Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
190 treff

Bokmålsordboka 93 oppslagsord

nei 1

substantiv intetkjønn

Opphav

av nei (2

Betydning og bruk

nektende svar;
Eksempel
  • svare nei;
  • vi kan ikke få mer enn et nei

Faste uttrykk

  • ikke ta et nei for et nei
    ikke godta et avslag
Artikkelside

mynt

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt mynt, gjennom gammelengelsk og lavtysk; fra latin moneta ‘mynt(verksted)'

Betydning og bruk

  1. stemplet metallstykke som brukes til betaling
    Eksempel
    • samle på mynter;
    • prege mynt
  2. side av en mynt som viser verdien;
  3. Eksempel
    • gangbar mynt;
    • betale med klingende mynt;
    • mynt, mål og vekt;
    • utenlandsk mynt
  4. sted der det blir laget mynter

Faste uttrykk

  • gi igjen med samme mynt
    gi igjen med de samme midlene som blir brukt mot en selv;
    gi svar på tiltale
  • kaste mynt og krone
    avgjøre en sak ved å kaste et pengestykke og se hvilken side som blir liggende opp
  • slå mynt på
    tjene på eller ha fordel av noe
    • partiet prøvde å slå mynt på tragedien for å sikre seg flere velgere
  • svare med samme mynt
    svare med de samme midlene som blir brukt mot en selv;
    gi svar på tiltale
Artikkelside

svare med samme mynt

Betydning og bruk

svare med de samme midlene som blir brukt mot en selv;
gi svar på tiltale;
Se: mynt
Artikkelside

hoderisting

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Betydning og bruk

det å riste på hodet
Eksempel
  • svare med en hoderisting
Artikkelside

håpe

verb

Opphav

av lavtysk hopen

Betydning og bruk

ha håp (1) eller forventning om noe
Eksempel
  • håpe på godt vær;
  • håpe på bedre tider;
  • de håper at behandlingen vil fungere;
  • jeg håpte at han ville svare på meldingen;
  • jeg både håper og tror at planen vil lykkes
Artikkelside

korrespondere

verb

Opphav

gjennom tysk og fransk, fra middelalderlatin correspondere, av latin con- og respondere ‘svare’; jamfør ko-

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • de korresponderte med slektninger i utlandet
  2. om samferdselsmiddel: være tilpasset med hensyn til rutetider
    Eksempel
    • bussen korresponderer med ferja
  3. stemme overens;
    Eksempel
    • dette korresponderer dårlig med dine tidligere løfter

Faste uttrykk

  • korresponderende medlem
    medlem uten fulle rettigheter
Artikkelside

spetakkel

substantiv intetkjønn

Opphav

fra tysk; av latin spectaculum ‘syn, skuespill’

Betydning og bruk

  1. støy, bråk (2, leven
    Eksempel
    • et svare spetakkel;
    • lage spetakkel
  2. underlig syn eller framtoning
    Eksempel
    • gå der som et annet spetakkel
Artikkelside

legge ordene i munnen på noen

Betydning og bruk

påvirke noen til å svare slik en ønsker;
Se: munn, ord
Artikkelside

nebbete, nebbet

adjektiv

Betydning og bruk

kvass til å svare;
nesevis, frekk
Eksempel
  • en nebbete unge
  • brukt som adverb:
    • svare nebbete
Artikkelside

kompetent

adjektiv

Opphav

gjennom fransk; fra latin , av competere ‘treffe sammen, svare til’

Betydning og bruk

  1. som har nødvendige kvalifikasjoner;
    tilstrekkelig dyktig
    Eksempel
    • bli kjent kompetent til en stilling;
    • jeg er ikke kompetent til å uttale meg om saken
  2. som har rett til å gjøre noe i kraft av stillingen sin
Artikkelside

Nynorskordboka 97 oppslagsord

korrespondere

korrespondera

verb

Opphav

gjennom tysk og fransk, frå mellomalderlatin correspondere, av latin con- og respondere ‘svare’; jamfør ko-

Tyding og bruk

  1. Døme
    • dei korresponderte med folk frå heile landet
  2. om samferdselsmiddel: gå slik at rutetidene høver saman
    Døme
    • bussen korresponderer med ferja
  3. svare til kvarandre;
    Døme
    • dette korresponderer dårleg med det du sa i går

Faste uttrykk

  • korresponderande medlem
    medlem utan fulle rettar
Artikkelside

objektiv 2

adjektiv

Opphav

jamfør objekt

Tyding og bruk

sakleg, upartisk;
motsett subjektiv
Døme
  • ei objektiv framstilling
  • brukt som adverb:
    • det er vanskeleg å svare deg objektivt
Artikkelside

leggje orda i munnen på nokon

Tyding og bruk

påverke nokon til å svare slik ein ønskjer;
Sjå: munn, ord
Artikkelside

nebbete

adjektiv

Tyding og bruk

kvass til å svare;
nasevis, frekk
Døme
  • ein nebbete unge
  • brukt som adverb:
    • svare nebbete
Artikkelside

kompetent

adjektiv

Opphav

gjennom fransk; frå latin , av competere ‘treffe saman, svare til’

