Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
71 treff

Bokmålsordboka 37 oppslagsord

uorden

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

tilstand der noe ikke er på riktig plass, ikke fungerer som det skal eller er preget av kaos;
manglende orden;
rot, virvar
Eksempel
  • ha uorden på kjøkkenet;
  • økonomisk uorden;
  • feiringen endte i bråk og uorden

Faste uttrykk

  • i uorden
    • preget av rot eller kaos
      • rommet var dårlig rengjort og i uorden;
      • tøyet lå i vill uorden i kofferten
    • ikke i god stand;
      ødelagt
      • mobiltelefonen er i uorden
Artikkelside

slinger i valsen

Betydning og bruk

rot, uorden, vansker;
Artikkelside

i uorden

Betydning og bruk

Se: uorden
  1. preget av rot eller kaos
    Eksempel
    • rommet var dårlig rengjort og i uorden;
    • tøyet lå i vill uorden i kofferten
  2. ikke i god stand;
    ødelagt
    Eksempel
    • mobiltelefonen er i uorden
Artikkelside

slyng på linja

Betydning og bruk

om eldre forhold: forstyrrelse eller uorden på telefonlinje (når telefonledningene kom borti hverandre på grunn av vind eller lignende);
Se: slyng
Artikkelside

i ustand

Betydning og bruk

(være) i uorden, defekt;
Se: ustand
Artikkelside

stå på hodet

Betydning og bruk

Se: hode
  1. stå opp ned
  2. være endevendt eller i vill uorden
    Eksempel
    • hele huset sto på hodet etter festen
Artikkelside

ustand

substantiv hankjønn

ustand

substantiv ubøyelig

Faste uttrykk

  • i ustand
    i uorden;
    ikke i drift;
    defekt (2
    • heisen er midlertidig i ustand
Artikkelside

slyng

substantiv hankjønn eller intetkjønn

Opphav

av slynge (2

Betydning og bruk

det å slynge seg;
buktning, sving
Eksempel
  • veien snodde seg i slyng oppover;
  • slyng på jernbaneskinnene

Faste uttrykk

  • slyng på linja
    om eldre forhold: forstyrrelse eller uorden på telefonlinje (når telefonledningene kom borti hverandre på grunn av vind eller lignende)
Artikkelside

slinger

substantiv hankjønn

Opphav

av slingre

Betydning og bruk

slingrende bevegelse, særlig i forbindelsen

Faste uttrykk

  • slinger i valsen
    avvik fra det fastlagte;
    rot, uorden, vansker
    • læreren tolererer ingen slinger i valsen
Artikkelside

hverandre

pronomen

Opphav

jamfør norrønt spurði hverr annan ‘enhver spurte den andre, de spurte hverandre’

Betydning og bruk

  1. om to eller flere:
    Eksempel
    • det er umulig å holde alle elevene fra hverandre – vite hvem de er;
    • luer, skjerf og votter lå om hverandre i esken – hulter til bulter, i uorden;
    • de fikk hverandre til slutt;
    • snakke i munnen på hverandre
  2. med henvisning til entallsord:

Faste uttrykk

  • etter hverandre
    i en rekke
    • de gikk etter hverandre
  • gli/gå over i hverandre
    ikke ha en skarp grense
    • låtene glir over i hverandre;
    • fargene gled over i hverandre;
    • dagene går over i hverandre
  • holde fra hverandre
    holde atskilt;
    skjelne mellom flere
    • det er umulig å holde alle elevene fra hverandre
  • ta noe fra hverandre
    demontere noe
    • ta motoren fra hverandre
Artikkelside

Nynorskordboka 34 oppslagsord

uorden

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

tilstand der noko ikkje er på riktig plass, ikkje fungerer som det skal eller er prega av kaos;
manglande orden;
rot, virvar
Døme
  • heimen var prega av rot og uorden;
  • politisk uorden;
  • det var krig og uorden i verda

