Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 24 oppslagsord

påle 2

påla

verb

Tyding og bruk

drive ned, slå ned pålar
Artikkelside

påle 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt páll; jamfør latin palus ‘påle’

Tyding og bruk

  1. stolpe, staur, stokk (som er driven ned i grunnen)
    Døme
    • huset stod på pålar
  2. rundlast nytta til grunnforsterking
Artikkelside

merkepæl, merkepåle

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. påle som tener til merke
  2. i overført tyding: viktig hending;
Artikkelside

palisade

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; av latin palus ‘påle’

Tyding og bruk

forskansing (2) av pålar eller stokkar som står på høgkant og tett saman i ei rekkje
Artikkelside

nying

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hnúðr ‘påle, staur’

Tyding og bruk

bål av store stokkar lagde over kvarandre;
Døme
  • gjere opp ein nying
Artikkelside

kast

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt kast; jamfør kaste (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • kast med stor ball;
    • eit langt kast
  2. lengd ein kan kaste
    Døme
    • bu berre eit kast frå kvarandre;
    • ho vann med eit kast på 78 meter
  3. det å setje not eller kaste snøre i vatn eller sjø;
    Døme
    • eit godt kast;
    • dei fekk makrell på kvart kast
  4. brå rørsle;
    rykk;
    Døme
    • eit kast med nakken
  5. det å leggje eller kaste tau, tråd eller liknande rundt noko;
    Døme
    • eit kast på nåla;
    • eit kast rundt ein påle
  6. hopp med vending, særleg i dans
  7. plagg eller tørkle til å slengje på seg;
  8. Døme
    • kome i kast med bjørnen;
    • han hadde vore i kast med naboen
  9. dyngje eller haug som er kasta i hop;
  10. stad til å leggje ting på, særleg om ei hylle på sida av skorsteinen

Faste uttrykk

  • gje seg i kast med
    gå i gang med
  • kast i kast
    rundt og rundt
    • ho trilla kast i kast ned trappa
Artikkelside

hæl 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hæll, diminutiv av hár

Tyding og bruk

påle, plugg til å tjore krøter eller feste båt, telt o a i
Artikkelside

halvstikk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

enkelt rundtørn om påle, tau eller liknande med den enden det blir halt i undst eller inst

Faste uttrykk

  • dobbelt halvstikk
    to rundtørn slegne same vegen
Artikkelside

pers 3

substantiv hankjønn

Opphav

opphavleg genitiv av dansk (skam)pæl ‘påle’

Faste uttrykk

  • til pers
    til ei tvangsstode
    • skulle, måtte til pers – måtte bøye seg, gje seg
Artikkelside

tørne

tørna

verb

Opphav

engelsk turn; same opphav som turnere

Tyding og bruk

  1. Døme
    • tørne noko rundt
  3. Døme
    • sykkelen tørna mot eit tre;
    • bilane tørna saman;
    • laga tørnar saman i finalen
  4. feste med tørn (2, 2)
    Døme
    • tørne tauet til ein påle
  5. ankre opp;
    leggje til
    Døme
    • båten tørnar i sundet
  6. gå frå vitet, bli galen
    Døme
    • har du tørna?
    • tørne galen
    • upersonleg: klikke, gå rundt
      • det har tørna for han
  7. i uttrykk
  8. i uttrykk

Faste uttrykk

  • tørne inn
    gå av vakt; slutte arbeidsøkta, ta kveld
  • tørne ut
    få (nokon) på vakt, purre, vekkje
  • tørne ut
    (stå opp og) gå på vakt (særleg til sjøs); gå (ut) på arbeid, byrje arbeidet
Artikkelside
Side 1 av 3