Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 4418 oppslagsord

hell

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå dansk, jamfør norrønt heill ‘varsel, lykke’; samanheng med heil (

Tyding og bruk

medgang, lykke (2), flaks (1, tur (2
Døme
- må hell og lykke følgje deg!
- ha hellet med seg;
- han prøvde seg med hell i forretningslivet;
- prøve seg på noko utan hell
lykketreff
Døme
- det var eit hell at ho ikkje vart med i ulykkesbilen

Faste uttrykk

hell i uhell
heldig hending eller omstende som dempar verknaden av ei ugunstig hending
det var eit hell i uhellet at alle var ute da huset rasa saman
til alt hell
heldigvis
til alt hell kom dei uskadde frå ulykka

Artikkelside

tordivel

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt torðýfill; av torð ‘møk, gjødsel’ og truleg vífill ‘bille’, av di dei grev seg ned i dyremøk

Tyding og bruk

bille (1) i familien Geotrupidae med stor, rund og mørk kropp

Artikkelside

artikkel

substantiv hankjønn

Uttale

artikˊkel

Opphav

av latin diminutiv av artus ‘ledd’

Tyding og bruk

sjølvstendig stykke, utgreiing i tidsskrift, avis, blad eller oppslagsverk
Døme
- skrive ein artikkel
(handels)vare, vareslag
Døme
- ein landhandel med dei fleste artiklane folk treng til dagleg
stykke, føresegn, paragraf i lov(bok) eller liknande
Døme
- vise til ein artikkel i kjøpslova;
- artiklane i truvedkjenninga
trykklett småord som blir knytt til substantiv for å syne kjønn, tal eller binding;
jamfør kvantor og determinativ (1
Døme
- artiklane ‘ei’, ‘ein’ og ‘eit’ står framfor substantiv i ubunden form, til dømes ‘eit bord’;
- artiklane ‘den, det’ og ‘dei’ står framfor adjektiv og substantiv i bunden form, til dømes ‘det store huset’

Artikkelside

korleis

adverb

Opphav

av kor ( og -leis

Tyding og bruk

brukt til å innleie spørjesetning: på kva måte;
kor (2, 1)
Døme
- korleis gjer du det?
brukt som adjektiv i spørjesetning: av kva for art eller type
Døme
- korleis er arbeidsvilkåra?
- korleis er han som ven?
brukt til å innleie ei indirekte spørjesetning
Døme
- dei spør korleis arbeidsvilkåra er;
- vi veit ikkje korleis vi gjer det

Artikkelside

pumpe nokon for noko

Tyding og bruk

få noko ut av nokon;

Sjå: pumpe

Døme

dei pumpa henne for siste nytt

Artikkelside

pukke på noko

Tyding og bruk

stå steilt og hardnakka på noko;

Sjå: pukke

Døme

dei pukkar på rettane sine

Artikkelside

forvalte sitt pund

Tyding og bruk

Sjå: pund

bruke dei evnene og midlane ein har, best mogleg
Døme
- fotballaget har forvalta sitt pund godt
forvalte midlar ein har fått ansvaret for
Døme
- arvingen hadde forvalta pundet sitt på ein god måte