Faste uttrykk

  • i uorden
    • prega av rot eller kaos
      • rommet var i vill uorden;
      • håret var i uorden
    • ikkje i god stand;
      øydelagd
      • motoren er i uorden
Artikkelside

ugreie 1

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. vanskeleg situasjon;
    problem, kluss (2);
    uorden, uklarleik;
    Døme
    • økonomien er i ugreie;
    • skape ugreie i trafikken;
    • det er noko ugreie med bilen;
    • vere til ugreie
  2. usemje, konflikt
    Døme
    • det var ugreie mellom dei;
    • kome i ugreie med nokon
Artikkelside

ustand

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør stand (1, 1)

Faste uttrykk

  • i ustand
    i uorden;
    ikkje i drift;
    defekt (2
    • rulletrappa er i ustand
Artikkelside

slyng

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

av slyngje (2

Tyding og bruk

det å slyngje seg;
bukting, sving
Døme
  • vegen gjekk i slyng oppover lia

Faste uttrykk

  • slyng på linja
    om eldre forhold: forstyrring eller uorden på telefonlinje (når telefonleidningane kom borti kvarandre på grunn av vind eller liknande)
Artikkelside

slinger

substantiv hankjønn

Opphav

av slingre

Tyding og bruk

slingrande rørsle

Faste uttrykk

  • slinger i valsen
    avvik frå det fastlagde;
    rot, uorden, vanskar
    • forskrifta er klar og tillet ikkje mykje slinger i valsen
Artikkelside

rakedeis

substantiv hankjønn

Opphav

frisisk rake-defes ‘slumpetreff’

Tyding og bruk

reking, flakking;

Faste uttrykk

  • på rakedeisen
    på ein rangel;
    på rek eller avvegar
Artikkelside

hovud

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt hǫfuð

Tyding og bruk

  1. kroppsdel over eller framfor halsen på menneske og dyr, med hjerne, sanseorgan, munn og opning for luftvegane
    Døme
    • få ein stein i hovudet;
    • ha vondt i hovudet;
    • han fall og slo seg i hovudet;
    • eit troll med tre hovud
  2. Døme
    • betale skatt per hovud;
    • viss vi deler utlegga likt, blir det 200 kroner per hovud
  3. Døme
    • ha hovudet fullt av planar;
    • dette er ikkje etter mitt hovud;
    • fordreie hovudet på nokon;
    • det er berre sport som står i hovudet på dei;
    • kunne noko i hovudet
  4. øvre del av noko eller noko med form som kan likne på eit hovud (1)
    Døme
    • ei pipe med utskore hovud

