Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

vassføring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

mengd vatn som renn i ei elv, ein vassleidning eller liknande
Døme
  • aukande vassføring i elvane om våren
Artikkelside

isgang

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det at islagde elvar, vatn eller fjordar bryt opp på grunn av auka vassføring;
Døme
  • vårflaum med isgang i elvane
Artikkelside

konsekvens

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin, av consequi ‘følgje’; jamfør konsekvent

Tyding og bruk

  1. gjennomført samsvar
    Døme
    • det må vere konsekvens i framstillinga
  2. logisk slutning eller følgje
    Døme
    • trekkje konsekvensar av noko
  3. følgje eller verknad av ei utvikling eller av kva nokon har gjort
    Døme
    • konsekvensane av klimaendringane;
    • redusert vassføring vil vere den mest synlege konsekvensen

Faste uttrykk

  • ta konsekvensen/konsekvensane
    ta ansvaret for noko ein har gjort, og handle ut frå det
Artikkelside

demme ned

Tyding og bruk

stengje vassføring slik at eit område blir lagt under vatn;
Sjå: demme
Døme
  • kjempe mot forslaget om å demme ned store areal som i dag blir nytta til jordbruk
Artikkelside

hydrologi

substantiv hankjønn

Opphav

sjå -logi

Tyding og bruk

vitskap om vatnet, særleg om nedbørsfordeling, bortdunsting, avrenning, vassførekomstar, vassføring i vassdrag og liknande
Artikkelside

årgangsvatn

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

(nok) vatn, vassføring (i elv, bekk) heile året
Døme
  • kverna, saga har årgangsvatn
Artikkelside

fløyme

fløyma

verb

Opphav

av flaum

Tyding og bruk

  1. ha stor vassføring;
    Døme
    • elvane fløymer
  2. i overført tyding: strøyme, velle;
    renne rikeleg
    Døme
    • blodet fløymer;
    • vatnet fløymde ned frå himmelen;
    • sola fløymer inn gjennom vindauga;
    • pengane fløymde inn
    • brukt som adjektiv
      • fløymande tonar

Faste uttrykk

  • fløyme over
    vere så full at væske renn over kanten på kar, elv eller liknande;
    vere eller bli overflødd
    • elva fløymer over;
    • hagen er i ferd med å fløyme over
Artikkelside

flaum

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt flaumr; samanheng med flyte (1

Tyding og bruk

  1. høgare vasstand enn normalt i vassdrag eller innsjø;
    svært stor vassføring
    Døme
    • det er flaum i elva;
    • flaumen kom heilt uventa
  2. i overført tyding: stor mengd, straum
    Døme
    • ein flaum av turistar;
    • ein flaum av ord;
    • ein flaum av pengar
  3. Døme
    • eit dikt med flaum
Artikkelside

demme

demma

verb

Opphav

norrønt demma; av dam (1

Faste uttrykk

  • demme ned
    stengje vassføring slik at eit område blir lagt under vatn
    • kjempe mot forslaget om å demme ned store areal som i dag blir nytta til jordbruk
  • demme opp
    • stengje eller regulere elv, vatn eller liknande
      • demme opp ein bekk;
      • demme opp for vatnet
    • hindre, stanse (2;
      motarbeide
      • demme opp for påverknad frå det engelske språket;
      • demme opp for den negative folketalsutviklinga
Artikkelside

dam 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt damm

Tyding og bruk

  1. naturleg vassamling i lendet;
    lita tjørn;
    Døme
    • vasse i ein dam;
    • det lagar seg dammar
  2. oppbygd stenge for vatn, oftast i ei elv, for å få jamn vassføring til fløyting eller kraftverk, eller for å hindre skadeflaum;
    Døme
    • byggje ein dam;
    • i området ligg fleire viktige dammar
  3. kunstig vassamling bak ein dam (1, 2)
    Døme
    • byen får drikkevatn frå dammen
  4. opphoping av væske
    Døme
    • ein dam av mjølk på golvet;
    • sølet la seg i ulike dammar på bordet

Faste uttrykk

  • over dammen
    over Atlanterhavet, i Nord-Amerika
    • vere på utveksling over dammen;
    • reise med båt over dammen
Artikkelside