Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
65 treff

Bokmålsordboka 36 oppslagsord

tolke

verb

Betydning og bruk

  1. oversette muntlig
    Eksempel
    • tolke til samisk
  2. forklare, utlegge innholdet, betydningen av
    Eksempel
    • tolke dikt;
    • en tale som kan tolkes i mange retninger;
    • hvordan skal jeg tolke dette?
  3. gi uttrykk for
    Eksempel
    • tolke sine følelser
  4. Eksempel
    • hun tolket Brahms’ romanser med stor innlevelse
Artikkelside

gjengi

verb

Betydning og bruk

  1. gjenfortelle;
    Eksempel
    • hun gjengir hovedpunktene i talen;
    • hun misforstod og gjengav historien feil
  2. gi tilbake;
    skaffe på ny
    Eksempel
    • gjengi en troen på det gode i menneskene
Artikkelside

tenke koffert

Betydning og bruk

tolke noe i seksuell retning;
Sjå: koffert, tenke
Artikkelside

ha det til

Betydning og bruk

tolke på en bestemt måte;
Sjå: ha
Eksempel
  • situasjonen er ikke så dramatisk som noen vil ha det til
Artikkelside

hva er greia?

Betydning og bruk

brukt for å spørre om hvordan en skal tolke en nevnt hending eller situasjon;
Sjå: greie
Eksempel
  • hvorfor synger du i kor, hva er greia?
Artikkelside

i/til en viss grad

Betydning og bruk

delvis;
Sjå: grad, viss
Eksempel
  • jeg vil til en viss grad gi dem rett;
  • i en viss grad kan en tolke resultatet negativt
Artikkelside

tyde 2

verb

Opphav

norrønt þýða, av þjóð ‘folk’, egentlig ‘gjøre forståelig for folket’

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • tyde ukjente skrifttegn;
    • tyde drømmer, gåter;
    • et smil som var vanskelig å tyde
  2. gi inntrykk av, se ut som
    Eksempel
    • alt tyder på at brannen var påsatt
Artikkelside

tolkning, tolking

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

  1. det å tolke
  2. om resultatet:
    Eksempel
    • læreren la fram to tolkninger av diktet
Artikkelside

frampek, frempek

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

i litteratur, film: noe som peker framover i handlingen og kan tjene til å tolke den i forveien
Artikkelside

følelsesuttrykk

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

uttrykk for følelser
Eksempel
  • evnen til å gjenkjenne og tolke småbarns følelsesuttrykk;
  • ansiktet hans viste skiftende følelsesuttrykk
Artikkelside

Nynorskordboka 29 oppslagsord

tolke

tolka

verb

Opphav

norrønt tulka; lågtysk tolken

Tyding og bruk

  1. omsetje munnleg
    Døme
    • tolke til samisk
  2. forklare, greie ut, gjere forståeleg meininga, innhaldet av
    Døme
    • mistolke;
    • tolke dikt
    • oppfatte
      • talen vart tolka som støtte til framlegget
    • målbere, gje uttrykk for;
      framføre (2
      • tolke kjenslene sine;
      • ho tolka Grieg vakkert;
      • tolke ei teaterrolle
Artikkelside

tenkje koffert

Tyding og bruk

tolke noko i seksuell retning;
Sjå: koffert
Artikkelside

ha det til

Tyding og bruk

tolke på ein bestemd måte;
Sjå: ha
Døme
  • dei er ikkje så dumme som nokon vil ha det til
Artikkelside

kva er greia?

Tyding og bruk

brukt for å spørje om korleis ein skal tolke ei nemnd hending eller ein nemnd situasjon;
Sjå: greie
Døme
  • kva med den nye tv-serien, kva er greia?
  • kva er greia med kniv til dressingen?
Artikkelside

tyde ut

Tyding og bruk

forklare, tolke;
Sjå: tyde
Artikkelside

lese

lesa

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt lesa ‘plukke, samle, lese’, i tydinga ‘forsøkje å lære’ med innverknad frå latin legere ‘samle, lese’; jamfør lekse (1

