Avansert søk

Nynorskordboka 75 oppslagsord

vri 2, vride

vrida

verb

Opphav

norrønt (v)ríða

Tyding og bruk

snu, svinge på noko så det skiftar stilling, kjem av lage eller mistar skapet sitt;
bende (2, bøye (3;
vrikke
Døme
- vri nøkkelen om, rundt (i låsen);
- vri graset av gulrota;
- vri opp dei våte kleda;
- vri hendene i hjelpeløyse;
- vri seg i smerte;
- liggje og vri seg utan å få sove
- i perfektum partisipp:
  krokete og vridne bjørker
- i overført tyding:
  vri det til slik at hine fekk skulda;
  hjartet vrir seg – det gjer vondt i hjartet (av kvide);
  vri seg unna alle tillitsverv;
  vri og vrengje på alt som blir sagt
knyte, lage knute
få ein liten usmak, surne litt
Døme
- suppa har vride seg;
- ølet vrei seg

vri 1

substantiv hankjønn

Opphav

Tyding og bruk

vriding;
bøyg, knute;
ringvokster, kvervel i ved
Døme
- ei fjøl med vri på;
- lage ein vri av eit vidjeband
i overført tyding: ny (og tiltalande) form
Døme
- ein salsframstøyt med ein ny vri;
- gjere ein vri – finne ein lur måte å løyse ei (vanskeleg) oppgåve på
ikt, verk (av trolldom)
Døme
- verk og vri
kortspel der ein kan vri spelet frå ein farge til ein annan etter visse reglar

rir

substantiv hankjønn

Opphav

Tyding og bruk

knute i tre;

rikle

rikla

verb

Opphav

samanheng med vrikke og rikke

Tyding og bruk

vri (2, 1), vrikke (1), rigle (1, 2)
Døme
- rikle med dørklinka
vere ustø, rugge på seg;
sitje laust, slarke
Døme
- det rikla i stolføtene

pronere

pronera

verb

Tyding og bruk

vri fot eller hand innover
lande på innsida av foten når ein spring

pronasjon

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å vri fot eller hand innover;

jamfør pronere;

motsett supinasjon

bendast

verb

Opphav

norrønt bendast

Tyding og bruk

vri seg
dragast, stridast;
stri (3, streve
trykkje mot kvarandre
Døme
- fjølene bendest
gå trått og smått
Døme
- det bendest for dei

orm

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt ormr; samanheng med latin vermis

Tyding og bruk

langstrekt, skjelkledd krypdyr;
slange (1, 1)
Døme
- vi gjekk oss på orm i skogen;
- vri seg som ein orm
- - buorm
  - hoggorm
slangeliknande krypdyr av underordenen øgler
- - stålorm
langstrekt virvellaust dyr
- - innvolsorm
  - leddorm
  - rundorm
larve av visse insekt
- - kålorm
datavirus i form av program som kopierer seg sjølv og veks ukontrollert;
dataorm

kaste 2

kasta

verb

Opphav

norrønt kasta

Tyding og bruk

sende noko eller nokon gjennom lufta med handa eller reiskap;
hive (3);
slengje
Døme
- kaste spyd;
- dei kasta jord på kista;
- ho kasta boka i veggen
slengje eller leggje frå seg;
sleppe (3
Døme
- treet har kasta lauvet;
- dei kastar saman lauvet i ein dunge;
- kaste alt ein har i hendene;
- ho kastar jakka i varmen;
- han kasta fram eit forslag
gjere brå rørsle
Døme
- han kastar med nakken;
- ho kasta bilen til sides for ikkje køyre på hjorten
vrake (1)
Døme
- ho vart kasta som leiar;
- du kastar vekk tida;
- dei kasta alle hemningar
setje not (1 eller line (1, 3) i sjøen
Døme
- kaste etter sild;
- dei kasta etter aure
sende;
lage
Døme
- kaste skugge;
- lyden vart kasta attende
i overført tyding: sende, overføre, skape
Døme
- ho prøver å kaste mistanke på søstera;
- de kasta tvil over forklaringa
flytte med makt;
jage ut;
fordrive
Døme
- politiet kasta han i fengsel;
- familien vart kasta på dør
om dyr: fø for tidleg, abortere
Døme
- kua kasta kalven
sy over stoffkant med kastesting

Faste uttrykk

kaste auga på
bli interessert i
investorane har kasta auga på Golsfjellet;
han kasta auga sine på mediebransjen
kaste av seg
- ta eller slengje av seg;
  kle av seg
  dei kastar av seg kleda;
  ho kasta av seg ryggsekken
- løne seg;
  gje forteneste
  verksemda kastar lite av seg
- i overført tyding: gjere seg fri frå
  dei kasta av seg åket som hadde lege på dei så lenge;
  han kasta forbanninga av seg;
  vi har kasta av oss blygselen
kaste eit auge på
sjå snøgt og overflatisk på
han kasta eit auge på fotografiet
kaste hansken
utfordre til strid eller debatt
ho kasta hansken til dei kommunale styresmaktene
kaste inn handkledet
- i boksing: gje teikn om at boksaren gjev seg, og at kampen må avbrytast
- gje opp, trekkje seg
  ministeren måtte kaste inn handkledet etter skandalen
kaste jakka
- ta av seg jakka
- førebu seg på å ta eit krafttak
kaste korta
- gje opp eit kortspel fordi ein ikkje kan eller vil spele korta ein har;
  slutte å spele
- i overført tyding: gje opp ei sak, eit standpunkt eller liknande
  han kasta korta fordi partnaren trekte seg frå samarbeidet
kaste lys over
gjere forståeleg;
opplyse (3)
dokumenta kastar lys over ei ukjend side av historia
kaste opp
- grave ut
  kaste opp ei grøft
- spy (2, 1);
  brekke seg
  han var så nervøs at han kasta opp på scena
kaste over
sy rundt kanten med kastesting
kaste på dør
kaste ut;
vise bort
pressa vart kasta på dør da møtet tok til
kaste seg bort
gifte seg for tidleg eller med feil person
ho kasta seg bort til ein fattiggut;
du kan ikkje kaste deg bort til den første og beste
kaste seg rundt
gjere noko med ein gong utan planlegging
når sola skin, er det berre å kaste seg rundt og kome seg ut;
eg kasta meg rundt og søkte da draumejobben vart lyst ut
kaste seg ut/inn i
begynne å gjere noko med stor begeistring
eg kastar meg inn i debatten;
han kasta seg ut i leiken
kaste seg
slengje eller vri brått på kroppen
ho låg og kasta seg i senga heile natta;
han kastar seg mot døra;
keeperen kasta seg over ballen
kaste vrak på
forkaste;
vrake (1)
kaste vrak på tradisjonane
kome som kasta på
kome uplanlagd eller utan forvarsel
snøen kjem alltid som kasta på dei;
at han ynskte skilsmisse, kom som kasta på meg

luksere

luksera

verb

Opphav

frå latin ‘forvri’

Tyding og bruk

vri ut av ledd

Side 1 av 8

Resultat per side: