Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 90 oppslagsord

disk 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt diskr, gjennom latin; frå gresk diskos ‘(kaste)skive’

Tyding og bruk

  1. lengre bord, skranke i butikk, kafé og liknande
    Døme
    • sal av kjøt skal gå føre seg ved eigen disk
  2. tallerken (som ein tek brødet av i altargang)
  3. rund, svakt konkav skive av plast til å kaste så ho sviv roterande i lufta;

Faste uttrykk

  • selje over disk
    selje i butikk
    • eignar seg til å selje over disk
  • stå bak disken
    ekspedere i butikk
    • 20 års fartstid i å stå bak disken
Artikkelside

bytte 1, bøtte

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt bytta

Tyding og bruk

  1. ope kjerald med hank, brukt til å bere eller ha noko i
    Døme
    • ei bytte av plast;
    • tappe vatn i bytta
  2. mengd som ei bytte (1, 1) rommar
    Døme
    • ei bytte vatn
  3. i framstilling av handlaga papir: kjerald til å ha papirmassen i
  4. brukt som sisteledd i nedsetjande nemning på folk

Faste uttrykk

  • botn i bytta
    absolutt botnnivå
  • i bytter og spann
    i store mengder
Artikkelside

byggjekloss, byggekloss

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. leikekloss av tre eller plast til å byggje med
    Døme
    • barna leiker med byggjeklossar
  2. komponent, del av ein større heilskap
    Døme
    • arter og gen er byggjeklossar i økosystema;
    • frivillig arbeid er ein viktig byggjekloss i mange lokalsamfunn
Artikkelside

blåse 1

substantiv hokjønn

Opphav

av blåse (2

Tyding og bruk

  1. kule fylt med luft og brukt til fløyt (3, 2) og merke på fiskegarn
  2. bøye (2, 1) av plast eller liknande
    Døme
    • båten låg fortøydd til blåsa
  3. Døme
    • høyre blåsa frå fabrikken
Artikkelside

blokkfløyte

substantiv hokjønn

Opphav

av blokk ‘stykke’

Tyding og bruk

fløyte (1, 1) av tre eller plast, med fingerhol og ei lita blokk med spalte til luftstraumen i munnstykket
Døme
  • heile klassa spela blokkfløyte
Artikkelside

berepose

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

pose av papir eller plast med handtak i
Artikkelside

benk

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt bekkr

Tyding og bruk

  1. langt og etter måten smalt møbel til å sitje (eller liggje) på
    Døme
    • sitje på ein benk i hagen
  2. sitjeplass i samlingsrom;
    Døme
    • sitje på første benk i teateret;
    • tale for tomme benker
  3. i idrett: utvisingsbenk
    Døme
    • få to minutt på benken
  4. avlangt underlag for ymse arbeid
  5. næringsrik jord i kasse dekt med glas eller plast;
  6. stilling i bryting (3)
Artikkelside

ballong

substantiv hankjønn

Uttale

balonˊg

Opphav

frå fransk; av italiensk balla ‘ball’

Tyding og bruk

  1. hylster, pose (av gummi, plast eller liknande) som blir blåse opp med luft eller med gass som er lettare enn luft
    Døme
    • blåse opp ein ballong;
    • fargerike ballongar fylte med helium
  2. ballong (1) som politiet bruker for å måle om føraren av eit motorisert køyretøy har drukke alkohol
    Døme
    • politiet bad han blåse i ballongen
  3. stor, rund behaldar av tynt, lufttett material som svever i lufta ved å vere fylt med gass (4) eller varmluft;
    Døme
    • fly rundt jorda i ein ballong
  4. kjerald av glas (1) med ballongform

Faste uttrykk

  • lufta gjekk ut av ballongen
    interessa, engasjementet for eit tiltak eller liknande vart (brått) svekt eller borte
Artikkelside

balje

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå fransk

Tyding og bruk

  1. (ovalforma) kar (2, 1), kum (1) av tre, plast eller metall
    Døme
    • vaske klede i ei balje
  2. i overført tyding: skrøpeleg båt
    Døme
    • ei balje av ei frakteskute
Artikkelside

baldakin

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt baldikin ‘silketøy frå Bagdad’; av namnet Baldak, nytta i mellomalderen på byen Bagdad

Tyding og bruk

  1. (utsmykka) tak (1, 1) over trone, altar, seng, inngang eller liknande
    Døme
    • himmelseng med baldakin
  2. koppeforma kapsel av plast eller metall som dekkjer opphenget til ei taklampe
    Døme
    • lampe med tulipanforma baldakin i messing
Artikkelside
Side 9 av 9