Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
105 treff

Bokmålsordboka 52 oppslagsord

trekke det korteste strået

Betydning og bruk

Artikkelside

kort 2

adjektiv

Opphav

norrønt kortr, gjennom lavtysk; fra latin curtus ‘avkuttet’

Betydning og bruk

  1. som er liten ui utstrekning, ikke lang;
    Eksempel
    • et kort veistykke;
    • ta korteste veien;
    • buksa er for kort;
    • på kort sikt;
    • om kort tid;
    • overta på kort varsel
  2. med små mellomrom, i raskt tempo
    Eksempel
    • ha kort pust;
    • kort trav
  3. om framstilling, stil: i, med få ord
    Eksempel
    • en kort melding;
    • kort sagt
  4. ikke seig eller smidig
    Eksempel
    • deigen ble så kort
  5. Eksempel
    • han svarte svært kort

Faste uttrykk

  • gjøre et hode kortere
    henrette ved å hogge hodet av
  • gjøre kort prosess
    avgjøre uten nøling;
    handle raskt
  • komme til kort
    ikke strekke til;
    mislykkes
  • kort og godt
    kort sagt;
    rett og slett
    • dette var kort og godt ikke bra nok
  • trekke det korteste strået
Artikkelside

falme

verb

Opphav

norrønt fǫlna ‘blekne, visne’

Betydning og bruk

miste glansen eller fargen;
tape seg;
Eksempel
  • stoffet er falmet;
  • sollyset har falmet møblene;
  • æren har falmet etter hvert
  • brukt som adjektiv
    • en falmet skjønnhet
Artikkelside

fallere

verb

Opphav

gjennom tysk og italiensk, fra latin ‘svikte’; jamfør norrønt fallera

Betydning og bruk

  2. slå feil;
  3. tape seg;
    falle av
    Eksempel
    • hun har begynt å fallere
Artikkelside

kjip

adjektiv

Opphav

av engelsk cheap ‘billig’

Betydning og bruk

  1. usympatisk, smålig;
    vrang
    Eksempel
    • kjipe medelever;
    • en kjip sjef;
    • ikke vær så kjip!
  2. om forhold, situasjon eller lignende: stusslig, trist, kjedelig;
    ubehagelig, dårlig
    Eksempel
    • kjipe opplevelser;
    • det er kjipt å tape
Artikkelside

kaputt

adjektiv

Opphav

gjennom tysk, fra fransk être capot ‘tape (i kortspill)’ av capoter ‘kantre’; opprinnelig av latin caput ‘hode’

Betydning og bruk

ødelagt, utslitt
Eksempel
  • motoren var kaputt;
  • kneet hans var kaputt
Artikkelside

dumpekandidat

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. eksamenskandidat som etter all sannsynlighet vil dumpe (1, 3)
    Eksempel
    • han var klassens dumpekandidat
  2. lag (7) som ligger an til å rykke ned fra en divisjon eller tape gruppa
    Eksempel
    • laget var en klar dumpekandidat
Artikkelside

reddet av gongongen

Betydning og bruk

  1. i boksing: unngå å tape fordi runden er slutt
  2. i overført betydning: komme ut av en uønsket situasjon i siste liten, ofte på grunn av ytre omstendigheter
    Eksempel
    • partiet ble reddet av gongongen takket være folkeavstemningen
Artikkelside

