Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
27 treff

Bokmålsordboka 9 oppslagsord

Nynorskordboka 18 oppslagsord

heiman

adverb

Opphav

norrønt heiman

Tyding og bruk

  1. frå heimen eller heimstaden;
    Døme
    • dei fór heiman
  2. brukt som preposisjon: på den sida (av noko) som vender heim eller er nærmast heime;
    Døme
    • dei går heiman elva;
    • heiman åsen
Artikkelside

avteikne

avteikna

verb

Tyding og bruk

spegle av

Faste uttrykk

  • avteikne seg
    kome til syne;
    tre fram i omriss (mot ein bakgrunn)
    • åsen avteikna seg mot himmelen;
    • etter kvart avteikna det seg eit klarare bilete av situasjonen
Artikkelside

åsleies

adverb

Tyding og bruk

  1. etter leia eller vegen over åsen eller åsane
    • han gjekk åsleies
  2. ved åsane, opp mot fjellet
    • bu åsleies
Artikkelside

sønna

adverb

Opphav

norrønt sunnan; av syd-

Tyding og bruk

  1. Døme
    • vinden blæs sønna
  2. som preposisjon: sønnanfor
    Døme
    • sønna åsen
Artikkelside

spele 2

spela

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

lågtysk spelen, spillen

Tyding og bruk

  1. Døme
    • sola spela i vassflata
  2. vere med i, drive med ball- eller kulespel
    Døme
    • spele biljard, fotball, tennis;
    • han vart spela fri og laga mål;
    • spele mot eit utanlandsk lag
  3. vere med i spel med kort, terningar og liknande
    Døme
    • spele bingo, dam, femkort, poker, sjakk;
    • spele korta sine klokt – òg: handle klokt;
    • spele falskt;
    • spele medvite på noko – utnytte noko medvite
  4. satse pengar, vedde
    Døme
    • spele lotto;
    • spele på travbana;
    • spele fallitt – særl: mislykkast;
    • spele høgt (spel) – ta stor vågnad
  5. få fram, lage musikk
    Døme
    • spele (på) fele, piano, trekkspel, grammofon;
    • spele plater;
    • spele ein sonate;
    • spele førstefiolin – òg: rå
    • om fugl: lage paringslyd
      • orrhanen spelar oppi åsen;
      • kanonane spela opp – byrja å skyte;
      • spele (opp) til dans
  6. utføre, gje liv til ei teater-, filmrolle og liknande
    Døme
    • spele ei rolle (godt, dårleg);
    • spele revy, skodespel
    • syne fram
      • teateret spelar no ‘Medmenneske’ av Olav Duun
    • agere
      • spele idiot;
      • spele lita rolle – ha lite å seie;
      • filmen, stykket har spela inn store summar – har gjeve stor inntekt
  7. Døme
    • spele ein eit puss

Faste uttrykk

  • spele ballen over til
    la (nokon annan) ta seg av (noko)
  • spele inn
    verke inn, ha noko å seie
  • spele inn
    lage opptak av (ein film)
  • spele opp
    òg: lage oppstyr, skape seg vrang
  • spele opp
    byrje spelet
  • spele på dei same strengene
    bruke dei same argumenta, verkemidla og liknande
  • spele ut mot
    setje (nokon) opp mot (kvarandre)
  • spele ut over sidelinja
    setje (nokon, seg) utanfor
  • spele ut
    ha utspelet
Artikkelside

ruge 2

ruga

verb

Opphav

eigenleg ‘sitje samankropen’

Tyding og bruk

  1. klekkje (ut), bre (2, 4)
    Døme
    • ruge (på) egga;
    • ruge ut kyllingar;
    • ruge ut ein listig plan
  2. liggje trykkjande (over)
    Døme
    • tunge skyer ruga over åsen
    • vakte over
      • ruge over pengane sine;
      • ruge over, på ein løyndom
Artikkelside

attunder

preposisjon

Tyding og bruk

  1. inn(e) under;
    bak(om);
    til eller ved foten av
    • sitje attunder ein busk;
    • eit hus attunder åsen
  2. som adverb:
    • han gjekk attunder for vêret
Artikkelside

austa

adverb

Opphav

norrønt austan

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det bles litt austa
  2. brukt som preposisjon: austanfor (1)
    Døme
    • sauene går på beite austa åsen
Artikkelside
Side 2 av 2