Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 50 oppslagsord

avishus

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. bygning der ein jobbar med å lage aviser
    Døme
    • byggje eit nytt avishus
  2. verksemd som gjev ut ei avis
    Døme
    • dei tradisjonelle avishusa har fått konkurranse frå nye medium
Artikkelside

varmevekslar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

apparat som overfører varme frå eit strøymande medium (luft, væske) til eit anna utan at dei kjem i kontakt med kvarandre;
Døme
  • ein radiator er ein varmevekslar
Artikkelside

spiritisme

substantiv hankjønn

Opphav

engelsk; av spirit

Tyding og bruk

lære som hevdar at menneska kan kome i samband med åndene til dei døde gjennom medium (1, 2)
Artikkelside

eksponere

eksponera

verb

Opphav

frå latin ‘setje, stille ut’

Tyding og bruk

  1. vise fram;
    Døme
    • eksponere synet sitt på saka;
    • eksponere varene i butikken;
    • eksponere bjelkane i taket;
    • eksponere seg sjølv på sosiale medium
  2. (la) vere omgjeven og bli påverka av
    Døme
    • bli eksponert for låge temperaturar;
    • ho kan ha vore eksponert for viruset;
    • som lesar blir du eksponert for store mengder annonser og reklame;
    • eksponere barn for begge dei norske målformene
  3. la lys verke på film eller sensor ved fotografering
    Døme
    • biletet er rett eksponert
Artikkelside

ego 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå latin ‘eg’

Tyding og bruk

medvit om eigen personlegdom og verdi;
jamfør alter ego
Døme
  • ho har store ambisjonar og eit enormt ego;
  • medium som dyrkar egoet
Artikkelside

diatese

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk dia- og thesis ‘oppstilling, tilstand’; av dia-

Tyding og bruk

  1. i medisin: disposisjon for ein sjukdom
  2. i grammatikk: nemning for forholdet mellom subjektet og verbalhandlinga
    Døme
    • aktiv, passiv og medium er diatesar
Artikkelside

dele 2

dela

verb

Opphav

norrønt deila(st); opphavleg frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. stykkje opp ein heilskap i mindre einingar;
    kløyve, skilje
    Døme
    • dele noko på tvers
    • brukt som adjektiv:
      • det er delte meiningar om kva som er best;
      • mange foreldre har delt omsorg
  2. Døme
    • gonge og dele;
    • 12 delt på 3 er 4
  3. skifte (2, 4), fordele;
    Døme
    • fiskarane delte fangsten mellom seg;
    • arbeidet er delt på fleire byggjefirma
  4. ha felles eigarskap over;
    ha saman
    Døme
    • dele hybel;
    • dele æra;
    • eg deler ikkje meininga di
  5. informere, fortelje, kunngjere;
    gje andre innsikt i
    Døme
    • venninnene delte alt med kvarandre;
    • dele innlegg på sosiale medium;
    • dele meiningane sine;
    • han delte erfaringane sine med gruppa

Faste uttrykk

  • dele inn
    samle i ulike grupper eller inndelingar;
    gruppere, avgrense
    • boka er delt inn i femten kapittel
  • dele seg
    splitte seg i fleire delar eller komponentar;
    samle seg i to eller fleire grupperingar
    • retten delte seg i saka
  • dele syn
    vere samd
    • eg deler syn med partiet i mange saker
  • dele ut
    gje, overrekkje;
    fordele
    • dele ut ein pris;
    • dei delte ut gratis vaflar på arrangementet
Artikkelside

cellekultur, sellekultur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kultur (5) av celler i eit medium (1, 1);
jamfør celle (4)
Artikkelside

bølgje 1, bylgje 1, bølge 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt bylgja, samanheng med ball (1 og belg; opphavleg ‘noko svellande’

Tyding og bruk

  1. kvelvd rygg (med tilsvarande søkk) som lagar seg på overflata av vatn, og som ser ut til å røre seg bortetter;
    Døme
    • storm og høge bølgjer;
    • bølgjene slo mot stranda
  2. i overført tyding: noko som minner om ei bølgje (1, 1);
    noko som strøymer fram eller breier seg
    Døme
    • teltduken gjekk i bølgjer i den harde vinden;
    • ha bølgjer i håret;
    • ei bølgje av grashopper;
    • den grøne bølgja;
    • ei bølgje av glede gjekk gjennom han;
    • saka skapte bølgjer i partiet;
    • bølgjene frå revolusjonen;
    • den nye bølgja i fransk film
  3. i fysikk: det at ei lokal tilstandsendring spreier seg i eit medium
    Døme
    • elektromagnetiske bølgjer

Faste uttrykk

  • gå i bølgjer
    gå opp og ned
  • segle på bølgja den blå
    vere til sjøs
Artikkelside

bølgjerørsle, bylgjerørsle, bølgerørsle

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

opp- og nedgåande rørsle (1) til dømes i vatn;
periodisk rørsle av svingingar som breier seg ut i eit medium
Artikkelside
Side 5 av 5