Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
107 treff

Bokmålsordboka 51 oppslagsord

himmel

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt himinn; av tysk Himmel

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • sola står alt høyt på himmelen;
    • en høy og blå himmel hvelvet seg over landskapet;
    • en regntung himmel;
    • sveve mellom himmel og jord
  2. Guds bolig, paradis (2)
    Eksempel
    • vår Far i himmelen;
    • komme til himmelen;
    • et tegn fra himmelen
  3. overbygning eller lignende som danner et tak, dekke over noe;
    jamfør tronhimmel
    Eksempel
    • himmelen på en himmelseng
  4. i overført betydning: problemfritt sted
    Eksempel
    • den politiske himmel er ikke skyfri
  5. brukt i ønske, forsikring, utbrudd
    Eksempel
    • for himmelens skyld, gjør ikke det!
    • himmelen være lovet!
    • å himmel, nå kommer vi for sent;
    • hva i himmelens navn er det som foregår?
    • du store himmel!

Faste uttrykk

  • alt mellom himmel og jord
    alt mulig
  • i den sjuende himmel
    (etter eldre forestilling om sju himler der den sjuende var Guds bolig) overlykkelig
  • sette himmel og jord i bevegelse
    sette alle krefter inn;
    skape stort oppstyr
  • som sendt fra himmelen
    som uventet og gledelig hjelp i den ytterste nød
  • under åpen himmel
    ute i det fri
Artikkelside

himmel og hav!

Betydning og bruk

utrop som betegner overraskelse;
Sjå: hav
Eksempel
  • himmel og hav for et vær!
Artikkelside

i den sjuende himmel

Betydning og bruk

(etter eldre forestilling om sju himler der den sjuende var Guds bolig) overlykkelig;
Sjå: himmel
Artikkelside

som sendt fra himmelen

Betydning og bruk

som uventet og gledelig hjelp i den ytterste nød;
Sjå: himmel
Artikkelside

sette himmel og jord i bevegelse

Betydning og bruk

sette alle krefter inn;
skape stort oppstyr;
Sjå: himmel
Artikkelside

under åpen himmel

Betydning og bruk

ute i det fri;
Sjå: åpen, himmel
Artikkelside

alt mellom himmel og jord

Betydning og bruk

alt mulig;
Sjå: all, himmel, jord
Artikkelside

i friluft

Betydning og bruk

under åpen himmel, utendørs;
Sjå: friluft
Artikkelside

stjerne

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

norrønt stjarna; beslektet med astronom og stella betydning 4 fra engelsk

Betydning og bruk

  1. fjernt himmellegeme som er synlig som en lysende prikk
    Eksempel
    • fiksstjerne, morgenstjerne;
    • en klar himmel med millioner av stjerner;
    • i vest blinket en stor stjerne;
    • være født under en lykkelig stjerne – etter den oppfatning at stjernenes stilling i det øyeblikk et menneske ble født, var bestemmende for dets skjebne
    • noe som står lysende for ens tanke
      • tenne håpets stjerne
  2. lysende, flimrende glimt
    Eksempel
    • få et slag så en ser stjerner
  3. noe som ligner en stjerne (1)
    Eksempel
    • et juletre med stjerne i toppen;
    • et ord merket med stjerne;
    • en hest med stjerne i panna;
    • campingplassen har tre stjerner – brukt for å angi en bestemt standard ; jamfør -stjerners
  4. berømt person
    Eksempel
    • en stjerne på vitenskapens himmel;
    • en ny stjerne i langrennssporet;
    • filmstjerne, idrettsstjerne, popstjerne
  5. i sammensetninger i dyre- og plantenavn:
    Eksempel
    • sjøstjerne, gullstjerne, skogstjerne

Faste uttrykk

  • ha en høy stjerne
    være godt likt;
    stå høyt i kurs
    • hun har en høy stjerne hos ledelsen
  • stå skrevet i stjernene
    være bestemt av skjebnen
Artikkelside

uranografi

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk uranos ‘himmel’ og -grafi

Betydning og bruk

beskrivelse av stjernehimmelen
Artikkelside

Nynorskordboka 56 oppslagsord

himmel

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt himinn; av tysk Himmel

Tyding og bruk

  1. Døme
    • sola står høgt på himmelen;
    • ein regntung himmel;
    • sveve mellom himmel og jord
  2. Guds bustad, paradis (2)
    Døme
    • Gud i himmelen;
    • kome til himmelen
  3. overbygnad som lagar eit tak over noko;
    jamfør tronhimmel
  4. i overført tyding: stad der det er godt å vere, tilstand utan konfliktar
    Døme
    • den politiske himmelen er ikkje skyfri
  5. brukt i utbrot
    Døme
    • du store himmel, korleis skal dette gå?
    • milde himmel!
    • å himmel!