Tyding og bruk

  1. som har naudsynte kvalifikasjonar;
    Døme
    • skaffe ein kompetent person
  2. som har rett til å gjere noko i kraft av stillinga si
Artikkelside

ekvivalere

ekvivalera

verb

Opphav

av latin aequivalere ‘ha same verdi’, jamfør ekvi-

Tyding og bruk

gjelde likt med, ha same verdi som, svare til eller vege opp
Døme
  • ekvivalere ei utdanning
Artikkelside

ikkje

adverb

Opphav

norrønt ekki

Tyding og bruk

  1. brukt til å nekte innhaldet i ei setning
    Døme
    • eg røykjer ikkje;
    • han vil ikkje gå;
    • er han ikkje gått enno?
    • ikkje veit eg korleis det skal gå;
    • meg skremmer han ikkje;
    • kvifor ikkje det?
    • brukt i undersetning
      • ho sa at ho ikkje ville reise;
      • da han ikkje var komen til rett tid, gjekk dei;
      • det er ikkje det at han ikkje greier det
  2. brukt i spørjesetning der ein ventar eit stadfestande svar
    Døme
    • er ho ikkje stor og sterk?
    • luktar det ikkje fælt?
  3. brukt for å uttrykkje ei spørjande eller tvilande tyding
    Døme
    • han går da vel ikkje og mistrivst og stundar heim?
    • du har vel ikkje ein tiar å låne meg?
  4. brukt i utbrot der den nektande utsegna har positiv tyding
    Døme
    • sanneleg er det ikkje Mari som sit der!
  5. brukt for å gje eit einskilt ord eller ledd nektande tyding
    Døme
    • ikkje ein lyd høyrde dei;
    • ikkje nokon skulle vite det;
    • han kunne kanskje ikkje lese?
  6. brukt saman med adjektiv som nemner dårleg kvalitet, låg grad eller liknande, for å uttrykkje motsett tyding
    Døme
    • det var ikkje dårleg!
    • det var ikkje lite han fekk gjort

Faste uttrykk

  • ikkje det eg veit
    brukt for å svare nektande, men med atterhald
    • har han flytta? Ikkje det eg veit
  • ikkje for det
    brukt for å hindre at nokon legg for stor vekt på ei føregåande ytring
    • fekk du verkeleg alt det der? Ja, ikkje for det, du har jo fortent det
  • ikkje for å …
    brukt for å seie imot ei mogleg innvending
    • ikkje for å skryte, men eg har hatt mange viktige verv
  • ikkje sant
    • brukt som ei oppmoding til å stadfeste eller godkjenne innhaldet i ei ytring
      • du ser det for deg, ikkje sant?
    • brukt for å stadfeste innhaldet i noko ein annan seier
      • det var utruleg vakkert. Ja, ikkje sant?
Artikkelside

bere seg

Tyding og bruk

Sjå: bere
  1. jamre, klage seg (for noko)
    Døme
    • ho skreik og bar seg
  2. svare, løne seg
    Døme
    • forretninga ber seg godt
Artikkelside

fart

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

av lågtysk vart, samanheng med fare (2; same opphav som ferd

Tyding og bruk

  1. hastigheit noko eller nokon flyttar seg i;
    hurtigheit
    Døme
    • farten på bilen;
    • farten aukar;
    • ha god fart;
    • setje opp farten
  2. det at noko eller nokon er i rørsle;
    gang
    Døme
    • toget er i fart;
    • ta fart og hoppe;
    • eg er i farten!
  3. ferdsel, reise, tur, trafikk
  4. høgt tempo;
    fres, driv, hast, liv
    Døme
    • få fart på noko;
    • ei jente med fart i;
    • ikkje kunne svare i farten;
    • ho kom seg ut i ein viss fart

Faste uttrykk

  • fin i farten
    rusa
    • han er alt temmeleg fin i farten
  • i full fart
    fort;
    hurtig
    • bilen kom i full fart;
    • gjere noko i full fart
  • stå på farten
    skulle til å fare
  • vere på farten
    • vere på reise
      • når du er på farten, er lydbok flott
    • vere i aktivitet
      • han er stadig på farten til og frå ulike gjeremål
Artikkelside

freiste

freista

verb

Opphav

norrønt freista

Tyding og bruk

  1. gå i gang med noko i vona om å greie det
    Døme
    • du får freiste på nytt;
    • freiste å gjere noko;
    • freiste å få i stand noko
  2. prøve ut;
    ta i bruk
    Døme
    • freiste alle utvegar;
    • freiste noko nytt;
    • ut og freiste fisken
  3. bli utsett for;
    få oppleve
    Døme
    • freiste mykje vondt i livet
  4. setje på prøve;
    lokke til synd;
    villeie
    Døme
    • djevelen freista Jesus
  5. verke tiltalande på;
    gje lyst til;
    lokke, eggje, påverke
    Døme
    • maten freistar meg ikkje;
    • freiste nokon med pengar;
    • la seg freiste til å bli med;
    • eg er freista til å svare
  6. røyne hardt på;
    presse
    Døme
    • børa freista han hardt

Faste uttrykk

  • freiste lykka
    prøve ut noko som ein vonar vil lykkast;
    prøve lykka
  • freiste seg
    prøve seg
    • freiste seg med fusk;
    • ho freista seg på fransk
Artikkelside
Side 3 av 10