med lette steg
    • brukt som adverb:
      • samtala glei lett
  7. om mat og drikke: som inneheld relativt lite kaloriar samanlikna med originalen
  8. brukt som adverb: utan særleg grunn eller påverknad
    Døme
    • ho blir lett sint

Faste uttrykk

  • bli vegen og funnen for lett
    bli vurdert og avvist
  • ha lett for det
    ha gode evner;
    vere oppvakt
  • lett bris
    svak vind med styrke frå 3,4 til 5,4 meter per sekund
  • lett musikk
    musikk som ikkje er krevjande;
    underhaldningsmusikk
  • lett om hjartet
    glad til sinns, utan uro i seg
  • lett på foten
    stø og rask i gonga;
    snarføtt
  • lett på handa
    som gjer noko varleg og nøye
  • lett på tå
    med lette steg
  • lett som ei fjør
    med veldig låg vekt
  • lettare sagt enn gjort
    vanskelegare å gjere enn det ser ut til
  • ta lett på
    handsame eller vurdere overflatisk
    • ho tok litt lett på arbeidsoppgåvene
Artikkelside

trø 3

verb

Opphav

norrønt troða; jamfør tre (3 og trå (4

Tyding og bruk

stige med foten, tre, trå;
trampe (stadig), trakke
Døme
  • trø varleg;
  • ikkje greie å trø på foten;
  • trø ikkje i graset!
  • trø i hælane på ein – følgje ideleg;
  • trø nokon på tærne – sjå tå (1, 1);
  • stå (nervøst) og trø;
  • trø inn el. ned gass(pedal)en;
  • trø rokken, belgen – halde i gang med trøing;
  • trø dansen – danse

Faste uttrykk

  • trø under seg
    òg: kue (noko(n)) brutalt
Artikkelside

uvarleg

adjektiv

Tyding og bruk

lite varleg;
Døme
  • fare uvarleg fram
Artikkelside

forsiktig

adjektiv

Opphav

frå lågtysk ‘framsynt’

Tyding og bruk

  1. som blir gjort roleg, still og med lite utslag;
    Døme
    • ver forsiktig med glasa!
    • eit forsiktig smil;
    • ein forsiktig kritikk
  2. brukt som adverb: med rolege rørsler
    Døme
    • lukk døra forsiktig!
    • gå forsiktig mot kvarandre;
    • gå forsiktig til verks;
    • trø forsiktig på isen
  3. Døme
    • vere forsiktig med alkohol
Artikkelside

varsam

adjektiv

Opphav

av var (3

Tyding og bruk

Døme
  • ein varsam mann;
  • vere varsam med elden;
  • handsame noko varsamt;
  • gjere ei varsam retting i manuskriptet
Artikkelside

føre 3

preposisjon

Opphav

norrønt fyrir

Tyding og bruk

  1. lenger framme enn;
    framfor, framanfor
    Døme
    • liggje langt føre dei andre;
    • ho går føre og eg etter;
    • ‘a’ kjem føre ‘b’;
    • gå føre med eit godt eksempel
  2. på framsida av;
    framfor, framanfor, for (6, 1)
    Døme
    • halde føre nasen;
    • vi står føre ein alvorleg situasjon;
    • dei hadde viktigare ting føre seg
  3. tidlegare enn;
    Døme
    • det var føre mi tid;
    • kome føre tida;
    • vi blir nok ikkje ferdige føre jul
  4. brukt som adverb: heller enn;
    Døme
    • rangere noko føre noko anna;
    • velje raudt føre grønt

Faste uttrykk

  • betre føre var enn etter snar
    det er betre å bu seg vel enn å prøve å bøte på noko
  • gå føre seg
    hende, skje
    • undervisninga går føre seg i klasserommet;
    • samlinga vil gå føre seg utandørs;
    • debatten har gått føre seg i fleire månader
  • kjenne seg føre
    gjere seg kjend med det som ligg framføre ved å kjenne (2, 2)
    • eg kjende meg varleg føre med føtene
  • liggje føre
    vere til stades;
    finnast (1), eksistere (1)
    • materialet ligg endeleg føre i bokform;
    • det ligg ikkje føre konkrete planar for gjennomføringa
  • setje seg føre
    bestemme seg for
    • kome i mål med det ein har sett seg føre
  • sjå føre seg
    • ha ein idé om (korleis noko vil bli);
      tru (3, 1)
      • eg ser føre meg at samarbeidet blir nyttig for begge partane;
      • eg ser ikkje føre meg at det blir noko problem
    • lage seg ei indre førestilling av;
      visualisere (1)
      • eg greier ikkje å sjå føre meg korleis huset vil sjå ut når det er ferdig
  • sjå seg føre
    gå varsamt;
    passe seg
    • sjå deg godt føre før du kryssar vegen
  • spørje seg føre
    søkje informasjon (om);
    skaffe seg greie på;
    forhøyre seg
  • ta føre seg
    sjå på, undersøkje;
    fokusere på;
    handsame
    • rapporten tek føre seg økonomi og ressursar;
    • i dette kapittelet skal eg ta føre meg det teoretiske utgangspunktet;
    • vi kan ikkje ta føre oss heile området på ein gong
  • ta seg føre
    gå i gang med (noko)
  • vere føre var
    ta forholdsreglar;
    førebu seg;
    vere forsiktig
    • det er viktig å vere føre var;
    • denne gongen er dei føre var
Artikkelside

stiltre

stiltra

verb

Opphav

kanskje samanheng med norrønt stjǫlr ‘bakende’, eigenleg ‘gå med stive føter’

Tyding og bruk

gå varleg, liste (seg)
Døme
  • stiltre seg ut av rommet
Artikkelside
Side 1 av 2