Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 17 oppslagsord

i forhold til

Tyding og bruk

jamført eller samanlikna med;

vurdert opp mot;

Sjå: forhold

Døme

inntekta er stor i forhold til investeringa

Artikkelside

sjel

substantiv hokjønn

Opphav

truleg frå gammallågtysk eller gammalfrisisk

Tyding og bruk

åndeleg kraft hos eit menneske som gjer at det kan tenkje, vilje og kjenne;
sinn (1, 1)
Døme
- få ro i sjela;
- leggje heile si sjel i noko
åndeleg del av mennesket sett frå eit religiøst synspunkt eller i forhold til Gud, og som blir rekna for å vere udødeleg
Døme
- be om frelse for sjela si
person eller produkt som får i gang noko (handling eller kjensler)
Døme
- vere sjela i eit tiltak;
- dikta hans manglar sjel
menneske, individ
Døme
- han flytte til byen, utan å kjenne ei sjel der

Faste uttrykk

ei sjel og ei skjorte
person utan eige
ei sunn sjel i ein sunn lekam
god psykisk helse i ein frisk og sterk kropp
ikkje ei levande sjel
ikkje eit einaste menneske;
ingen
eg møtte ikkje ei levande sjel langs vegen
med liv og sjel
heilt og fullt
kjempe med liv og sjel for å realisere ein plan
to sjeler og ein tanke
det at to tenkjer på det same

Artikkelside

relasjon

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom fransk; frå latin samanheng med referere

Tyding og bruk

forhold mellom to eller fleire partar
Døme
- ha gode relasjonar til andre menneske;
- det var ein nær relasjon mellom offer og gjerningsmann
samsvar mellom ulike faktorar;
samband, samanheng
Døme
- relasjonen mellom kunst og politikk

Faste uttrykk

i relasjon til
jamført med;
vurdert opp mot;
i forhold til

Artikkelside

på

preposisjon

Opphav

av norrønt upp á ‘opp på’

Tyding og bruk

brukt om plassering mot eit underlag eller inntil noko
Døme
- maten står på bordet;
- sitje på benken;
- liggje på stranda;
- lese på senga;
- biletet heng på veggen;
- stå på ei liste
brukt om plassering i noko
Døme
- det er vatn på flaska;
- ha pengar på lomma
brukt ved nemning for lokalitet, område eller liknande
Døme
- bu på ein gard;
- vere ute på sjøen
brukt ved namn på øyar og dei fleste byane i innlandet
Døme
- vere heimehøyrande på Stord;
- bu på Lillehammer
brukt ved nemning av lokale, institusjon eller liknande
Døme
- gå på konsert;
- vere på skulen;
- dei er ute på byen
brukt ved ord for kroppsdel
Døme
- kome seg på beina;
- stå på hendene;
- ha hår på brystet;
- træ ein ring på fingeren
brukt ved ord for transportmiddel
Døme
- setje seg på sykkelen;
- gå på ski;
- om bord på båten
brukt for å vise tilknyting mellom del og heilskap
Døme
- taket på huset;
- ulla på sauen;
- enden på visa
brukt ved nemningar for eigenskapar i forhold til noko anna
Døme
- breidda på vegen;
- fargen på veggen;
- storleiken på beløpet
brukt i uttrykk som nemner relasjon, situasjon eller liknande
Døme
- gleda er på mi side;
- ta noko på seg;
- helse på nokon;
- vente på noko;
- få tid på seg;
- kjenne noko på seg;
- sove på saka;
- vere ekspert på fleire område;
- resultatet er på nivå med det i fjor
brukt i tidsuttrykk
Døme
- midt på dagen;
- på sine gamle dagar;
- gjere noko på ein time;
- hytta har ikkje vore i bruk på år og dag;
- eg har ikkje vore der på mange år
brukt for å indikere ei rekkje;
etter (2, 8)
Døme
- tusen på tusen;
- gong på gong
brukt ved ord som nemner årsak, middel eller måte
Døme
- på eigen kostnad;
- vere på jakt;
- klare seg på eit vis;
- ta fisk på garn;
- skyte på langt hald;
- truge nokon på livet;
- køyre på høggir;
- krevje husleige på forskot;
- lese bøker på engelsk;
- spele eit stykke på oppmoding frå publikum
med omsyn til
Døme
- stor på vokster;
- på godt og vondt
med hjelp av
Døme
- motoren går på bensin;
- konkurrere på kvalitet
brukt ved talstorleikar
Døme
- ein fisk på to kilo;
- ein sum på 1 000 kr;
- ein periode på minimum ti år
brukt ved fordeling
Døme
- det blir 200 kr på kvar
brukt ved rørsle eller flytting av noko
Døme
- lyfte på hatten;
- gløtte på døra
om det å sanse eller vende seg til: i retning av noko eller nokon;
mot
Døme
- rope på nokon;
- sjå på tv;
- han tittar på henne
brukt som verbalpartikkel
Døme
- drive på med noko;
- det fryser på;
- det stod ikkje lenge på;
- det tok hardt på;
- vinden står på;
- kan eg sitje på med deg?
- slå på radioen
brukt saman med verb i uttrykk med ‘seg’
Døme
- kle på seg;
- la vente på seg;
- han har lagt på seg
brukt som adverb: i aktiv tilstand
Døme
- tv-en er på;
- lyset står på

