Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 2952 oppslagsord

sanktbernhardshund

substantiv hankjønn

Opphav

førsteleddet etter klosteret ved passet Store Sankt Bernhard i Alpane der hunderasen kjem frå

Tyding og bruk

stor hund som har kvit pels med raudbrune teikningar
Artikkelside

sanitetstropp

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

tropp i Forsvaret der mannskapet har sanitetsutdanning
Artikkelside

sandtak

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

stad der ein henter ut sand;
Artikkelside

sandkasse

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

  1. lite inngjerda område med sand der små barn kan leike
    Døme
    • barna leikte i sandkassa
  2. kasse med strøsand plassert ved ein veg
    Døme
    • det er utplassert sandkasser ved ein del kommunale vegar
Artikkelside

sandbakke

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sandbakki

Tyding og bruk

bakke (3, 1) der sand har samla seg opp
Artikkelside

ein 2, éin

determinativ kvantor

Opphav

norrønt einn, ein, eitt

Tyding og bruk

grunntalet 1;
det første talet i talrekkje
Døme
  • ein og ein er to;
  • ein meter, ei mil, eit hekto;
  • alt på ein gong;
  • på ei og same tid;
  • alt låg i ei røre;
  • ein i senn;
  • ein om gongen;
  • ein etter ein gjekk sin veg;
  • det er ei som kan skrive!
  • ta for seg ein for ein

Faste uttrykk

  • alt i eitt
    • stadig
      • ho måtte alt i eitt kike bort på han
    • samling av fleire opplysingar, funksjonar eller liknande
      • religion, nasjon og identitet – alt i eitt
  • bli nummer éin
    bli best;
    vinne
  • ein dagen
    her om dagen
  • ein eller annan
    noko eller nokon;
    ein viss;
    einkvan
    • på ein eller annan måte;
    • i sentrum av ein eller annan by;
    • der inne stod ein eller annan;
    • på eit eller anna vis
  • ein og annan
    nokre (få)
  • eitt og anna
    mangt, ymse
    • kome med eitt og anna hint
  • eitt og hitt
    mangt eit
  • eitt å gjere
    éin utveg eller éi løysing som må veljast
    • dei har eitt å gjere;
    • her er det berre eitt å gjere
  • gå i eitt
    • flyte saman
      • gå i eitt med omgjevnadene
    • halde fram utan stans
      • dagen går i eitt, utan pause
  • i eitt køyr
    utan opphald
  • i eitt og alt
    på alle måtar
    • dei var samde i eitt og alt
  • i eitt vekk
    stadig
    • han fortalde vitsar i eitt vekk
  • kome ut på eitt
    vere hipp som happ
  • kvar ein
    alle
    • kvar ein busk;
    • kvart eit menneske
  • kvar og ein
    alle
    • kvar og ein må ta ansvar
  • med eitt
    brått
  • med éin gong
    straks
  • på ein, to, tre
    svært raskt;
    på ein augeblink
    • vere ferdig på ein, to, tre;
    • huset vart ikkje bygt på ein, to, tre
  • under eitt
    samla
    • sakene blir handsama under eitt
Artikkelside

brot, brott

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt brot, samanheng med bryte

Tyding og bruk

  1. det å bryte eller bli broten;
    det å vere broten
    Døme
    • få eit brot i ei hand;
    • brotet er grodd;
    • brot på avløpssystemet
  2. det at bårene bryt på grunnar og skjer;
    Døme
    • segle gjennom brot og brann
  3. i overført tyding: det at eit tilhøve eller vilkår er eller blir brote
    Døme
    • brot på handelsavtale;
    • brot på lov og orden
  4. stong (av tre) til å bryte med;
  5. avbrote stykke;
  6. på klede: oppslag, brett (1
  7. Døme
    • strikke brotet på ermet først
  8. stad der noko blir laga med bryting (1)
  9. bratt bakke eller berg;
  10. i sykkelritt eller løp: det å bryte ut frå hovudfelt (2)
    Døme
    • ho var med i eit brot med ti andre ryttarar

Faste uttrykk

  • gå i brot
    bryte ut frå hovudfeltet
    • han gjekk i brot tidleg i rittet
Artikkelside

salt 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt salt; samanheng med latin sal

Tyding og bruk

  1. kvitt stoff som har skarp smak og i reinsa form blir brukt i hushaldet;
    Døme
    • vinne ut salt av sjøvatn;
    • setje til salt før steiking;
    • strø salt over agurken
  2. kjemisk sambinding bygd opp av ion
    Døme
    • basiske salt;
    • sure salt

Faste uttrykk

  • ikkje ha/tene til salt i maten
    vere svært fattig, tene svært dårleg
  • saltet på jorda
    (etter Matt 5,13) nokon som held noko friskt og uskjemt
  • strø salt i såret
    gjere vondt verre
  • ta med ei klype salt
    ikkje rekne for bokstavleg sanning
  • vege salt
    leik der ein står rygg i rygg og skiftevis bikkar kvarandre
Artikkelside

samanlikning

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å samanlikne;
    Døme
    • finne ut noko gjennom ei samanlikning;
    • utan vidare samanlikning
  2. talefigur der to setningsledd blir stilte saman, oftast med som eller enn;
    Døme
    • 'vere dum som ei gås' og 'han er større enn meg' er døme på samanlikning

Faste uttrykk

  • i samanlikning med
    jamført med
  • tole samanlikning med
    kunne måle seg med;
    vere like god som
    • trommeslagaren toler samanlikning med kven det skulle vere;
    • denne bana toler ikkje samanlikning med bana på Byrkjelo
  • utan samanlikning
    heilt sikkert;
    utan tvil
    • det er utan samanlikning den største sigeren
Artikkelside

saltverk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

anlegg der ein vinn ut salt;
Artikkelside
Side 7 av 296