Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 163 oppslagsord

irritere

irritera

verb

Opphav

av latin irritare ‘eggje, pirre, framkalle’

Tyding og bruk

  1. i medisin: verke på organisme eller del av organisme slik at han reagerer og blir sår, raud og liknande
    Døme
    • tobakksrøyk irriterer halsen
  2. ergre, øse opp, harme
    Døme
    • irritere seg over noko;
    • vere irritert på noko eller nokon;
    • vere irritert over noko eller nokon
    • brukt som adjektiv
      • ei irriterande røyst;
      • irriterande reklame
    • brukt som adverb:
      • bilen køyrde irriterande sakte
Artikkelside

irritabilitet

substantiv hankjønn

Opphav

av latin irritabilitas

Tyding og bruk

  1. det å reagere på påverknad utanfrå
  2. i medisin: evne til å reagere på stimuli
Artikkelside

dose 1

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk dosis ‘gåve, porsjon’

Tyding og bruk

  1. mengd av eit legemiddel som skal brukast i éin gong
    Døme
    • ta store dosar med medisin;
    • auke dosen
  2. porsjon (av noko)
    Døme
    • få røntgen i små dosar;
    • få inn lærdomen i små dosar
Artikkelside

negativisme

substantiv hankjønn

Opphav

av negativ (2 og -isme

Tyding og bruk

  1. uvillig, kritisk innstilling
  2. i medisin: sterk hug til å gjere det motsette av det som blir venta av eller pålagt ein
Artikkelside

negativ 2

adjektiv

Opphav

frå latin; jamfør negere

Tyding og bruk

  1. nektande
    Døme
    • få negativt svar
    • brukt som substantiv: noko som blir peikt ut som usant eller ukorrekt
      • testen kan i somme tilfelle gje falske negativar eller falske positivar
  2. som er dårlegare enn venta;
    som manglar noko;
    Døme
    • den svenske sigeren var eit negativt resultat for Noreg;
    • positive og negative sider ved å bu i ein storby
  3. lite gjevande eller oppmuntrande;
    Døme
    • negativ kritikk
  4. Døme
    • han er alltid så negativ;
    • ho var negativ til endringane
  5. Døme
    • eit negativt samsvar
  6. i medisin: som ikkje inneheld det ein har testa for
    Døme
    • graviditetstesten var negativ
  7. i matematikk: som er mindre enn null
    Døme
    • negative tal
Artikkelside

middel 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk; same opphav som middel (2

Tyding og bruk

noko ein bruker for eit visst føremål;
Døme
  • bruke alle middel for å vinne;
  • ikkje sky noko middel;
  • bruke eit middel mot smerter

Faste uttrykk

  • målet heilagar middelet
    eit godt føremål rettferdiggjer det å bruke uheldige eller umoralske framgangsmåtar
  • målet helgar middelet
    eit godt føremål rettferdiggjer det å bruke tvilsame eller umoralske framgangsmåtar
Artikkelside

nobelpris

substantiv hankjønn

Opphav

førsteleddet etter namnet til den svenske vitskapsmannen og oppfinnaren Alfred Nobel, 1833–1896

Tyding og bruk

årleg pris til personar eller grupper som har merkt seg ut i fredsarbeid, fysikk, kjemi, litteratur, medisin og økonomi
Artikkelside

insuffisiens

substantiv hankjønn

Opphav

av seinlatin insufficientia, av insufficiens

Tyding og bruk

  1. i medisin: det at eit organ eller organsystem (særleg hjarte, lunger, nyrer) ikkje fungerer som det skal
  2. i jus: underbalanse i status, slik at skulda er større enn det ein eig
Artikkelside

innvortes

adjektiv

Opphav

etter lågtysk inwerdes, inwordes

Tyding og bruk

innvendig (i kroppen)
Døme
  • medisin til innvortes bruk
Artikkelside

larynks

substantiv hankjønn

Opphav

av gresk larynx ‘strupehovud’

Tyding og bruk

i medisin: strupehovud
Artikkelside
Side 3 av 17