Tyding og bruk

  1. følgje (språk)teikn med auga og gje dei att som språk;
    forstå skriftteikn
    Døme
    • lære å lese og skrive;
    • han las høgt for ungane før dei la seg;
    • ho sit og les i avisa;
    • eg har lese om han på nettet;
    • kan du lese av målaren?
    • eg er dårleg til å lese kart
  2. Døme
    • eg les dette teiknet som R;
    • han vart fristilt (les: sagt opp);
    • lagkameraten greidde ikkje å lese pasninga
  3. seie fram etter skrift;
    Døme
    • elevane las opp dikt for foreldra;
    • lese kveldsbøn;
    • lese for maten
  4. prøve å lære;
    studere
    Døme
    • lese på leksene;
    • studentane les til eksamen;
    • ho las matematikk på universitetet
  5. gje (privat)undervisning
    Døme
    • han les med dei før norskprøva

Faste uttrykk

  • lese mellom linjene
    forstå noko som ikkje er direkte uttrykt
  • lese nokon teksta
    irettesetje nokon
    • læraren las elevane teksta da halve klassa ikkje leverte i tide
  • lese seg til
    lære noko ved å lese
    • eg har lese meg til korleis eg skal sy i ein ny glidelås
  • lese tankane til nokon
    skjøne kva nokon tenkjer
  • lese ut
    gjere seg ferdig med (til dømes ei bok eller eit kapittel)
Artikkelside

kremlolog

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet på borga Kreml, det politiske maktsenteret i Russland; jamfør -log

Tyding og bruk

ekspert på å tolke den politiske utviklinga i Russland (og det tidlegare Sovjetunionen) ut frå handlingane og utsegnene til den politiske leiinga i landet
Artikkelside

eksegere

eksegera

verb

Opphav

frå gresk; jamfør eksegese

Tyding og bruk

tolke historisk tekst, særleg bibeltekst;
Artikkelside

ha 2

verb

Opphav

norrønt hafa

Tyding og bruk

  1. eige, rå over, disponere
    Døme
    • ha både bil og hytte;
    • ha mykje pengar;
    • miste alt ein eig og har;
    • ha noko å by på;
    • ha noko å leve av;
    • ha noko å leve for;
    • ha makt;
    • ha høve til å ta ein tur;
    • ha god tid;
    • ha tid på seg;
    • ha heile dagen føre seg;
    • ha tillit til nokon;
    • ha lykka med seg;
    • han var ung og hadde livet framfor seg
  2. vere utstyrt med (ein viss eigenskap, eit visst sinnelag eller liknande)
    Døme
    • fjellet har rund topp;
    • rommet har to dører;
    • løva har dusk på halen;
    • ha raudt hår;
    • ha gode evner;
    • ha sans for humor;
    • ha vyrdnad for noko;
    • ha grunn til å smile;
    • ha for vane;
    • ha medynk med nokon;
    • ha noko framandt over seg;
    • ha talent;
    • ha lyst på noko;
    • ha vondt for å innrømme feil;
    • det har sin verdi å kjenne historia
  3. vere knytt til ved slektskap, venskap eller liknande
    Døme
    • ha mann og barn;
    • ha korkje mor eller far;
    • ha gode vener
  4. lide av
    Døme
    • ha feber og influensa;
    • ha vondt i magen
  5. vere utsett for;
    oppleve, møte
    Døme
    • ha fint vêr;
    • ha ei roleg natt;
    • ha ei oppleving;
    • ha glede av noko;
    • ha motgang;
    • ha sorg;
    • ha eit uhell;
    • ha hastverk;
    • ha behov for noko;
    • slik vil ho ha det;
    • korleis har du det?
  6. få over til ny stad eller tilstand;
    føre, flytte
    Døme
    • ha nokon av stad;
    • ha noko på plass;
    • ha opp døra;
    • ha inn sauene;
    • ha ut kyrne;
    • ha seg heim;
    • ha på måling;
    • ha mjølk i kaffien
  7. vere pålagd eller oppteken med;
    vere nøydd eller pliktig til
    Døme
    • ha eksamen;
    • ha lekse;
    • ha geografi;
    • ha time;
    • ha vakt;
    • ha plikter;
    • ha selskap;
    • ha andre ting å tenkje på;
    • ha mykje å gjere;
    • ha noko å seie;
    • ha noko å dragast med
  8. halde (fast) i ein viss tilstand, på ein viss måte eller i ei viss stilling;
    ta vare på
    Døme
    • no har vi han;
    • no har eg det!
    • ha hendene i lomma;
    • ha døra attlaten;
    • ha noko i forvaring;
    • ha noko i fred;
    • ha noko for seg sjølv;
    • ha nokon kjær;
    • ha nokon mistenkt;
    • ha noko i tankane;
    • ha noko på samvitet
  9. bære på seg
    Døme
    • ha klede på seg;
    • ha sekk på ryggen
  10. til modalt hjelpeverb: få, ta imot eller forlange
    Døme
    • skulle ha noko for arbeidet;
    • vil du ha denne kniven?
    • det er av sine eigne ein skal ha det!
    • takk skal du ha!
    • det skal vi ikkje ha noko av!
    • han gjev ikkje opp, det skal han ha
  11. med modal funksjon til verb i infinitiv: måtte, skulle
    Døme
    • du har å lystre;
    • han har å gjere det han er sett til
  12. med visse verb i presens partisipp
    Døme
    • ha landbruksbøker ståande i bokhylla;
    • dei hadde drops liggjande i lomma
  13. brukt som hjelpeverb i samansette verbalformer
    Døme
    • ho har selt garden;
    • han hadde sove lenge;
    • ho hadde reist da eg kom;
    • han har gått heile dagen

