Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 61 oppslagsord

etter 2

preposisjon

Opphav

norrønt eptir, eftir

Tyding og bruk

  1. seinare enn;
    ved utgangen eller fullføringa av
    Døme
    • etter jul;
    • ete middag rett etter jobb;
    • eg er ledig etter klokka fem;
    • etter eit år;
    • etter mykje strev
    • brukt som adverb
      • året etter;
      • dei reiste heim ei stund etter
  2. brukt for å vise at noko er lenger vekke eller ligg bakanfor noko anna;
    bak;
    Døme
    • ho følgde etter meg;
    • stille opp elevane etter kvarandre
    • brukt som adverb
      • sakke etter
  3. brukt for å vise at ei handling er ein konsekvens av ei tidlegare hending;
    som følgje av
    Døme
    • tørke opp etter uhellet;
    • rydde etter måltidet;
    • vaske hendene etter dobesøket;
    • låse døra etter seg;
    • vere sliten etter reisa;
    • skadane etter ulykka
  4. med grunnlag eller utgangspunkt i;
    i samsvar med;
    i høve til
    Døme
    • etter ordre frå sjefen;
    • etter reglane;
    • spele etter notar;
    • teikne etter minnet;
    • herme etter nokon;
    • spille etter tur;
    • etter beste evne;
    • dømme etter utsjånaden;
    • betale etter vekt;
    • vere stor etter alderen
  5. i same retning som;
    Døme
    • fare etter elva;
    • fram etter vegen
  6. brukt i uttrykk for målretta handling for å få tak i eller oppnå noko
    Døme
    • springe etter ein;
    • gripe etter boka;
    • rope etter ein;
    • leite etter orda;
    • gå etter ved;
    • skrive heim etter pengar;
    • jakte etter rein;
    • vere ute etter å vinne;
    • vere grådig etter pengar;
    • politiet er etter meg
    • brukt som adverb
      • tenkje nøye etter
  7. som kjem frå eller har opphav i
    Døme
    • finne spor etter hare;
    • arve pengar etter far sin;
    • enka etter bror min
  8. brukt for å indikere ei ubroten rekke;
    i tillegg til
    Døme
    • dag etter dag;
    • mil etter mil;
    • den eine etter den andre;
    • ho sprang runde etter runde
  9. ved å halde i;
    ved hjelp av
    Døme
    • bere bytta etter hanken;
    • henge etter hendene
  10. brukt som adverb: på nytt;
    så det blir fullt, heilt eller fullstendig (igjen)
    Døme
    • jamne etter;
    • fylle etter med bensin på bilen
  11. brukt som adverb: att, igjen, til overs
    Døme
    • det vart mykje etter;
    • gløyme noko etter
  12. som adverb: hen
    Døme
    • kor skal du etter?
    • kor er han etter?

Faste uttrykk

  • etter måten
    forholdsvis
    • dei oppnådde eit etter måten dårleg resultat;
    • det regna etter måten kraftig
  • gje etter
    ettergje;
    om underlag: svikte;
    om person: bøye seg, vike
    • dei gav etter (el. ettergav) gjelda;
    • planken gav etter;
    • vi må gi etter for overmakta
  • litt etter litt
    noko om senn
  • ta etter
    herme etter;
    etterlikne, kopiere
Artikkelside

eksistensfilosofi

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

filosofisk retning som tek utgangspunkt i eksistensen til det enkelte mennesket, og som legg vekt på ansvaret og angsten knytt til menneskeleg fri vilje;
Artikkelside

e 2

symbol

Tyding og bruk

  2. matematisk konstant (1 som er utgangspunkt for det naturlege logaritmesystemet
    Døme
    • e = 2,718…
Artikkelside

dokumentarisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

retning i litteratur og film som tek utgangspunkt i verkelege hendingar
Artikkelside

byrje

byrja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt byrja; samanheng med bere (3 ‘lyfte opp’

