Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
8 treff

Nynorskordboka 8 oppslagsord

desto

adverb

Opphav

gjennom tysk; frå gammalhøgtysk des diu, kasusformer av das ‘det’

Tyding og bruk

føre komparativ (1: så mykje;
Døme
  • tilliten er ikkje styrkt, han er blitt desto mindre

Faste uttrykk

  • desto … desto …
    brukt ved samanstilling av to komparativar
    • desto viktigare jobbar, desto lykkelegare blir eg
  • ikkje desto mindre
    trass i det
  • jo … desto …
    brukt ved samanstilling av to komparativar
    • jo meir, desto betre;
    • jo meir eg lærer, desto meir ynskjer eg å lære
Artikkelside

vinne 3

vinna

verb

Opphav

norrønt vinna; jamfør vinnande

Tyding og bruk

  1. sigre (1) (i kamp, konkurranse, val eller liknande);
    oppnå vinst eller premie (i konkurranse, lotteri eller spel)
    Døme
    • dei har vunne slaget;
    • krigen er vunnen;
    • vinne i ei idrettstevling;
    • han vann over konkurrentane;
    • ho har vunne rettssaka;
    • eg vann førstepremien;
    • eg vinn aldri i tipping
  2. skaffe seg, sikre seg;
    oppnå
    Døme
    • dei vann ære og makt;
    • vinne vener;
    • dei vinn godhug frå alle;
    • partiet har vunne att tilliten;
    • det er lite å vinne ved ei omlegging;
    • ta ein snarveg for å vinne tid;
    • vinne tilslutning for ei sak
  3. ha krefter til;
    Døme
    • arbeide alt ein vinn
  4. ha tid til;
    Døme
    • eg vinn ikkje med alt arbeidet
  5. kome seg, bli betre
    Døme
    • utdanninga har vunne på dei nye tiltaka

Faste uttrykk

  • vinn eller forsvinn
    situasjon der ein må lykkast viss ein framleis skal vere med vidare (i turnering, val eller liknande)
    • kampen kan fort bli vinn eller forsvinn for laget
  • vinne fram
    få tilslutning;
    oppnå framgang
    • vinne fram med ideane sine
  • vinne innpå
    hale innpå
  • vinne seg
    bli betre;
    kome seg
    • ho vann seg da dei vart kjende;
    • bygda vann seg da nyvegen kom
  • vinne ut
    få fram eller framstille;
    utvinne
    • vinne ut malm;
    • store selskap som vinn ut olje
Artikkelside

gjensidig

adjektiv

Uttale

jeˋnsidi eller  jensiˊdi

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

som gjeld to eller fleire partar i høve til kvarandre;
Døme
  • det er gjensidig respekt mellom dei;
  • den gjensidige tilliten er viktig i eit forhold

Faste uttrykk

  • gjensidig testament
    det at fleire personar i same dokument opprettar testament til fordel for kvarandre
    • sambuarar må teikne gjensidig testament for å få arv
Artikkelside

verdig

adjektiv

Opphav

norrønt verðugr; av verd (4

Tyding og bruk

  1. god nok (til)
    Døme
    • ein verdig vinnar;
    • vere tilliten verdig;
    • vere verdig til noko;
    • bli funnen verdig til noko
  2. Døme
    • setje opp eit verdig andlet
  3. roleg og korrekt;
    Døme
    • ei verdig framferd
Artikkelside

gjenreising

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å byggje opp att noko som er rive ned;
    Døme
    • gjenreisinga av byen etter krigen
  2. overført tyding: det å få noko i bruk på ny;
    Døme
    • gjenreising av tilliten til politikarane
Artikkelside

gjenreise

gjenreisa

verb

Opphav

jamfør reise (2

Tyding og bruk

  1. reise, byggje opp att;
    Døme
    • gjenreise byen etter krigen
  2. i overført tyding: få i stand på nytt;
    Døme
    • gjenreise respekten for kunnskap;
    • gjenreise tilliten i opinionen
Artikkelside

misbruke

misbruka

verb

Opphav

av mis-

Tyding og bruk

bruke gale, omsynslaust eller ulovleg
Døme
  • misbruke Guds namn;
  • misbruke alkohol;
  • misbruke tilliten;
  • misbruke nokon seksuelt;
  • ordninga kan lett misbrukast
Artikkelside

forvitre

forvitra

verb

Opphav

av tysk verwittern; av for- (2

Tyding og bruk

  1. om bergart: brytast ned, tærast opp, smuldrast, erodere (2)
    Døme
    • skifer forvitrar lett
  2. gå i oppløysing;
    Døme
    • tilliten til partiet forvitra
Artikkelside