Faste uttrykk

ha noko på nokon
skulde nokon for noko ugunstig eller ulovleg
politiet har noko på han
likne på
sjå ut som
han liknar på mor si
på fote
i orden, i tilfredsstillande tilstand
få noko på fote;
hjelpe nokon på fote;
kome seg på fote att
på førehand
i førevegen;
føreåt, tidlegare
skrive kontrakt på førehand;
eg fekk ingen informasjon på førehand
på grunn av
som følgje av;
forkorta pga.
brua er stengd på grunn av uvêret
på kryss og tvers
i alle retningar
dei søkte gjennom området på kryss og tvers
på langs
i lengderetninga
skjere loffen på langs;
på langs og på tvers
på skeive
- på skakke;
  på skrå
  kassene står på skeive
- på ein uheldig og uynskt måte
  alt går på skeive
på tverke
på feil eller dårleg måte;
skeis, ulagleg
dette kjem på tverke for meg;
alt går på tverke i dag
stå på
- gå føre seg;
  hende
  kva er det som står på her?
  krangelen stod ikkje lenge på
- henge i;
  jobbe hardt
  elevane har verkeleg stått på i dag
vere på
med trykksterkt ‘på’: vere vaken og engasjert
for å lukkast må ein alltid vere på
vere på han
vere i aktivitet
etter pausen er det på han igjen;
han var tidleg på han om morgonen

Artikkelside

forhold

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

omstende eller ytre vilkår for korleis noko artar seg;
stode (3)
Døme
- eksperimentere under trygge og kontrollerte forhold;
- dårlege forhold for opplæring;
- forholda er skiftande gjennom året;
- tilpasse seg etter lokale forhold
relasjon eller samband mellom to personar, fenomen eller liknande;
innbyrdes stilling
Døme
- ho har eit nært forhold til høgtida;
- dei to har alltid hatt eit dårleg forhold
romantisk eller seksuelt samband mellom personar
Døme
- vere i eit forhold;
- dei hadde eit forhold for lenge sidan
proporsjon eller samsvar mellom ulike faktorar
Døme
- eit nært forhold mellom det gamle og det nye;
- forholdet mellom teori og praksis

Faste uttrykk

i forhold til
jamført eller samanlikna med;
vurdert opp mot
inntekta er stor i forhold til investeringa

Artikkelside

barn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt barn; samanheng med bere (

Tyding og bruk

avkom etter menneske i første leddet;
unge
Døme
- få barn;
- foreldre og barn
foster (1);
nyfødd barn
Døme
- fø eit velskapt barn;
- det står bra til med mor og barn
person som ikkje er vaksen (2, 1);
person som ikkje har nådd myndigalder
Døme
- uskuldig som eit barn;
- av barn og fulle folk får ein høyre sanninga;
- filmen er ikkje tillaten for barn
person i forhold til ei trus- eller åndsretning
Døme
- Guds barn
- - blomsterbarn
  - soknebarn
umogen, naiv person
Døme
- han er eit stort barn

Faste uttrykk

barn av si tid
person prega av tida han eller ho lever i
brent barn skyr elden
ein unngår å gjere same feilen to gonger
gjere med barn
gjere gravid
gå med barn
vere gravid
ikkje mors beste barn
person med tvilsam karakter
Israels barn
jødane
kjært barn har mange namn
same sak eller fenomen kan ha fleire nemningar
like barn leiker best
folk som liknar kvarandre, går best saman
setje barn på
gjere gravid
setje barn til verda
få barn;
fø
vere berre barnet
vere svært ung
vere med barn
vere gravid

Artikkelside

i relasjon til

Tyding og bruk

jamført med;

vurdert opp mot;

i forhold til;

Sjå: relasjon

Artikkelside

prestasjonsløn, prestasjonslønn

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

løn som står i forhold til det den tilsette yter;

jamfør produksjonspremie

Artikkelside

forholdstalsval

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

valordning der ein fordeler mandata mellom partia eller vallistene i forhold til stemmetala til kvart parti eller kvar liste;

høvetalsval

Artikkelside

klima

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk ‘skråning’, opphavleg ‘om jorda si stilling i forhold til solstrålane’

Tyding og bruk

gjennomsnittleg tilstand av vêrtilhøva på ein stad;
vêrlag
Døme
- godt klima;
- dårleg klima
i overført tyding: rådande tenkjemåte eller stemning innanfor eit miljø eller mellom ulike partar
Døme
- det økonomiske klimaet er hardt

Artikkelside

Side 1 av 2

Resultat per side: