Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
16 treff

Bokmålsordboka 2 oppslagsord

gangar

substantiv hankjønn

Opphav

fra nynorsk; jamfør norrønt gangari

Betydning og bruk

(musikk til) norsk folkedans
Artikkelside

bygdedans

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. folkedans som omfatter springar, pols, gangar, halling (2) og rull (1, 4)
  2. dansetilstelning i en bygd
Artikkelside

Nynorskordboka 14 oppslagsord

gangar

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt gangari

Tyding og bruk

  1. person eller dyr som går;
    Døme
    • vere ein dårleg gangar
  3. norsk folkeleg pardans i ⁶⁄₈ eller ²⁄₄ takt
  4. musikk til gangar (3)
Artikkelside

gang

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt gangr; samanheng med gå (1

Tyding og bruk

  1. det å gå på føtene;
    Døme
    • gang kring juletreet;
    • gå den tunge gangen til kemneren;
    • kjenne nokon på gangen
  2. rekkje av steg i ei utvikling eller ein prosess
    Døme
    • livsens gang;
    • gangen i arbeidet;
    • gangen i filmen;
    • arbeidet går sin vande gang
  3. Døme
    • få gang i ølet;
    • setje gang på deigen
  4. gjæringsmiddel, gjær
  5. ytterrom mellom inngangsdør og andre rom i eit hus;
    smalt, langt rom til å gå gjennom (og med dører inn til andre rom);
    entré, korridor
    Døme
    • vente ute på gangen;
    • set skoa frå deg i gangen
  6. smal passasje eller veg
  7. tunnel, kanal, løp
    Døme
    • grave gangar i jorda
  9. Døme
    • ein gang mat;
    • ein gang sengeklede

Faste uttrykk

  • gå nokon/noko ein høg gang
    kunne måle seg med eller overgå noko eller nokon
    • dei gjekk sine forgjengarar ein høg gang;
    • skipet gjekk verdas flottaste cruiseskip ein høg gang
  • i gang
    i rørsle, i fart;
    i verksemd, i drift;
    i gjenge
    • toget er i gang;
    • setje klokka i gang;
    • kome i gang med arbeidet;
    • krigen er i full gang;
    • få i gang nye kurs
  • på gang
    i emning
    • noko var på gang
Artikkelside

moldvarp

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk; jamfør verpe (2 i eldre tyding ‘kaste’

Tyding og bruk

  1. insektetande pattedyr i familien Talpidae som lever i gangar det grev i jorda
  2. i overført tyding: person som driv hemmeleg, lyssky verksemd
    Døme
    • gruppa var infiltrert av ein moldvarp
Artikkelside

meitemakk, meitemark

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

leddmakk i familien Lumbricidae som grev gangar i jorda ved å ete seg gjennom ho
Artikkelside

hemmeleg

adjektiv

Opphav

gjennom bokmål, frå dansk, jamfør norrønt heimiligr ‘heimsleg, særskild, privat’; opphavleg av lågtysk he(i)m(e)lik ‘som høyrer til heimen, familien, fortruleg’

Tyding og bruk

  1. som berre er kjend av éin eller ein liten, innvigd krins
    Døme
    • ha hemmelege planar;
    • halde hemmelege val;
    • dei hadde eit hemmeleg teikn;
    • slottet er fullt av hemmelege gangar;
    • ein hemmeleg agent;
    • halde noko hemmeleg
  2. som ikkje visest;
    Døme
    • nære eit hemmeleg hat mot nokon;
    • eg er hemmeleg forelska i han
Artikkelside

minermøll

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

møll med larver som lagar gangar i plantedelar
Artikkelside

minerfluge

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

fluge i familien Agromyzidae som i larvestadiet lagar gangar i plantedelar
Artikkelside

labyrint

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk , opphavleg nemning på Knossospalasset på Kreta

Tyding og bruk

  1. (stad med) innvikla system av gangar og rom der det er vanskeleg å finne fram
    Døme
    • ein labyrint av tronge smug og gater
  2. i overført tyding: noko som er innfløkt og vanskeleg å finne ut av
    Døme
    • bli fanga i ein labyrint av hendingar
  3. i anatomi: det indre øyret
Artikkelside

gruve 1

substantiv hokjønn

Opphav

av tysk Grube; same opphav som grue (1

Tyding og bruk

hole eller gangar under jorda der dei bryt mineral og malm
Døme
  • arbeide i gruva
Artikkelside

terpentin

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom tysk; frå mellomalderlatin terebintina (resina) ‘kvae’

Tyding og bruk

  1. saft av harpiks og eterisk olje som finst i særskilde gangar i veden på nåletre;
Artikkelside
Side 1 av 2