Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 130 oppslagsord

såmann

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. mann som sår korn eller frø for hand
    Døme
    • likninga om såmannen – Matt 13,3
  2. i overført tyding: ein som spreier og formidlar tankar el haldningar;
    Døme
    • ein såmann for ei god sak
Artikkelside

sårlækjar, sårlege

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

særleg i eldre tid: lækjar som steller sår og ytre skadar;
Artikkelside

sårheit

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å vere sår;
noko som er sårt
Artikkelside

ømskinna

adjektiv

Tyding og bruk

som er øm, sår i skinnet;
særleg i overført tyding: nærtakande, særs kjenslevar, sensibel
Artikkelside

øm

adjektiv

Opphav

og norrønt aumr ‘elendig, ulykkeleg’; jamfør aumleg

Tyding og bruk

  1. som toler lite før det gjer vondt;
    Døme
    • foten vart øm og hoven
  2. som vitnar om kjærleik;
    Døme
    • eit ømt blikk;
    • ømme, varme ord
    • sart, kjenslefull
      • øm kjærleik

Faste uttrykk

  • ømt punkt
    òg overf: noko som er særleg sårbart hos ein person, som lett vekkjer irritasjon og liknande
Artikkelside

ytre 2

adjektiv

Opphav

norrønt ýtri

Tyding og bruk

  1. som er, ligg lengst ute, lengst frå sentrum;
    òg: som ligg nærmare havet eller havstranda
    Døme
    • rive av det ytre bordlaget;
    • i dei ytre byområda;
    • dei ytre delane av fylket;
    • på ytre sida;
    • fare ytre leia – skipsleia lengst ut mot havet
    • i fotball:
      • spele ytre venstre (høgre) – spele ving;
      • ein ytre planet – planet som har bana si utanfor jordbana
  2. som gjeld, vedkjem overflate, utside eller utsjånad;
    òg: som er audsynt, lett synleg;
    som gjeld, verkar sterkt utetter (men som ikkje femner om det eigenlege, vesentlege);
    Døme
    • eit ytre sår;
    • ytre brigde, former;
    • ytre ære;
    • mange legg lite vekt på slike ytre ting;
    • på det ytre planet;
    • det reint ytre ortografiske;
    • den ytre ramma for motivvalet;
    • det ytre i Tidemands kunst – teknikken
  3. som har opphavet sitt i, samanheng med tilhøve utanfor eins eiga indre verd;
    som kjem, verkar utanfrå
    Døme
    • ytre påverknad;
    • ei ytre årsak;
    • ytre krefter;
    • ytre fiendar

Faste uttrykk

  • i det ytre
    å sjå til, tilsynelatande
  • ytre sekresjon
    i medisin: sekresjon til huda eller til eit av holromma i lekamen, til skilnad frå indre sekresjon
Artikkelside

vond

adjektiv

Opphav

norrønt vándr, vóndr

Tyding og bruk

  1. Døme
    • gammal vane er vond å vende;
    • det var ikkje vondt om pengar – det skorta ikkje på pengar
  2. (fysisk og psykisk) plagsam, pinefull, skadeleg;
    Døme
    • vond smak;
    • vonde netter;
    • au, det gjer vondt;
    • det var vondt å miste barnet;
    • ta det vonde med det gode
  3. Døme
    • ho vart vond på meg
  4. Døme
    • som substantiv:

Faste uttrykk

  • den vonde
    vondemannen, djevelen
  • ha vondt av
    tykkjer synd i
  • ha vondt i halsen
    vere sår i halsen, ha halsbetennelse
  • kaste vondt på
    setja (skadeleg) trolldom på (folk, dyr)
Artikkelside

villkjøt, villkjøtt

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

øydelagt, daudt kjøt i sår
Artikkelside

vatt

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

gjennom tysk og, nederlandsk, frå mellomalderlatin wadda; kanskje opphavleg arabisk batin ‘(vattert) fôr’

Tyding og bruk

  1. (plate av) laust samantvinna (bomulls)fibrar
    • reinse eit sår med vatt vætt i sprit;
    • pynte med granbar og vatt;
    • isolere med vatt
  2. i overført tyding:
    • pakke meiningane inn i vatt – uttale seg varsamt
Artikkelside

ulækjeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje kan lækjast eller gjerast god
Døme
  • ulækjeleg sjukdom, sår, plage, sakn
Artikkelside
Side 7 av 13