Avansert søk

Nynorskordboka 36 oppslagsord

klok

adjektiv

Opphav

norrønt klókr; frå lågtysk

Tyding og bruk

som kan skjøne noko;
forstandig, fornuftig, tenksam, omtenkt, vettig (2)
Døme
- ein klok person;
- kloke auge;
- ho har eit klokt hovud;
- seie nokre kloke ord
- brukt som adverb
  investere klokt
som har mykje kunnskap;
lærd, vis (2;
røynd (1
Døme
- søkje råd hos eit klokt menneske;
- svaret gjorde meg ikkje klok
som har vanleg fornuft;
vettig (1), normal (2, 2)
Døme
- ikkje vere retteleg klok

Faste uttrykk

bli klok på
få innsikt i;
forstå (1)
eg klarer ikkje bli heilt klok på deg;
ein blir aldri heilt klok på hovudpersonen i boka
gjere klokt i
vere tent med
ein gjer klokt i å lytte;
du gjer nok klokt i å vere litt varsam
klok av skade
røynd som følgje av tidlegare mistak eller ulukke
klok av skade bad eg om hjelp opp trappa
klok kone
kvinne som praktiserer folkemedisin
ei klok kone oppi dalen
vere like klok
skjøne like lite som før (etter eit svar, ei forklaring eller liknande)
etter å ha kika på kartet var dei like kloke

lande 1

landa

verb

Opphav

Tyding og bruk

kome ned på bakken (eller vassoverflata) frå lufta
Døme
- ørna landa på hustaket;
- flyet har landa;
- lande på alle fire
kome inn til land frå sjøen
Døme
- Leiv Eiriksson landa i Vinland
i overført tyding: kome i normal sinnstilstand etter ei sterk oppleving
Døme
- sigeren var overveldande og eg har ikkje heilt landa enno
i overført tyding: kome fram til (noko abstrakt);
ende
Døme
- vi landa på framlegget frå komitéleiaren
føre ned på bakken (eller vassoverflata) frå lufta
Døme
- det var for dårleg vêr til å lande helikopteret
føre i land frå fartøy;
landsetje (1)
Døme
- lande fangstane i hamna
i overført tyding: sikre seg;
dra i land
Døme
- dei fekk til sist landa kontrakten

hente 2

henta

verb

Opphav

norrønt heimta, opphavleg ‘føre heim’

Tyding og bruk

gå etter og ta med seg tilbake
Døme
- hente posten;
- hente ved;
- hente nokon på stasjonen;
- hente hjelp
skaffe seg, få, vinne
Døme
- plantene hentar næring frå jorda;
- det var lite å hente der;
- hente heim medaljar
leite fram;
ta, plukke, samle
Døme
- stoffet er henta frå aviser

Faste uttrykk

hente inn
- samle inn, skaffe;
  innhente (1)
  hente inn tilbod;
  hente inn informasjon
- ta igjen, ta att;
  innhente (2)
  hente inn forspranget
hente seg inn
samle seg etter ei påkjenning;
kome i normal gjenge att
hente ut
ta ut frå ein stad eller ei kjelde
dei vart henta ut frå den flaumramma dalen;
hente ut informasjon frå ferdsskrivaren

hente seg inn

Tyding og bruk

samle seg etter ei påkjenning;

kome i normal gjenge att;

Sjå: hente

kroppstemperatur

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

temperatur ein kropp har

Døme

normal kroppstemperatur er ca. 37 °C

kome til seg sjølv

Tyding og bruk

få att medvitet, bli normal;

Sjå: sjølv

hjarterytmeforstyrring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i medisin: avvik (1) frå normal hjarterytme

varslingsanlegg

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

anlegg som er bygd for å varsle når ein normal tilstand er endra eller skipla

Døme

varslingsanlegg mot innbrot

unormal

adjektiv

Tyding og bruk

ikkje normal;

Døme

unormal temperatur;
han er unormal – psykisk avvikande;
unormalt stor trafikk

tine 2

tina

verb

Opphav

norrønt þíðna

Tyding og bruk

transitivt: få (særleg is, snø) til å gå over i væskeform;
smelte (3
Døme
- tine isen
- med varme få normal opning i (noko frose, særleg røyr)
  tine frosne røyr
- med varme få (noko frose) attende til den opphavlege konsistensen
  tine (opp) frose kjøt
intransitivt, særleg om snø, is: gå over i væskeform;
smelte (3, bråne
Døme
- isen tiner snart;
- sola får snøen til å tine
- om noko frose: med varme få att den opphavlege (blaute) konsistensen
  det frosne kjøtet tinte litt om senn
- om person:
  tine opp – tø opp

Side 2 av 4

Resultat per side: