Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
358 treff

Bokmålsordboka 1 oppslagsord

sykdom, sjukdom

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

det å være syk;
tilstand da en er syk
Eksempel
  • få en smittsom sykdom;
  • funn av sykdom på laks
Artikkelside

Nynorskordboka 357 oppslagsord

sjukdom

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sjúkdómr

Tyding og bruk

det å vere sjuk;
tilstand da ein er sjuk
Døme
  • få ein alvorleg sjukdom;
  • det er kome sjukdom på potetene
Artikkelside

terminal 2

adjektiv

Tyding og bruk

som høyrer til siste stadium
Døme
  • terminal sjukdom
Artikkelside

kråne

kråna

verb

Opphav

samanheng med kry (2

Tyding og bruk

kome seg etter sjukdom;
friskne til
Artikkelside

vekse av seg

Tyding og bruk

utvikle seg vekk frå sjukdom, svakheit og liknande fordi ein blir eldre eller modnare;
Sjå: vekse
Døme
  • ho har vakse av seg allergien;
  • vi håpar han veks av seg desse nykkene
Artikkelside

vekse

veksa

verb

Opphav

norrønt vaxa

Tyding og bruk

  1. om menneske og dyr: auke i lengd, høgd, omfang og liknande;
    bli større
    Døme
    • jenta har vakse ti cm på eitt år;
    • lamma veks og trivst;
    • det voks fram ei ny tann;
    • håret veks ut att
  2. bli meir erfaren, mogen eller reflektert;
    utvikle seg
    Døme
    • han voks med ansvaret;
    • ho har vakse mykje etter ho begynte å studere
  3. om plante: gro (2, 2);
    Døme
    • treet har vakse seg stort;
    • gulrota veks best i sandjord;
    • eika veks ikkje nordafjells
  4. auke i mengd, tal, styrke og liknande;
    Døme
    • elva veks;
    • medlemstalet voks til nye høgder;
    • irritasjonen voks jo lenger han måtte vente

Faste uttrykk

  • ikkje vekse på tre
    vere sjeldan
    • gode kokkar veks ikkje på tre
  • vekse att
    bli dekt av vokstrar;
    gro att/til
  • vekse av seg
    utvikle seg vekk frå sjukdom, svakheit og liknande fordi ein blir eldre eller modnare
    • ho har vakse av seg allergien;
    • vi håpar han veks av seg desse nykkene
  • vekse frå kvarandre
    utvikle seg i kvar sin retning
  • vekse frå seg
    ikkje bli høgare eller større;
    ikkje vekse meir
  • vekse i munnen
    om mat: vere uråd å tyggje eller svelgje fordi maten byr ein imot eller fordi ein er oppskaka
    • maten var harsk og voks i munnen på meg
  • vekse med oppgåva
    bli meir dugande etter kvart som oppgåvene blir vanskelegare
    • elevene veks med oppgåvene
  • vekse opp
    • nå vaksen alder
      • dei fikk fem born, men berre tre av dei voks opp;
      • han voks opp langs kysten
    • vere van med frå barndomen
      • da eg voks opp var det taco kvar fredag;
      • ho er vakse opp med klassisk musikk
  • vekse over hovudet
    bli for omfattande eller vanskeleg
    • oppgåvene voks over hovudet på meg;
    • utgiftene veks oss over hovudet
  • vekse til
    • om person: bli eldre;
      bli større
      • yngsteguten har vakse til
    • bli dekt med vokstrar;
      gro att/til
  • vekse ut av
    • bli for stor til klesplagg og liknande
      • eg har vakse ut av buksa mi
    • ikkje ha stor nok plass
      • butikken veks ut av lokala sine
Artikkelside

tak 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt tak

Tyding og bruk

  1. det å ta (1);
    Døme
    • få godt tak;
    • ta tak i tauet;
    • sleppe taket i rattet;
    • ho greip tak i armen hans
  2. det at noko festar seg;
    feste, hald
    Døme
    • få tak med spettet;
    • elden fekk tak;
    • vinteren sleppte taket
  3. herredøme, kontroll
    Døme
    • ho har eit tak på meg;
    • få taket på motstandaren;
    • læraren har mista taket på elevane
  4. (kraftig) rørsle med arm, hand eller reiskap;
    strøk, drag
    Døme
    • symje med rolege tak;
    • eit tak med ljåen;
    • eit tak på fela
  5. det å takast (2);
    Døme
    • ta eit tak med nokon
  6. det å anstrengje seg;
    fysisk eller mentalt krafttak;
    pårøyning
    Døme
    • ta det tyngste taket;
    • eit liv med harde stunder og tunge tak
  7. kraft og mot til å gjere noko;
    viljestyrke, framtak (2)
    Døme
    • det er ikkje tak i han
  8. brått åtak av sjukdom, smerte eller liknande;
    Døme
    • sjukdomen kjem i harde tak
  9. avgrensa strekning;
    (kort) periode;
    einskilt tilfelle;
    bolk, etappe, rykk
    Døme
    • i eitt tak;
    • rykkje fram i tak;
    • arbeide i tak;
    • dei måtte vente eit tak
  10. del av reiskap som ein held i;
    jamfør handtak (1)
  11. brukt som etterledd i samansetningar: stad der ein tek ut noko

Faste uttrykk

  • ta seg på tak
    ta seg saman
  • tak om tak
    av og til
Artikkelside

soppsjukdom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

sjukdom som er framkalla av sopp (1)
Artikkelside

sott

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt sótt; samanheng med sjuk

Tyding og bruk

hard (ofte dødeleg) sjukdom
Artikkelside

sot

substantiv inkjekjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt sót, opphavleg ‘noko som set seg fast’

Tyding og bruk

  1. kolsvart pulver av karbon som er ufullstendig forbrunne
    Døme
    • pipa var full av sot
  2. sjukdom framkalla av sotsoppar
    Døme
    • sot på korn
Artikkelside

sopp

substantiv hankjønn

Opphav

samanheng med norrønt svǫppr ‘sopp, svamp’

Tyding og bruk

  1. (frukt av) ein- eller fleircella, klorofyllfrie sporeorganismar som lever av daude el levande plantar og dyr, el i symbiose med andre levande organismar;
    Fungi
    Døme
    • plukke sopp;
    • det finst giftige og etande soppar
  2. sjukdom hos menneske eller dyr som kjem av sopp (1)
Artikkelside
Side 1 av 36