Tyding og bruk

  1. gå i gang med;
    ta til med;
    Døme
    • byrje spelet;
    • byrje livet på nytt;
    • byrje å gå i førevegen;
    • byrje med to tomme hender
  2. gå først i gang;
    Døme
    • det er eg som skal byrje
  3. ta til;
    bli sett i gang;
    Døme
    • ferien var slutt og skulen byrja att
  4. syne tidlege teikn til;
    vere i ferd med;
    Døme
    • byrje å bli gammal
  5. ha utgangspunkt
    Døme
    • stien byrjar ved dammen

Faste uttrykk

  • byrje for seg sjølv
    skape si eiga næringsverksemd
    • etter fem år i bransjen ynskte han å byrje for seg sjølv
  • til å byrje med
    i førstninga
    • til å byrje med gjekk det greitt
Artikkelside

borte

adverb

Opphav

norrønt brottu, burtu; jamfør bort

Tyding og bruk

  1. på ein stad som ligg meir eller mindre langt frå eit utgangspunkt;
    ute;
    til skilnad frå nede (1) og og oppe (1, 1)
    Døme
    • langt borte;
    • bli lenge borte;
    • halde seg borte frå dårlege kameratar;
    • sjå nokon borte i vegen – jamfør borti;
    • sitje borte ved vindauget;
    • dei såg han borte på øya – jamfør bortpå;
    • borte bra, men heime best
  2. ikkje til stades;
    Døme
    • vere borte frå jobb;
    • straumen er borte

Faste uttrykk

  • bli, vere borte
    • ikkje vere å sjå eller finne meir
    • bli, vere medvitslaus; døy, vere død
  • borte vekk
    sporlaust forsvunnen
    • tjuvgodset er borte vekk
  • halde seg borte frå
    ikkje nytte
    • halde seg borte frå alkohol
  • ikkje vere borte
    greie seg; ikkje vere duglaus, ikkje vere god å kome ut for
  • vere borte i
    • røre ved
    • ha litt å gjere med (nokon eller noko);
      vere oppteken av (nokon eller noko)
Artikkelside

base 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå engelsk; same opphav som basis

Tyding og bruk

  1. militært støttepunkt
    Døme
    • USA har basar i mange land
  2. utgangspunkt for ein aktivitet
    Døme
    • ha hytta som base i påskeferien;
    • Ålesund er ein base for havfiskeflåten
  3. samling av mindre rom rundt eit fellesareal i nyare skular og barnehagar
    Døme
    • klasseromma er blitt erstatta av basar på den nye skulen
  4. Døme
    • samle bibliografiske postar i ein base
  5. Døme
    • kjøtkrafta er ein god base i biffsmørbrød
  6. fotstykke på søyle
Artikkelside

basispunkt

substantiv inkjekjønn

Opphav

av basis

Tyding og bruk

  1. i økonomi: måleining (0,01 prosentpoeng) for endring i rente eller kurs
    Døme
    • renta vil bli sett ned med 50 basispunkt
  2. i landmåling: utgangspunkt for måling
Artikkelside

avleie

avleia

verb

Tyding og bruk

  1. Døme
    • avleie vatn;
    • musikken avleidde tankane deira;
    • avleie mistanken frå nokon
  2. danne som resultat (av), med utgangspunkt (i), slutte seg til (av noko anna)
    Døme
    • avleie eit nytt stoff av oljen;
    • av det som er sagt, kan vi avleie at …
  3. i språkvitskap: lage ord av andre ord ved hjelp av førestavingar, endingar og/eller lydendringar
    Døme
    • ‘drøyme’ er avleidd av ‘draum’
Artikkelside

arbeidsgrunnlag

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

grunnlag, utgangspunkt for eit arbeid
Døme
  • utgreiinga er eit godt arbeidsgrunnlag for nemnda
Artikkelside
Side 6 av 7