Faste uttrykk

  • alt mellom himmel og jord
    alt mogleg
  • i den sjuande himmelen
    (etter eldre verdsoppfatning om sju himlar og den sjuande som Guds bustad) overlykkeleg
  • setje himmel og jord i rørsle
    setje alle krefter inn
  • som send frå himmelen
    som uventa og gledeleg hjelp i ytste naud
  • under open himmel
    ute i det fri
Artikkelside

setje himmel og jord i rørsle

Tyding og bruk

setje alle krefter inn;
Sjå: himmel
Artikkelside

under open himmel

Tyding og bruk

ute i det fri;
Sjå: himmel, open
Artikkelside

himmel og hav!

Tyding og bruk

utrop som viser overrasking;
Sjå: hav
Døme
  • himmel og hav for eit vêr!
Artikkelside

i den sjuande himmelen

Tyding og bruk

(etter eldre verdsoppfatning om sju himlar og den sjuande som Guds bustad) overlykkeleg;
Sjå: himmel
Artikkelside

som send frå himmelen

Tyding og bruk

som uventa og gledeleg hjelp i ytste naud;
Sjå: himmel
Artikkelside

alt mellom himmel og jord

Tyding og bruk

alt mogleg;
Sjå: all, himmel, jord
Artikkelside

i friluft

Tyding og bruk

under open himmel;
utandørs;
Sjå: friluft
Døme
  • arbeide ute i friluft
Artikkelside

låg 2

adjektiv

Opphav

norrønt lágr; samanheng med liggje

Tyding og bruk

  1. som ikkje er høg, som ikkje når langt opp
    Døme
    • ei låg dør;
    • ein låg stol;
    • eit lågt hus;
    • låge støvlar;
    • du er lågare enn meg
  2. som står eller er stilt langt nede
    Døme
    • låg sol;
    • låg himmel;
    • lågt tak;
    • på det lågaste punktet
    • brukt som adverb:
      • liggje lågt med hovudet;
      • fly lågt
  3. som ligg langt nede på toneskalaen, djup
    Døme
    • ein låg orgeltone
    1. brukt som adverb:
      • songen går lågt i bassen
  4. om lyd: dempa, svak
    Døme
    • ei låg kviskring
    • brukt som adverb:
      • snakke lågt
  5. som er liten i tal eller verdi
    Døme
    • eit lågt tal;
    • låge prisar;
    • låge kostnader;
    • ha låg løn;
    • inntektene er lågare enn forventa;
    • halde seg på eit lågt nivå;
    • låg temperatur;
    • lågt lufttrykk;
    • halde låg fart;
    • dei lågare klassestega i skulen
    • brukt som adverb:
      • vere lågt lønt;
      • lågast mogleg kostnader
  6. som står langt nede i rang;
    lite vørd
    Døme
    • offiserar av lågare grad;
    • lågare organismar;
    • låg levestandard
  7. simpel, ufin
    Døme
    • lågare drifter;
    • låg komikk

Faste uttrykk

  • ha låge tankar om noko/nokon
    tru vondt om og ha små forventingar til noko eller nokon
    • vi hadde låge tankar om arbeidet hennar;
    • mange veljarar har låge tankar om partiet
  • halde ein låg profil
    ha ei forsiktig, avventande haldning;
    ikkje markere seg
    • han har halde ein låg profil i media
  • høg og låg
    folk frå forskjellige sosiale lag
    • eit samfunn med kort avstand mellom høg og låg
  • høgt og lågt
    overalt
    • ho leita høgt og lågt etter boka
  • liggje lågt i terrenget
    ikkje markere seg
    • ho låg lågt i terrenget for ikkje å irritere han
  • lågt under taket
    • med liten avstand frå golv til tak
    • lite vidsyn, liten toleranse
      • det var ikkje lågt under taket i avisredaksjonen
  • over ein låg sko
    i fleng, uhemma
    • dei bedrog kvarandre over ein låg sko
Artikkelside

koboltblå

adjektiv

Tyding og bruk

jamfør koboltblått
Døme
  • koboltblå himmel
Artikkelside
Side 1 av 6