Faste uttrykk

  • ha det
    brukt når ein tek avskil med nokon
    • ha det!, seier han og stryk på dør;
    • da får du ha det
  • ha det med å
    ha for vane å, bruke å
    • ho har det med å lage lister
  • ha det til
    tolke på ein bestemd måte
    • dei er ikkje så dumme som nokon vil ha det til
  • ha for seg
    drive med, ta opp, drøfte, behandle
    • kva galskap kan dei ha for seg?
  • ha noko etter nokon
    arve, overta
    • det gode humøret har eg etter mor mi
  • ha noko på nokon
    skulde nokon for noko ugunstig eller ulovleg
    • politiet har noko på han
  • ha seg
    • skaffe seg;
      sørgje for å få
      • ha seg ein pause;
      • han ville ha seg ei hytte
    • henge saman;
      forklarast
      • korleis kan det ha seg?
    • kose seg;
      ha seksuell omgang
      • dei drakk vin og hadde seg
  • kunne ha det så godt
    lide for noko ein har gjort
    • når dei ikkje vil samarbeide, kan dei berre ha det så godt
  • vite kor ein har nokon
    vite kva ein kan vente av nokon
    • det er vanskeleg å vite kor ein har dei
Artikkelside

greie 1

substantiv hokjønn

Opphav

av greie (3

Tyding og bruk

  1. orden, skikk
    Døme
    • det er inga greie på dette
  2. reiskap, innretning, hjelperåd
    Døme
    • ei greie til å hakke med
  3. sak, tilhøve
    Døme
    • dette er gode greier;
    • innsatsen var ikkje rare greiene
  4. noko ein liker eller er flink til;
    spesialitet
    Døme
    • oppvask er ikkje hans greie

Faste uttrykk

  • få greie på
    få kjennskap til;
    få nyss om
    • når mor får greie på dette, skal det bli huskestove!
  • gjere greie for
    klargjere, forklare
    • dette skal dei gjere greie for
  • ha greie på
    ha kunnskap om eller kjennskap til;
    ha skjøn på
    • dette er forhold han ikkje har greie på
  • heile greia
    alt i hop
    • eg vart trøytt av heile greia
  • kva er greia?
    brukt for å spørje om korleis ein skal tolke ei nemnd hending eller ein nemnd situasjon
    • kva med den nye tv-serien, kva er greia?
    • kva er greia med kniv til dressingen?
  • og greier
    og kva det fører med seg;
    og sånn
    • vi budde på hotell og greier;
    • det var dans og greier
Artikkelside
Side 1 av 4