Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
114 treff

Bokmålsordboka 14 oppslagsord

Nynorskordboka 100 oppslagsord

forskartrong

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

trong, hug (1, 2) etter å få kunnskap om ulike ting;
Døme
  • vere prega av forskartrong
Artikkelside

begjær

substantiv inkjekjønn

Uttale

bejæˊr

Opphav

gjennom bokmål; frå lågtysk

Tyding og bruk

sterk lyst;
lengt
Døme
  • seksuelt begjær;
  • begjær etter rikdom
Artikkelside

tilbøyelegheit

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

dragnad, tildriv, hug (til)
Artikkelside

ynske, ønske

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt ósk f, formene med -n- kjem av innverknad frå lågtysk wunsch

Tyding og bruk

  1. vilje, hug eller lyst til å få eller vinne fram til noko;
    lengsel etter å oppnå noko
    Døme
    • no får du kome fram med ynska dine;
    • ho bar fram ynsket sitt;
    • gå med på alle ynske og krav
    • inderleg von eller lengsel (om at det eller det skal skje)
      • hans høgaste ynske var å kome seg ein tur utanlands
    • oppfordring, krav (1
      • eit sterkt uttrykt ynske om å få fortgang i saka
  2. venleg, kjærleg tanke, von om noko (for eit anna menneske)
    Døme
    • ho hadde følgt dei med ynske og omsut;
    • han kjem med gode ynske til brudgom og brur
Artikkelside

ynde 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt yndi

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ho er etter ditt ynde
  2. lag, veremåte som gjer ein omtykt;
    Døme
    • ho har ynde med seg;
    • det var slikt ynde med henne;
    • han har eit underfullt ynde
  3. Døme
    • dei har hatt ynde til kvarandre i fleire år;
    • eg har fått slikt ynde til denne staden – liker meg, trivst på denne staden
  4. noko særs fint, blidt og tillokkande i utsjånad eller i lag eller åtferd
    Døme
    • kvinneleg ynde og ungdom;
    • ei kvinne av det finaste ynde;
    • gå, føre seg med ynde;
    • dette landskapet eig eit særskilt ynde;
    • bygda ligg der i alt sitt ynde;
    • diktet er fullt av lyrisk ynde
Artikkelside

vilje 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt vili; samanheng med vilje (2

Tyding og bruk

  1. evne til medviten gjerning og/eller åtferd
    Døme
    • ha sterk, veik vilje;
    • viljen til å overleve
    • i idrett:
      • siste runden gjekk berre på viljen
  2. Døme
    • gjere mot Guds vilje;
    • få viljen sin – få det som ein vil;
    • gjere til viljes – føye (nokon);
    • setje viljen sin igjennom;
    • arvingane var spente på siste viljen hans – dvs testamentet
  3. Døme
    • gjere noko med (vitende og) vilje
  4. det å vere villig
    Døme
    • innsatsvilje;
    • offervilje;
    • ha vilje til samarbeid;
    • det er ikkje evna, men viljen det skortar på
Artikkelside

vilje 2

vilja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt vilja

Tyding og bruk

i tyding 1 sjølvstendig v, i tyding 2–5 hjelpev:
  1. ynskje, ha hug til;
    krevje (med underforstått infinitiv)
    Døme
    • korkje kunne eller vilje
    • ordtøke:
      • korleis du vil, vil eg tvert imot;
      • folket vil fridom;
      • ho ville at du skulle kome;
      • at nokon vil seg så vondt!
      • kva vil du her?
      • vilje nokon til livs;
      • vilje av garde, heim, ut;
      • vilje forbi;
      • vilje fram i verda
    • perfektum partisipp:
      • det var vilja verk;
      • vilja drap – viljedrap
  2. med infinitiv etter: ynskje, ha hug til, krevje
    Døme
    • eg vil ha mat;
    • alltid vilje vere best;
    • kva vil du gjere no?
    • eg vil i det lengste tru det
    • om ting:
      • klokka vil ikkje gå
  3. om (fram)tid: kome til å (bli eller gjere noko)
    Døme
    • det vil snart syne seg;
    • dei gamle utgåvene vil ikkje kunne brukast i lag med den nye;
    • dei vil eingong angre det
  4. i preteritum om tenkte tilfelle:
    Døme
    • det ville vere godt om han kom;
    • kva ville du (ha) gjort?
    • i ynskjande utrop:
      • gjev dei ville reise!
  5. med avbleikt tyding
    Døme
    • det vil helst gå godt;
    • eg vil tru at du kjem;
    • det vil seie – sjå seie (5)
Artikkelside

vetelyst, vitelyst

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

hug til å lære, få kunnskap
Artikkelside

utferdshug

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

hug, lyst til å reise ut (i verda)
Artikkelside

uredd

adjektiv

Tyding og bruk

  1. Døme
    • ein uredd soldat;
    • uredd hug
  2. Døme
    • du kan vere uredd for det – du treng ikkje ottast det
Artikkelside
Side 6 av 10