Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 75 oppslagsord

trone 1

substantiv hokjønn

Opphav

frå gresk ‘stol’

Tyding og bruk

  1. gild, opphøgd stol som sete for høgtståande person, regjerande fyrste, pave eller liknande
    Døme
    • kongetrone;
    • stå for Guds trone – på dommedag
  2. (bilete på) stilling eller mynde som øvste fyrste i eit land
    Døme
    • ta over trona etter faren;
    • kome på trona

Faste uttrykk

  • sitje på trona
    regjere
Artikkelside

taburett

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk av tambour ‘tromme’; jamfør tambur

Tyding og bruk

  1. stol utan armlene og ryggstø (og som minner om ei tromme);
  2. skjemtande: statsrådsembete
    Døme
    • klamre seg til taburetten
Artikkelside

svingstol

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

stol med sete til å svinge rundt
Artikkelside

stolstad

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

innebygd eller stengd stol i ei kyrkje
Artikkelside

stolsete

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

sete på ein stol (1)
Artikkelside

stolrygg

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

ryggstø på ein stol (1)
Artikkelside

stolrad

substantiv hokjønn

Opphav

av stol

Tyding og bruk

rad av stolar
Døme
  • sitje i tredje stolrada
Artikkelside

stolfot

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

sitje, sitte

sitja, sitta

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt sitja

Tyding og bruk

  1. kvile setet eller bakdelen med overkroppen meir eller mindre oppreist
    Døme
    • sitje på ein stol;
    • katten sit ute på trappa
    • setje seg
      • vil du ikkje sitje?
      • sitje med armane i kross – òg: vere passiv;
      • sitje som på nåler – vere i nervøs spenning;
      • sitje på – òg: tvihalde på (noko), dra ut, seinke
    • med avbleikt tyding:
      • sitje og arbeide
  2. stå roleg, vere i kvilestilling
    Døme
    • hønene sit på vaglet;
    • det sat ei fluge i taket
  3. bu, opphalde seg, vere
    Døme
    • sitje att, igjen på skulen;
    • sitje att, igjen med mange barn;
    • sitje i fengsel;
    • nøkkelen sat i låsen;
    • redsla sat i han;
    • han sat heime heile dagen;
    • ho sat på garden så lenge ho levde;
    • lua sat på snei;
    • det sit eit godt hovud på den guten;
    • sitje godt, vanskeleg i det – ha det godt, vanskeleg økonomisk
  4. vere fast
    Døme
    • slå i ein spikar så han sit;
    • sjukdomen sat lenge i;
    • sigeren sat langt inne – det var vanskeleg å vinne
    • i presens partisipp:
      • ha mistanken sitjande på seg
  5. stå føre ei viss verksemd
    Døme
    • sitje i billettluka;
    • sitje i ei nemnd;
    • sitje med makta;
    • sitje på Stortinget
      • den sitjande regjeringa
  6. Døme
    • dressen sit som støypt;
    • sitje som eit skot – vere ein fulltreffar, høve framifrå;
    • ei langrennsdrakt som sit etter – følgjer kroppen
  7. slite med jamn bruk
    Døme
    • sitje hol i buksebaken;
    • sitje ned ein sofa

Faste uttrykk

  • sitje inne
    òg: sitje i fengsel
  • sitje med
    ha, disponere (noko)
  • sitje modell
  • sitje ned
    setje seg ned
  • sitje oppe
    vere oppe om natta
Artikkelside

sjeselong

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk av chaise ‘stol’ og longue ‘lang’

Tyding og bruk

slags sofa utan rygg, men med armstø og ofte opphøgd i eine enden
Artikkelside
Side 6 av 8