Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 14 oppslagsord

oreigne

verb

Opphav

av nynorsk or ‘ut av’ og eigne ‘tilegne’

Betydning og bruk

ekspropriere

Artikkelside

older

substantiv hankjønn eller hunkjønn

Opphav

norrønt ǫlr

Betydning og bruk

Artikkelside

-ator

substantiv hankjønn

Opphav

fra latin; jamfør -or

Betydning og bruk

suffiks brukt til å lage substantiv for person, apparat, maskin osv. som handler eller fungerer slik som førsteleddet nevner;

i ord som diktator, generator, katalysator, prokurator, radiator og separator

Artikkelside

aggressor

substantiv hankjønn

Uttale

agresˊsor, i flertall agresˊsorer; agresoˊrer

Opphav

jamfør -or

Betydning og bruk

person, gruppe eller stat som viser aggressiv framferd, går til angrep

Eksempel

forsvare seg mot utenlandske aggressorer

Artikkelside

Nynorskordboka 154 oppslagsord

metallurgi

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk metallurgein ‘drive ei gruve’, av metallon, og ergon ‘arbeide’; jamfør metall

Tyding og bruk

lære om utvinning av metall or malm, tilarbeiding av metalla og om eigenskapane til metall;

framstilling og tilarbeiding av metall

Artikkelside

orsake

orsaka

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

av or ( og sak

Tyding og bruk

frita for skuld;
verne mot klander;
unnskylde
Døme
- du lyt orsake at eg ikkje kan kome;
- orsak at eg kjem seint;
- orsake og forsvare framferda til nokon
gje gode grunnar for;
rettferdiggjere (2)
Døme
- målet orsakar måten

Faste uttrykk

orsake seg
kome med grunnar for å rettferdiggjere seg
eg orsaka meg med at alarmen ikkje ringde

Artikkelside

orskurd

substantiv hankjønn

Opphav

etter norrønt órskurðr ‘det å skjere or’; jamfør or (

Tyding og bruk

avgjerd i ein domstol

Artikkelside

ormektast

verb

Opphav

av or (

Tyding og bruk

bli eller vere kraftlaus og forkomen;

ormekte

Artikkelside

pollensesong

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

periode (som varierer i tida frå februar til august) da pollen blir spreidd

Døme

pollensesongen for or og hassel er heilt på tampen

Artikkelside

odd

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt oddr; samanheng med or (

Tyding og bruk

kvass eller tynn ende på reiskap til å skjere eller stikke med
- - knivsodd
  - spydodd
i overført tyding: noko som sårar eller skar;
brodd (4)
Døme
- bryte odden av eit åtak

Artikkelside

bort

adverb

Opphav

norrønt brott(u), burt(u) av í (á) braut (brott) ‘i veg’; jamfør braut

Tyding og bruk

frå ein stad (der nokon eller noko er) til ein annan stad som ligg lenger unna;
av stad, av garde; til skilnad frå ned (1) og opp (1)
Døme
- gå dit bort!
- fare langt bort;
- kome bort frå;
- bort om fjorden;
- gå bort til nokon;
- sjå bort i vegen;
- bort på brua;
- eg skal bort i kveld
i ei anna lei
Døme
- snu seg bort;
- vende seg bort
frå ein person si eige til ein annan person
Døme
- auksjonere bort;
- byte bort;
- gje bort;
- leige bort
ut or syne;
ikkje å sjå meir;
vekk
Døme
- kome bort;
- somle bort;
- gløyme bort;
- hefte bort tida;
- visne bort

Faste uttrykk

bort i alle vegger
i hytt og vêr;
meiningslaust, gale
bort i hør og heim
i hytt og vêr;
meiningslaust, gale
falle bort
ikkje gjelde meir;
bli borte;
døy
gjere seg bort
prestere dårleg;
skjemme seg ut
gå bort
- verte borte;
  forsvinne
  flekken gjekk bort
- døy
  han gjekk bort etter kort tids sjukdom
- vitje andre
gå seg bort
gå seg vill
koke bort
gå i oppløysing;
ikkje bli noko av
saka kokte bort;
koke bort i ingenting
kome bort i
- røre, snerte nokon eller noko
  bilen fekk skrens og kom bort i steinar på venstre side
- bli innblanda i (noko)
  kome bort i uheldige miljø
love bort
gjere lovnad om å gje noko
rive bort
få til å døy
sjå bort/vekk frå
ikkje ta omsyn til
vi kan ikkje sjå bort frå det økonomiske aspektet;
sett vekk frå hovudstaden, kva er den viktigaste byen i landet?
slå bort
òg: ikkje vilje tale om (noko)

Artikkelside

trekkje blankt

Tyding og bruk

Sjå: blank

dra sabelen, sverdet e l or slira
vise fiendtleg innstilling;
gå til åtak verbalt

Artikkelside

blank

adjektiv

Opphav

frå lågtysk ‘skinande kvit’; samanheng med blakk

Tyding og bruk

om luft, himmel og liknande: lys, klar
Døme
- blank himmel;
- midt på blanke dagen
glatt, skinande
Døme
- ein blank buksebak;
- ein blank spegel;
- bli blank i auga av glede
om væske: ublanda, klar
Døme
- ein blank drope
som ikkje er til å misforstå;
tydeleg
Døme
- blank løgn;
- få blankt avslag
- brukt som adverb
  nekte blankt
- saman med tal: utan desimal
  100-meteren gjekk på 10 blank
om papir: som det ikkje er skrive eller prenta på
Døme
- to røystesetlar var blanke;
- legg inn ei blank linje
utan kunnskapar
Døme
- vere heilt blank i eit fag

Faste uttrykk

blanke ark
- ark utan påskrift, teikningar eller anna
  ei notatblokk med blanke ark
- i overført tyding: nye moglegheiter
  begynne, starte med blanke ark
blanke våpen
- stikk- og hoggvåpen til å bruke i nærstrid
- ærlege, heiderlege middel
  kjempe med blanke våpen i media
gje blanke i
ikkje bry seg
levere blankt
levere ei oppgåve utan å ha svart på ho
stemme blankt
levere stemmesetel utan å ha merkt av for ein av valmoglegheitene
trekkje blankt
- dra sabelen, sverdet e l or slira
- vise fiendtleg innstilling;
  gå til åtak verbalt

Artikkelside

svartolder, svartor

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

mørkt slag av or (;

Alnus glutinosa

Artikkelside

Side 2 av 16

Resultat per side: