Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 20 oppslagsord

skrinn

adjektiv

Opphav

samanheng med skorpen

Tyding og bruk

    • ein lang og skrinn fyr;
    • grisen var for skrinn
    • kjøtet var skrint
    • få skrinn kost
    • jorda var skrinn
Artikkelside

piren 1

adjektiv

Opphav

jamfør pire (1 og pire (4 i tydinga ‘vekse fram’

Tyding og bruk

liten av vekst;
skrinn, skranten, tynn, sped
Døme
  • groren er piren;
  • piren og tynn i røysta

Faste uttrykk

  • det er ikkje pire
    det er ikkje til å spøkje med
    • det er ikkje pire å spele framfor ein fullsett sal
Artikkelside

mager 2

adjektiv

Opphav

norrønt magr

Tyding og bruk

  1. med lite feitt på kroppen;
    i dårleg hold;
    tynn
    Døme
    • ein mager hund;
    • andletet har vorte magrare
  2. med lågt feittinnhald;
    kalorifattig
    Døme
    • magre ostar;
    • leve på mager kost
  3. med lite humus og mykje sand;
    skrinn, ufruktbar
    Døme
    • mager jord
  4. dårleg, skral;
    mangelfull
    Døme
    • eit magert resultat;
    • det vart eit magert utbyte;
    • ei mager trøyst
Artikkelside

nauv

adjektiv

Opphav

truleg frå frisisk og lågtysk nau ‘knapp, skrinn’; same opphav som nogg

Tyding og bruk

  1. Døme
    • vere nauv med maten;
    • vere nauv på det
  2. som knapt rekk;
    snau, knapp
    Døme
    • gje nauvt mål;
    • ha nauvt med pengar
    • brukt som adverb:
      • det var nauvt han greidde det
  3. om vind: som er mest imot, slik at båtar må leggjast nær opp til vinden
  4. som toler lite;
    sær, vrang
Artikkelside

karrig

adjektiv

Opphav

gjennom dansk; frå lågtysk kar(i)ch

Tyding og bruk

  1. Døme
    • karrig jord
  2. dårleg, knapp
    Døme
    • leve under karrige tilhøve
Artikkelside

lett i hamsen

Tyding og bruk

om dyr, ting eller menneske: skrinn, tynn;
Sjå: hams
Artikkelside

gold

adjektiv

Opphav

samanheng med gjeld (3

Tyding og bruk

  1. med lite eller ingen vegetasjon;
    skrinn, naken
    Døme
    • eit goldt landskap
Artikkelside

galde 1

substantiv hankjønn

Opphav

samanheng med dansk gold ‘skrinn, ufruktbar’

Tyding og bruk

hannplante av hamp
Artikkelside

hams

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hams; samanheng med ham

Tyding og bruk

  1. hylster av samanvaksne blad kring nøttene hos bøk, hassel og eik;
    blad som sit kring ei frukt, til dømes jordbær og molte
    Døme
    • sleppe hamsen
  2. skolm og blomsterdelar kring frøa hos kløverplante
  3. ytre kroppsdekke;
    Døme
    • skifte hams;
    • han gjekk i same hamsen støtt

Faste uttrykk

  • lett i hamsen
    om dyr, ting eller menneske: skrinn, tynn
Artikkelside

tørr, turr

adjektiv

Opphav

norrønt þurr

Tyding og bruk

  1. som ikkje inneheld eller er dekt av (særleg mykje) væte;
    fri for væske, ikkje våt, ikkje fuktig;
    Døme
    • klesvasken er tørr;
    • tørt høy, korn;
    • tørr ved;
    • vere tørr på føtene – ikkje våt;
    • skifte på seg tørt – tørre klede;
    • den grana er tørr – inntørka på rot, død;
    • halde krutet tørt;
    • tørr jord;
    • tørr nysnø;
    • tørr luft;
    • vegen er tørr att etter regnet;
    • det er tørt (i skogen) i sommar;
    • tørt vêr, klima;
    • ein tørr sommar;
    • bekken er tørr – utan vatn;
    • tørre kaker;
    • tørt brød – med lite væskeinnhald;
    • ha ein god og tørr kjellar;
    • maten må stå tørt;
    • gå tørr – om mjølkedyr: ikkje gje mjølk, vere oppsina;
    • eit tørt gjestebod – alkoholfritt;
    • vere tørr i munnen, halsen;
    • tørr hud – med lite feittstoff;
    • tørt hår;
    • gråte tørre tårer – etter norr: ikkje sørgje
  2. som vatnet ikkje når;
    som er på landjorda
    Døme
    • båten står tørr – slik at floda ikkje når han;
    • skjeret fell tørt ved fjære sjø;
    • kome på tørt land el.tørr grunn – på landjorda
  3. Døme
    • ei tørr bygd;
    • ein mager og tørr mann
  4. om vin: sec, skarp, bitter, snerpande, ikkje søt
  5. om lyd: skarp (2, knirkande
    Døme
    • tørr stemme;
    • tørr latter
  6. utan (vanleg) tilhøyr, utan tillegg;
    Døme
    • ete maten tørr el. ete tørt – ete utan drikke til, jamfør tyd. 1;
    • ete brødet tørt – utan drikke til; utan smør el. pålegg i det heile;
    • fange fisk med tørre fingrane;
    • gå laus på tørre veggene;
    • dette er dei tørre tala, fakta – utan kommentarar el. tilleggsopplysningar;
    • turre sanninga;
    • sagt med tørre ord
  7. kort, lakonisk, uttrykkslaus, (med vilje) kjølig
    Døme
    • eit tørt svar;
    • «å, er det slik,» sa ho tørt
  8. Døme
    • eit tørt fagspråk;
    • ei tørr bok, framstilling;
    • ein tørr førelesar
  9. lite intelligent;

Faste uttrykk

  • bli tørr
    òg om småbarn: ikkje væte seg
  • ha sitt på det tørre
    vere sikra, ha gardert seg
  • halde seg tørr
    om alkoholikar: halde seg frå rusdrikk
  • korkje vått eller tørt
    (smake, få) korkje drikke eller mat
  • på tørre nevar
    utan våpen
  • tørr bak øyra
    vaksen, med naudsynt røynsle
  • tørr hoste
    hoste utan losna slim
  • tørr humor
    humor framstilt alvorleg og uttrykkslaust (for å skape verknad)
  • tørr mat
    mat utan drikke til, jamfør tyd. 6 og tørrmat
Artikkelside
Side 1 av 2