Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
77 treff

Nynorskordboka 77 oppslagsord

delvis

adjektiv

Opphav

jamfør -vis

Tyding og bruk

  1. ufullstendig, avgrensa
    Døme
    • den delvise utflatinga av kurva;
    • ein delvis kapitulasjon
  2. brukt som adverb: til ei viss grad, til dels
    Døme
    • eit delvis vellykka prosjekt;
    • det er delvis eit resultat av vedtaket;
    • påstanden er delvis rett
Artikkelside

sløe

substantiv hokjønn

Opphav

same opphav som norrønt slǿða ‘kjole, kjortel med slep og lange ermar’

Tyding og bruk

fiskereiskap som stengjer heilt eller delvis ei elv og fangar fisken som kjem nedover med straumen
Artikkelside

halv 1

adjektiv

Opphav

norrønt halfr

Tyding og bruk

  1. som utgjer den eine av to (meir eller mindre like store) delar
    Døme
    • dei delte og fekk eit halvt eple kvar;
    • ein halv liter;
    • to og ein halv
    • brukt som substantiv
      • ikkje det halve;
      • det halve hadde vore meir enn nok;
      • ein halv må vere lov
  2. om mengde, fart eller anna måleining, som er fylt eller blir brukt ca. halvparten av maksimal kapasitet;
    halvfull, halvfylt
    Døme
    • ei halv flaske;
    • ta ein halv øl;
    • båten gjekk med halv fart
  3. om klokkeslett: 30 minutt før heil time
    Døme
    • klokka er halv ni, altså 08.30 eller 20.30
  4. som utgjer opp til halvdelen av noko;
    delvis (2), nesten
    Døme
    • oppleve det som ein halv fridag;
    • ein halv siger
  5. brukt som adverb: delvis, nesten, i ein viss mon
    Døme
    • han sa det halvt i spøk;
    • dei sat halvt smilande;
    • ho stirra halvt forbi han
  6. om gjerning, karakter, lovnad, sanning, svar og liknande: ikkje heil, ufullkomen, ufullstendig
    Døme
    • ein halv lovnad;
    • eit halvt svar;
    • ta halve standpunkt

Faste uttrykk

  • ei halv ei
    ei halvflaske brennevin
    • ha ei halv ei på innerlomma
  • ein halv gong
    femti prosent (meir);
    ofte brukt i samanlikningar om mengde, storleik eller liknande
    • utgiftene vart ein halv gong større;
    • dreie mutteren ein halv gong til;
    • den norske kystlinja går to og ein halv gong rundt jorda
  • flagge på halv stong
    la flagg henge om lag halvvegss ned på flaggstong for å vise sorg ved dødsfall og gravferd
  • halvt om halvt
    (etter tysk halb und halb) bortimot, så å seie
    • vere halvt om halvt trulova
  • med eit halvt auge
    med ein gong, med å sjå berre lausleg
    • at den er øydelagd, kan eg sjå med eit halvt auge
  • med eit halvt øyre
    utan å høyre godt etter
    • læraren lytta med eit halvt øyre
  • på halv tolv
    ikkje heilt rett, skeivt, tilfeldig, utan styring;
    på skeive
    • med hatten på halv tolv;
    • det har gått litt på halv tolv i det siste
Artikkelside

semi-

prefiks

Opphav

av latin, jamfør sanskrit sami

Tyding og bruk

prefiks (1) i ord som viser at noko er delvis eller halvt;
Artikkelside

dauvblitt, døvblitt

adjektiv

Tyding og bruk

som har mista høyrselen (heilt eller delvis);
som er blitt dauv i løpet av livet;
til skilnad frå dauvfødd
  • bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
    • hjelp til eit dauvblitt barn;
    • hjelp til dauvblitte barn
  • bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
    • ho er dauvblitt som vaksen;
    • dei er dauvblitt som vaksne
Artikkelside

underliggjande, underliggande

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ligg under og er delvis skjult
    Døme
    • underliggande panel
  2. i overført tyding: som forårsakar noko utan å vere direkte synleg
    Døme
    • underliggjande motiv;
    • underliggjande sjukdomar
  3. som ligg nedanfor
    Døme
    • det underliggjande terrenget
  4. som er del av ei større eining
    Døme
    • underliggjande verksemder
Artikkelside

utmerke, utmerkje

utmerka, utmerkja

verb

Opphav

i tyding delvis påverka av tysk auszeichnen

Tyding og bruk

merkje ut, skilje ut, særmerkje
Døme
  • det som utmerkjer boka, er …

Faste uttrykk

  • utmerkje seg
    skilje seg ut; skilje seg positivt ut, vere god
Artikkelside

uklar, uklår

adjektiv

Tyding og bruk

  1. delvis ugjennomsiktig;
    ikkje klar
    Døme
    • uklar luft;
    • uklar væske
  2. vanskeleg å oppfatte;
    utydeleg, upresis;
    Døme
    • uklar røyst;
    • ei uklar attgjeving av saka;
    • uklare definisjonar;
    • uklare samanhengar
    • brukt som adverb:
      • ordleggje seg uklart
  3. omtåka, sløv;
    Døme
    • vere uklar i hovudet

Faste uttrykk

  • ryke uklar
    bli uvener
    • han rauk uklar med resten av gruppa
Artikkelside

parlamentarisk

adjektiv

Opphav

jamfør parlament

Tyding og bruk

  1. som gjeld nasjonalforsamlinga;
    som byggjer på eller er karakteristisk for parlamentarismen
    Døme
    • parlamentarisk styreform
  2. Døme
    • i parlamentariske ordelag

Faste uttrykk

  • parlamentarisk immunitet
    delvis vern mot straffeforfølging som ein parlamentsmedlem har
  • parlamentarisk leiar
    person som leier ei partigruppe i nasjonalforsamlinga
Artikkelside

håtte

håtta

verb

Opphav

norrønt hátta; delvis innverknad frå hå (4

Tyding og bruk

  1. Døme
    • håtte noko
  2. Døme
    • håttar du ikkje?

Faste uttrykk

Artikkelside
Side 1 av 8