Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
441 treff

Bokmålsordboka 213 oppslagsord

tekst

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Opphav

norrønt textr, texti; fra latin textus ‘sammenføyning, vev’

Betydning og bruk

  1. trykte eller skrevne ord satt sammen til en fortelling, skildring eller lignende, tekstutsnitt
    Eksempel
    • teksten er uleselig flere steder;
    • en bok med mange bilder og lite tekst;
    • kommentere en tekst fra Gammelnorsk homiliebok
  2. ordene i en sang eller opera
    Eksempel
    • både tekst og melodi var av Alf Prøysen
  3. bibelord (som utgangspunkt for en preken)
    Eksempel
    • teksten i dag er hentet fra evangeliet etter Johannes;
    • holde seg til teksten – emnet, saken

Faste uttrykk

  • lese noen teksten
    irettesette noen
    • mamma leste oss teksten da vi kom for sent hjem
Artikkelside

tekste

verb

Betydning og bruk

sette tekst til en film, et fjernsynsprogram eller bilde
Eksempel
  • programmet er tekstet for hørselssvekkede
Artikkelside

lese noen teksten

Betydning og bruk

irettesette noen;
Se: tekst
Artikkelside

samme sted

Betydning og bruk

henvisning til et sted i en tekst som er nevnt tidligere;
forkortet sst.;
Se: sted
Artikkelside

spørretegn

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

tegn (?) en setter etter en spørrende hovedsetning;
tegn (?) en for eksempel setter i margen på en tekst for å vise tvil eller usikkerhet;
Artikkelside

sted

substantiv intetkjønn

Opphav

norrønt staðr; beslektet med stå (3

Betydning og bruk

  1. avgrenset geografisk område;
    flekk (2), plass
    Eksempel
    • finne et egnet sted til leirplass;
    • bestemme tid og sted for et møte
  2. mindre, avgrenset del av noe større
    Eksempel
    • smøre salve på det ømme stedet;
    • det var feil flere steder i teksten
  3. omgivelser, område;
    by, bygd, strøk;
    eiendom, bygning, hus
    Eksempel
    • familien har et vakkert sted;
    • reise fra sted til sted;
    • han er en av de mektige her på stedet;
    • bo på et lite sted

Faste uttrykk

  • et visst sted
  • finne sted
    foregå
    • hendelsen fant sted tirsdag kveld
  • i noens sted
    i samme stilling eller situasjon som en annen person er i
    • tenk deg i mitt sted;
    • vi må se det fra kundenes sted;
    • hun kom i mors sted
  • samme sted
    henvisning til et sted i en tekst som er nevnt tidligere;
    forkortet sst.
  • til stede
    • som er på den gjeldende plassen
      • bare halvparten av studentene var til stede;
      • dronningen selv var til stede
    • som foreligger eller eksisterer i en sammenheng;
      tilgjengelig, nærværende
      • ingen av forutsetningene var til stede
Artikkelside

tempusskifte

substantiv intetkjønn

Betydning og bruk

skifte mellom ulike tempus i en tekst
Artikkelside

skrive om

Betydning og bruk

endre og forbedre en tekst;
Se: skrive
Artikkelside

rykke inn

Betydning og bruk

Se: rykke
  1. få tatt inn en annonse, innlegg eller lignende i en avis eller et tidsskrift
  2. flytte en del av en tekst inn fra venstremargen;
    jamfør innrykk (2)
  3. flytte eller bevege seg inn på et nytt sted
    Eksempel
    • hæren rykket inn i landet;
    • i juli rykket sportsfiskerne inn på hotellet;
    • de står klare til å rykke inn i regjeringskontorene
Artikkelside

klippe ut

Betydning og bruk

ta ut tekst eller bilde for å samle på det eller bruke det;
Se: klippe
Eksempel
  • klippe ut en avisartikkel;
  • bildene på veggen er klippet ut fra et magasin
Artikkelside

Nynorskordboka 228 oppslagsord

tekst 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt textr m eller texti m; frå latin ‘vev’