gå tapt

Betydning og bruk

gå til spille, bli borte;
Se: tape
Artikkelside

bite i gresset

Betydning og bruk

tåle nederlag;
Se: bite, gress
Artikkelside

Nynorskordboka 53 oppslagsord

slag 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt slag

Tyding og bruk

  1. det å slå;
    einskild bruk av hand eller reiskap til å slå med;
    Døme
    • slå harde slag med ei sleggje;
    • lyfte armen til slag;
    • gje eit slag med knyttneven;
    • klokka slo tolv slag;
    • eit godt slag med balltreet, racketen
    • rapp (5, spark (3
      • få eit slag av hestehoven
    • dask, støyt
      • falle og få eit slag i hovudet
    • plask (1, smell (2
      • høyre slaga av bølgjene mot båtsida
    • det at stempel i ein maskin vandrar opp eller ned (att eller fram)
      • høyre slaga i maskinen
    • rytmisk samandraging
      • hjartet slår om lag 70 slag i minuttet;
      • eit slag i lufta – eit tiltak utan verknad;
      • ha fritt slag – ha full handlefridom
  2. noko som råkar ein
    Døme
    • å bli aleine er eit hardt slag
  3. brå lamming i kroppen
    Døme
    • hjarteslag;
    • døy av slag
  4. væpna kamp, strid
    Døme
    • slaget på Stiklestad;
    • tape, vinne eit slag
  5. einskild omgang av ein leik, eit spel
    Døme
    • eit slag krokket, kort
  6. stykke mellom kvar gong ein vender;
    Døme
    • båten tok eit slag opp mot vinden;
    • gjere eit slag bortover golvet
  7. ombretta kant på klede
    Døme
    • slaget på ei jakke
  8. laustsitjande overplagg utan ermar
    Døme
    • regnslag
  9. far (2, 1), merke (etter dyr)
    Døme
    • slag etter gaupe
  10. råske, væte på noko
    Døme
    • jordslag
  11. øvste borda i framrommet på ein båt;
  12. noko som ein slår mot
    Døme
    • spikarslag

Faste uttrykk

  • i godt slag
    i god form
  • i slag
    i god form
  • med eitt slag
    brått
  • slag i slag
    utan stogg imellom
  • slå eit slag for
    ta eit ekstra tak (2, 3) for (noko)
Artikkelside

knockout 1

substantiv hankjønn

Uttale

nåkˊkaot

Opphav

frå engelsk ‘slå ut’

Tyding og bruk

bokseslag som gjer motstandaren kampufør
Døme
  • tape på knockout

Faste uttrykk

  • slå knockout på
    • slå ut, vinne over
      • dei slo knockout på dei andre i konkurransen
    • danke ut
      • dette partiet slår knockout på dei andre
  • teknisk knockout
    det at ein boksar blir dømt ute av stand til å halde fram med kampen
Artikkelside

kaputt

adjektiv

Opphav

gjennom tysk, frå fransk être capot ‘tape (i kortspel)’ av capoter ‘kantre’; opphavleg av latin caput ‘hovud’

Tyding og bruk

øydelagd, utsliten
Døme
  • bilen er nok kaputt;
  • kroppen er heilt kaputt etter den lange turen
Artikkelside

tape seg

Tyding og bruk

bli ringare, falme, bli borte;
Sjå: tape
Artikkelside

gå tapt

Tyding og bruk

gå til spille, bli borte;
Sjå: tape
Artikkelside

redda av gongongen

Tyding og bruk

Sjå: gongong
  1. i boksing: unngå å tape av di runden er slutt
    Døme
    • boksaren vart redda av gongongen
  2. i overført tyding: kome ut av ein uønskt situasjon i siste liten, ofte grunna ytre omstende
    Døme
    • timen var slutt, og ein stressa lærar var redda av gongongen
Artikkelside

gje tapt

Tyding og bruk

gje opp, kome til kort;
Sjå: tape
Artikkelside

bite i graset

Tyding og bruk

tole nederlag;
Sjå: bite, gras
Artikkelside

hume

huma

verb

Opphav

jamfør norrønt húma ‘skumre’

Tyding og bruk

  1. stå rådlaus, gjerandslaus;
    tale fomlande
    Døme
    • ho stod og huma og visste ikkje kva ho skulle seie
  2. vere slapp, tung;
    Døme
    • hesten stod der og huma heile dagen og ville ikkje ete
  3. bli håttlaus av alderdom, tape seg, sløvast
    Døme
    • han tok til å hume
    • upersonleg:
      • det humar med han – det går til atters
Artikkelside

gongong

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom engelsk, frå malayisk; opphavleg lydord

Tyding og bruk

slaginstrument av ei metallplate og ei klubbe som blir brukt i orkester og til å gje signal med
Døme
  • pauker, trommesett og gongong

Faste uttrykk

  • redda av gongongen
    • i boksing: unngå å tape av di runden er slutt
      • boksaren vart redda av gongongen
    • i overført tyding: kome ut av ein uønskt situasjon i siste liten, ofte grunna ytre omstende
      • timen var slutt, og ein stressa lærar var redda av gongongen
Artikkelside
Side 3 av 6