Faste uttrykk

  • bli raud i hovudet
  • bruke hovudet
    tenkje klokt
    • no må du bruke hovudet her
  • bry hovudet sitt med noko
    spekulere eller gruble på noko vanskeleg
    • dette treng du ikkje bry hovudet ditt med
  • bøye hovudet
    syne teikn på audmjukskap, skam eller sorg
  • følgje sitt eige hovud
    ikkje bry seg om råd frå andre
  • få noko inn i hovudet på nokon
    få nokon til å forstå eller lære noko
    • læraren prøvde å få pensumet inn i hovudet på elevane
  • gjere eit hovud kortare
    avrette ved å hogge hovudet av
  • gå på hovudet
    falle framover
  • gå til hovudet på
    • bli ør eller rusa
      • vinen gjekk rett til hovudet på meg
    • bli overmodig
      • suksessen gjekk til hovudet på henne
  • ha eit godt hovud
    vere intelligent
    • ho har eit godt hovud
  • ha/halde hovudet over vatnet
    greie seg så vidt
    • dei fekk nok støtte til å ha hovudet over vatnet i ei veke til;
    • det er så vidt verksemda held hovudet over vatnet utan driftstilskot
  • ha stort hovud og lite vit
    vere dum
  • ha tak over hovudet
    ha husrom
  • halde hovudet høgt
    vise teikn på sjølvkjensle eller stoltheit
  • halde hovudet kaldt
    tenkje klart eller bevare dømekrafta, særleg i ein vanskeleg situasjon
  • henge med hovudet
    vere motlaus eller nedtrykt
  • hol i hovudet
    dumt, vanvettig;
    bort i natta
  • klø seg i hovudet
    syne teikn på rådville
    • klø seg i hovudet over situasjonen
  • krevje hovudet til nokon på eit fat
    (etter Matt 14,8 f. og Mark 6,25 f.) krevje at nokon blir avretta;
    krevje at nokon blir ofra som syndebukk
  • la hovuda rulle
    • avrette i mengd
    • nådelaust avsetje eller døme leiande personar
  • leggje hovudet i bløyt
    tenkje hardt
  • lyst hovud
    flink og intelligent person
    • han er det lyse hovudet i klassa
  • med hovudet i hendene
    initiativlaus;
    utan å gjere noko
  • med hovudet under armen
    utan å tenkje;
    ikkje bruke hovudet
  • med lyfta hovud
    med stoltheit;
    med sjølvtillit
  • miste hovudet
    miste fatninga;
    bli rådvill
    • han mistar hovudet når han blir stressa
  • over hovudet på nokon
    • liggje på for høgt nivå for målgruppa
      • brøkrekning gjekk over hovudet på elevane
    • ta ei avgjerd utan å rådspørje eller varsle den det gjeld
      • avgjerda blei teken over hovudet på dei tilsette
  • rekne i hovudet
    rekne i tankane, utan nedskrivne tal
  • riste på hovudet
    syne teikn på nekting, vonløyse eller at ein er oppgjeven
  • setje/stille saka på hovudet
    snu opp ned på eller framstille ei sak stikk imot dei faktiske tilhøva
    • dei nye opplysningane set saka på hovudet;
    • domen stilte saka på hovudet
  • setje seg noko i hovudet
    bestemme seg for å gjennomføre noko;
    få ein fiks idé som ein ikkje vil endre på
  • stange/renne hovudet mot veggen
    møte uovervinnelege hindringar
  • stikke hovuda saman
    leggje hemmelege planar eller liknande
  • stikke hovudet fram
    våge å vise seg eller hevde seg
    • ho har fleire gonger stukke hovudet fram i avisdebatten
  • stikke hovudet i sanden
    ikkje vilje sjå ubehagelege sanningar i auga
  • stå på hovudet
    • stå opp ned
    • vere endevend eller i vill uorden
      • vi må rydde, heile kjøkenet står på hovudet
  • ta seg vatn over hovudet
    ta på seg noko ein ikkje greier
  • vekse ein over hovudet
    vinne over ein;
    ta makta frå ein
    • alle arbeidsoppgåvene veks meg over hovudet
Artikkelside

i uorden

Tyding og bruk

Sjå: uorden
  1. prega av rot eller kaos
    Døme
    • rommet var i vill uorden;
    • håret var i uorden
  2. ikkje i god stand;
    øydelagd
    Døme
    • motoren er i uorden
Artikkelside

uordentleg

adjektiv

Tyding og bruk

prega av skøyteløyse og uorden;
rotete, kaotisk;
sjuskete
Døme
  • barna står i uordentleg rekkjefølgje
  • brukt som adverb:
    • vere uordentleg kledd;
    • oppføre seg uordentleg
Artikkelside

svikt

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

av svikte

Tyding og bruk

  1. det å gje etter eller bøye seg;
    det å vere bøyeleg
    Døme
    • det var litt svikt i trebrua over elva;
    • ha god svikt i knea;
    • det var ein utruleg svikt i springbrettet
  2. noko som er ufullkome eller i uorden;
    Døme
    • teknisk svikt;
    • svikt i maskinen;
    • svikt i minnet;
    • menneskeleg svikt
  3. tilbakegang, nedgang (2)
    Døme
    • svikt i omsetnaden
Artikkelside