Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 51 oppslagsord

desto

adverb

Opphav

gjennom tysk; frå gammalhøgtysk des diu, kasusformer av das ‘det’

Tyding og bruk

føre komparativ (1: så mykje;
Døme
  • tilliten er ikkje styrkt, han er blitt desto mindre

Faste uttrykk

  • desto … desto …
    brukt ved samanstilling av to komparativar
    • desto viktigare jobbar, desto lykkelegare blir eg
  • ikkje desto mindre
    til trass for det
  • jo ... desto ...
    brukt ved samanstilling av to komparativar
    • jo meir, desto betre;
    • jo meir eg lærer, desto meir ynskjer eg å lære
Artikkelside

sjølvare

determinativ

Opphav

sekundær komparativ til sjølv (2

Tyding og bruk

det eigenlege, det indre
Døme
  • kome inn på sjølvare gardstunet
Artikkelside

yppare

adjektiv

Opphav

truleg frå lågtysk upper ‘øvre’, av opp; komparativ til eldre svensk og eldre dansk ypper

Tyding og bruk

betre (1, gjævare
Døme
  • det var ikkje yppare slaget
Artikkelside

yngre

adjektiv

Tyding og bruk

ikkje gammal; òg komparativ av ung
Artikkelside

vestre

adjektiv

Opphav

norrønt vestri; eigenleg komparativ av vest (3

Tyding og bruk

  1. som er lengst vest
    • vestre delen av øya
  2. i stadnamn:
    • Vestre Toten
Artikkelside

utar

adverb

Opphav

norrønt útar(r), eigenleg komparativ av ut; jamfør utarst

Tyding og bruk

lenger ut, lenger ute, nær(mare) utgangen
Døme
  • flytte seg utar åt døra;
  • sitje utar i kyrkja
Artikkelside

uregelrett

adjektiv

Tyding og bruk

  1. ikkje regelrett;
    avvikande, ujamn
    • uregelrett puls
  2. i språkvitskap: som fell utanom dei vanlege bøyingstypane
    • uregelrett substantiv, verb, fleirtal, fortid, komparativ, bøying
Artikkelside

ung

adjektiv

Opphav

norrønt ungr

Tyding og bruk

  1. om folk: som har nokså låg alder;
    særleg: som er mellom barn og fullvaksen, eller som er i nokså tidleg vaksen alder
    Døme
    • ung gut, jente, mann, kvinne, frue;
    • ung og urøynd;
    • ung og sprek;
    • vere ung av år;
    • dei unge – ungdomen;
    • både unge og gamle (eller både ung og gammal) – folk i alle aldrar;
    • den unge generasjonen
    • om tid eller tilhøve: som gjeld folk i nokså låg alder
      • slå igjennom i ung alder;
      • i (mine) unge år, dagar;
      • ha røynt mykje i sitt unge liv;
      • eit ungt miljø;
      • her trengst det unge krefter, ungt blod
  2. om folk: som har låg alder i høve til nokon annan eller til ei viss norm
    Døme
    • vere for ung til å gå i barnehagen;
    • for ung til å gå av med pensjon;
    • vere i yngste laget til å gifte seg;
    • ein ung førsteklassing;
    • unge besteforeldre;
    • det unge folket i huset – ungfolket;
    • dei unge bur i gamlehuset, kårfolket i nyhuset;
    • unge Larsen – Larsen junior;
    • firma C. Dahl d.y.
    • i komparativ og superlativ brukt i jamføring:
      • ho er (to år) yngre enn eg;
      • ho er yngst av syskena;
      • (den) yngste sonen
    • komparativ brukt absolutt: nokså ung
      • ei yngre dame
  3. Døme
    • halde seg ung og slank;
    • vere ung av sinn
  4. nokså ny (i ei verksemd)
    Døme
    • han er yngst i firmaet – sist tilsett
  5. om vokster, ting, fenomen, institusjon: nokså nyleg tilkomen, nokså ny
    Døme
    • ungt gras;
    • ung skog;
    • ein ung stat;
    • ein ung vitskap;
    • eit ungt skriftspråk;
    • natta er ung – det er tidleg enno
    • i jamføring i komparativ og superlativ:
      • eldre og yngre steinalder;
      • den yngste staten i unionen

Faste uttrykk

  • den yngre
    junior av to med same namn; forkorta d.y.
Artikkelside

sør 2

adverb

Opphav

av norrønt komparativ syðri; jamfør syndre

Tyding og bruk

mot sør, i sør (1, 1)
Døme
  • nordlendingane seglde sør til Bergen;
  • dra sør gjennom Europa;
  • Narvik ligg sør for Tromsø – sønnafor;
  • slå seg til sør i landet;
  • lengst sør på øya
Artikkelside

superlativ 1

substantiv hankjønn

Opphav

latin (gradus) superlativus ‘den høgaste (grada)'

Tyding og bruk

i grammatikk: høgaste grad ved gradbøying av adjektiv og adverb; jamfør positiv (1 og komparativ (1
Døme
  • «rikast» er superlativ av «rik»
Artikkelside
Side 4 av 6