Tyding og bruk

  1. (skriftleg) samband av ord, setningar, avsnitt som oftast heng saman
    Døme
    • filmtekst;
    • lovtekst;
    • teksta er uleseleg;
    • teksta til eit bilete
  2. del, utsnitt av tekst (1, 1)
    Døme
    • kommentere ei tekst til eksamen;
    • gå vidare i teksta;
    • halde seg til, gå ut over teksta – det som gjeld emnet
  3. utdrag frå Bibelen, bibelstad som utgangspunkt for ei preike
    Døme
    • teksta i dag er frå Salmane;
    • leggje ut teksta
  4. skriftleg framstilling, litterært verk i opphavleg språkform (til skilnad frå seinare endringar og omsetjingar)
    Døme
    • grunntekst;
    • originaltekst;
    • ei gresk tekst med omsetjing
  5. skriftleg framstilling som utgjer det originale eller eigenlege innhaldet (til skilnad frå notar, kommentarar, illustrasjonar og liknande)
    Døme
    • ei bok med lite tekst og mykje bilete
  6. redaksjonelt stoff i avis;
    jamfør tekstreklame
  7. ord til ein melodi
    Døme
    • operettetekst;
    • visetekst;
    • popmelodi med norsk tekst
  8. i typografi: stor skriftgrad;
    20-punkts kegel

Faste uttrykk

  • lese nokon teksten
    irettesetje nokon
    • læraren las elevane teksten da halve klassa ikkje leverte i tide
Artikkelside

tekst 2

substantiv hankjønn

Opphav

truleg av -tekt

Tyding og bruk

lense for tømmer
Artikkelside

takast

verb

Opphav

av ta

Tyding og bruk

  1. ta i kvarandre;
    jamfør handtakast
  2. slåst, kivast, røynast
    Døme
    • dei har tekest om det lenge
Artikkelside

tekkast, tekkjast

verb

Opphav

norrønt þekkjast av þekkja ‘forstå, glede nokon’

Tyding og bruk

  1. (prøve å) gjere til lags, gjere noko til glede for
    Døme
    • tekkjast læraren
  2. ta til takke, seie ja takk til
Artikkelside

tekste

teksta

verb

Tyding og bruk

setje tekst (1, 1) til (film eller liknande)
Døme
  • fjernsynsprogrammet er teksta for høyrslesvekte
Artikkelside

nærlese

nærlesa

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

  1. lese grundig for å få full forståing
  2. i litteraturvitskap: foreta nærlesing av tekst
Artikkelside

same staden

Tyding og bruk

tilvising til ein stad i ein tekst som er nemnd tidlegare;
forkorta sst.;
Sjå: stad
Artikkelside

stad 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt staðr; samanheng med stå (3

Tyding og bruk

  1. avgrensa geografisk område;
    flekk (2), plass
    Døme
    • finne ein høveleg stad til leirplass;
    • fastsetje tid og stad for møtet
  2. omgjevnad, område;
    Døme
    • vere frå ein liten stad;
    • reise frå stad til stad;
    • ha ein fin stad ved sjøen;
    • ein stad å vere
  3. mindre, avgrensa del av noko større
    Døme
    • det var feil fleire stader i boka;
    • han hadde brot tre stader i foten;
    • det var ein stad mellom femti og seksti tilhøyrarar
  4. varig verknad;
    Døme
    • det er ikkje nokon stad i det

Faste uttrykk

  • den evige staden
    Roma
  • ein viss stad
  • finne stad
    hende
    • hendinga fann stad for to år sidan
  • i nokons stad
    i same stilling eller situasjon som ein annan person er i
    • tenk deg i min stad;
    • ein vikar kom inn i hennar stad
  • same staden
    tilvising til ein stad i ein tekst som er nemnd tidlegare;
    forkorta sst.
  • til stades
    • som er på den gjeldande plassen
      • alle elevane er til stades;
      • fyrsten var sjølv til stades
    • som er eller eksisterer i ein samanheng;
      tilgjengeleg, nærverande;
      finst
      • føresetnadene er ikkje lenger til stades
Artikkelside

spørjeteikn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

teikn (?) ein set etter ei spørjande hovudsetning;
teikn (?) ein til dømes set i margen på ein tekst for å vise tvil eller usikkerheit;
Artikkelside

rykkje inn

Tyding og bruk

Sjå: rykkje
  1. få teke inn ei annonse, eit innlegg eller liknande i ei avis eller eit tidsskrift
  2. flytte ein del av ein tekst inn frå venstremargen;
    jamfør innrykk (2)
  3. flytte eller bevege seg inn på ein ny stad
    Døme
    • troppane rykte inn i byen;
    • opposisjonen stod klare til å rykkje inn i regjeringskontora;
    • i juli rykte sportsfiskarane inn
Artikkelside
Side 1 av 23