Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
11 treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

hovmod

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk ho(g)mod ‘høgt huglag’

Tyding og bruk

overlegen, arrogant framferd;
overdriven byrgskap;
Døme
  • han lid av hovmod

Faste uttrykk

  • hovmod står for fall
    ein som er hovmodig, kan lett miste all makt og vørdnad
Artikkelside

tunge 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt tunga; samanheng med latin lingua ‘tunge, språk’

Tyding og bruk

  1. beinlaust, muskuløst organ i munnhola hos menneske og dyr
    Døme
    • sleikje med tunga;
    • (kunne ha) bite seg i tunga – til dømes med det same ein har sagt noko ein angrar
    • på eller av dyr, mellom anna som matrett:
      • torsketunge;
      • smørbrød med tunge – til dømes av storfe
    • om tunga som talereiskap:
      • eg vil ikkje ta ordet på tunga;
      • ha skarp tunge;
      • tøyme tunga si;
      • vonde tunger (seier at …) – folk som sladrar og vil sverte ein
  2. Døme
    • framand tunge;
    • norsk tunge;
    • dansk tunge – nordisk språk i mellomalderen
  3. noko som liknar ei tunge (1, 1)
    Døme
    • bretunge;
    • eldtunge;
    • landtunge;
    • tiriltunge;
    • breen endar i ei tunge nedover dalen;
    • kjolen hadde tunger i halslinninga;
    • tunge i ein pens – rørleg skjenedel i sporveksel;
    • tungene på bekaren;
    • tunga i kilenota
    • visar på vektskål
  4. flyndrefisken Solea solea

Faste uttrykk

  • ha på tunga
    hugsar (noko) nesten, skulle til å seie (noko)
    • eg har det på tunga
  • halde tunga beint i munnen
    konsentrere seg for å halde jamvekta, passe på at alt går rett føre seg
  • rette tunge
    strekkje ut tunga som uttrykk for vanvørdnad eller hovmod
  • tale i tunger
    under religiøs ekstase tale språk ein ikkje har lært og som må tolkast for tilhøyrarane
  • tale med to tunger
    seie snart det eine, snart det andre;
    seie motstridande ting
  • tunga på vektskåla
    det som kan avgjere ei sak
    • han røysta nei og vart tunga på vekstskåla
Artikkelside

hovmod står for fall

Tyding og bruk

ein som er hovmodig, kan lett miste all makt og vørdnad;
Sjå: hovmod
Artikkelside

rette tunge

Tyding og bruk

strekkje ut tunga som uttrykk for vanvørdnad el. hovmod;
Sjå: tunge
Artikkelside

ovmot

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

det å vere stor på det;
Artikkelside

høgmot

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

åndshovmod

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

hovmod på grunn av intellektuell gjevnad (2) eller overvurdering av intellektet
Artikkelside

hovmodig

adjektiv

Uttale

håˋvmodi eller  håvmoˊdi

Tyding og bruk

som er prega av hovmod;
Døme
  • vere stolt og hovmodig
Artikkelside

ovlæte

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt oflæti

Tyding og bruk

  1. uvanleg mykje tale, bråk, ståk
Artikkelside

hybris

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk

Tyding og bruk

  1. i gresk mytologi: det at eit menneske i ovmot går over dei grensene gudane har sett for menneskelege handlingar
Artikkelside
Side 1 av 2