Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 15 oppslagsord

ess 1, Ess

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

tone som ligg eit halvt steg lågare enn tonen e
Artikkelside

ess 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk es; frå latin as, romersk mynteining

Tyding og bruk

  1. spelkort med høgaste verdi;
    einar i kortspel
    Døme
    • ha tre ess på hand;
    • få utdelt spar ess;
    • ess er verdt 14 poeng
  2. flinkaste eller gjævaste person;
    Døme
    • hun var esset på laget
Artikkelside

ess 3

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå latin esse ‘tilstand’

Faste uttrykk

  • i sitt ess
    i sitt rette element;
    på sitt beste;
    i god form
    • skodespelaren var i sitt ess
Artikkelside

kløveress

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

Artikkelside

konge 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt konungr

Tyding og bruk

  1. mannleg statsoverhovud i eit monarki;
    hovding i ættesamfunn
    Døme
    • Hans Majestet Kongen;
    • bli konge etter far sin;
    • bli krona til konge
  2. i bunden form eintal: regjeringa
    Døme
    • gjelde frå den tid Kongen fastset
  3. herskar over eit (tenkt) rike;
    Gud, Kristus
    Døme
    • han som er konge frå æve til æve
  4. person som er den gjævaste eller mektigaste i sitt slag eller på sitt område
    Døme
    • kongen i norsk kulturliv;
    • han var kongen i gata
  5. dyr som er det største eller gjævaste innan ei gruppe, eller som har ein utsjånad som let seg assosiere med ein konge;
    jamfør kongeørn
    Døme
    • løva er kongen over dyra
  6. i kortspel: nest høgaste kort, mellom ess (2, 1) og dame (4)
    Døme
    • ha konge og knekt på handa
  7. i sjakk: viktigaste brikke
    Døme
    • setje kongen matt

Faste uttrykk

  • i kongens klede
    i soldatuniform
  • kongen på haugen
    • barneleik der målet er å nå toppen av ein haug først og hindre andre frå å gjere det same
    • i overført tyding: person som har overtaket eller er dominerande
      • ho har vore konge på haugen i narkotikamiljøet i mange år;
      • seniorlaget var dei verkelege kongane på haugen
  • kongens kar
    soldat
  • Kongens råd
    regjeringa
  • skogens konge
    elg
    • jakta på skogens konge var i gang
Artikkelside

AS

forkorting

Uttale

aˋess

Tyding og bruk

forkorting for aksjeselskap

Faste uttrykk

  • AS Noreg
    i overført tyding: Noreg som samfunn eller bedrift
    • ein viktig industri for AS Noreg;
    • statsministeren har teke rolla som administrerande direktør for AS Noreg
Artikkelside

i sitt ess

Tyding og bruk

i sitt rette element;
på sitt beste;
i god form;
Sjå: ess
Døme
  • skodespelaren var i sitt ess
Artikkelside

hjarteress

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

ess (2, 1) i hjarter
Artikkelside

Gess-dur

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør dur (2

Tyding og bruk

toneart med Gess som grunntone (1) og B (1, 3) for h, e, a, d, g og c;
Artikkelside

basstuba

substantiv hankjønn

Opphav

av bass

Tyding og bruk

tuba stemt i F eller Ess
Artikkelside
Side 1 av 2