Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 28 oppslagsord

kinn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt kinn

Tyding og bruk

  1. kvar av dei to sideflatene i andletet
    Døme
    • danse kinn mot kinn;
    • klappe nokon på kinnet;
    • jenta hadde raude kinn;
    • han fekk frisk farge i kinna;
    • kjenne kinna brenne
  2. særleg brukt i stadnamn: bratt fjellside

Faste uttrykk

  • vende det andre kinnet til
    (etter Matt 5,39) ikkje la seg provosere
Artikkelside

trampeklapp

substantiv hankjønn

Opphav

av trampe (2

Tyding og bruk

applaus, fagning med å klappe i hendene og samstundes trampe
Artikkelside

smeikje, smeike

smeikja, smeika

verb

Opphav

kanskje lågtysk smeken, eigenleg ‘stryke’

Tyding og bruk

  1. kjæle med, klappe, stryke;
  2. gje altfor stor eller ufortent ros enda ein veit betre;
    gjere seg gild og tillokkande for å tekkjast einkvan
    Døme
    • smeike og sleikje
Artikkelside

skrangle 2

skrangla

verb

Opphav

samanheng med skrå (2 truleg lydord

Tyding og bruk

  1. Døme
    • bilen rista og skrangla på den humpete vegen
  2. fare ustøtt av stad
    Døme
    • skrangle og køyre;
    • skrangle av stad
    • gå seint og slengande
      • vere sjukleg og berre gå og skrangle

Faste uttrykk

  • skrangle saman
    samle, sanke (nokre kroner)
Artikkelside

saman

adverb

Opphav

norrønt saman

Tyding og bruk

i hop, i lag, hos, med kvarandre
Døme
  • arbeide saman;
  • bu saman;
  • drikke eit glas saman;
  • eige noko saman;
  • gå saman om noko;
  • ha barn saman;
  • kalle saman til eit møte;
  • alltid bli nemnde saman – dvs i samband med kvarandre;
  • sitje tett saman – nær kvarandre;
  • slutte seg saman;
  • tromme saman mykje folk;
  • binde saman;
  • bite tennene saman – òg: kjempe mot vanskane;
  • blande saman;
  • brette, falde saman;
  • flyte saman – gå i eitt;
  • lime saman;
  • ruske saman papira;
  • sanke, spare saman;
  • slå saman ei bok;
  • spikre saman ei kasse;
  • bilane støytte saman – dvs kolliderte;
  • bryte, falle, klappe saman – òg overf: få samanbrot;
  • dikte, lyge saman noko;
  • leggje, rekne saman – summere;
  • – alle saman

Faste uttrykk

  • pakke saman
    òg: gje opp
  • skrumpe saman
    minke
  • stå saman
    òg: vere solidarisk
  • ta seg saman
    stramme seg opp
Artikkelside

saks 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt sǫx, fleirtal av sax n ‘sverd, stor kniv’; samanheng med latin secare ‘skjere’

Tyding og bruk

  1. reiskap som har to motståande blad med handtak, og som ein bruker til å klippe med
    Døme
    • brodersaks;
    • hagesaks;
    • kjettingsaks;
    • sauesaks;
    • klippe med saks
  2. fangstreiskap med to jernbøylar som kan klappe saman
    Døme
    • å fange dyr i saks er no forbode
    • vanskeleg stode ein er komen i, uhell
      • gå, sitje i saksa
  3. gripereiskap hos hummar, krabbe og visse andre leddyr
Artikkelside

eksplodere

eksplodera

verb

Opphav

av latin eks- og plaudere ‘klappe’

Tyding og bruk

  1. sprengjast brått etter oppbygging av trykk;
    Døme
    • dynamitten eksploderer;
    • bilen eksploderte etter kollisjonen;
    • fyrverkeriet eksploderte på alle kantar
  2. la kjensler få brått utløp
    Døme
    • eksplodere av sinne;
    • eksplodere i glede
  3. auke tempo eller kraft brått
    Døme
    • rommet eksploderer i musikk;
    • eksplodere i ein spurt;
    • arbeidsløysa har eksplodert
Artikkelside

applaudere

applaudera

verb

Uttale

aplaudeˊre

Opphav

av latin ad ‘til’ og plaudere ‘klappe’

Tyding og bruk

  1. hylle (3 med klapping, tilrop eller liknande;
    Døme
    • publikum applauderte begeistra;
    • alle applauderte for vinnaren
  2. i overført tyding: støtte (2, vere samd i, begeistra for
    Døme
    • vi bør applaudere denne utviklinga
Artikkelside
Side 3 av 3