Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
81 treff

Nynorskordboka 81 oppslagsord

tredje

adjektiv

Opphav

norrønt þriði

Tyding og bruk

som er nummer tre (2, 1) i ei rekkjefølgje;
rekkjetal til tre (3.)
Døme
  • den tredje mai;
  • på tredje året;
  • for tredje gong
Artikkelside

gjev, giv

substantiv hankjønn

Opphav

frå svensk; av gje

Tyding og bruk

utdeling av kort i kortspel
Døme
  • spelarane fekk tre kort i tredje gjev

Faste uttrykk

  • ny giv
    ny auka innsats, nytt program
    • laget treng ein ny giv;
    • han skapte ny gjev i politikken
Artikkelside

strak

adjektiv

Opphav

truleg frå lågtysk; samanheng med sterk

Tyding og bruk

  1. som er tøygd eller strekt ut;
    rett, stram, utstrekt
    Døme
    • gå stiv og strak
  2. som følgjer ei rett linje;
    Døme
    • gå strake vegen heim
  3. som følgjer tett på kvarandre
    Døme
    • ta tredje strake sigeren

Faste uttrykk

Artikkelside

grad 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

av latin gradus ‘steg, trinn’

Tyding og bruk

  1. steg på ein konkret eller abstrakt skala;
    Døme
    • landet har stor grad av sjølvforsyning;
    • ulike grader av straff;
    • grada av stønad kan variere;
    • i den grad ein kan kalle dette venskap
  2. rang, nivå av utvikling
    Døme
    • ein akademisk grad;
    • embetseksamen av lågare grad
  3. i språkvitskap: nemning for formene positiv, komparativ og superlativ av eit adjektiv (eller adverb)
    Døme
    • norske adjektiv blir bøygde i grad (fin – finare – finast) og genus
  4. i matematikk: potens (2)
    Døme
    • ei likning av første, andre eller tredje grad har den ukjende i første, andre eller tredje potens
  5. eining for vinkelmål som svarer til ¹⁄₉₀ av ein rett vinkel, ¹⁄₃₆₀ av ein sirkel;
    jamfør gon
    Døme
    • ein vinkel på 60 grader;
    • eit vinkelmål på 60°
  6. eining for inndeling i meridianar og parallellsirklar
    Døme
    • på 67 grader nordleg breidd;
    • 70° nord
  7. eining for temperatur
    Døme
    • vatn koker ved 100 grader celsius (100 °C);
    • det er 25 grader ute

Faste uttrykk

  • forhøyr av tredje grad
    forhøyr under tortur
  • gå gradene
    avansere steg for steg (i eit yrke eller liknande)
  • i/til ei viss grad
    til dels, litt
    • i ei viss grad kan ein seie det;
    • eg er til ei viss grad einig med deg
  • stige i gradene
    rykkje opp;
    avansere
  • så til dei grader
    brukt forsterkande;
    særs, veldig, i høg grad
    • konserten innfridde så til dei grader;
    • ho var så til dei grader misunneleg
Artikkelside

tjuetal

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. det tredje tiåret i eit hundreår, særleg tiåret 1920–1929
    Døme
    • bygningen er frå tidleg tjuetal;
    • han er fødd på 20-talet
  2. mengd på om lag 20
    Døme
    • eit tjuetal sauer
Artikkelside

det globale sør

Tyding og bruk

land, hovudsakleg i sør (1, 2), som ikkje har fått del i framveksten i velstand dei siste par hundre åra;
Sjå: sør
Artikkelside

sør 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av sør (2

Tyding og bruk

  1. himmelretning der sola står ved middag (1);
    motsett nord (1, 1);
    til skilnad frå aust (1, 1) og vest (2, 1)
    Døme
    • det blæs frå sør;
    • fuglane drog mot sør;
    • i sør låg svære skybankar
  2. landområde eller statar i sør (oftast sett frå Nord-Europa eller det nordlege Amerika)
    Døme
    • ein konflikt mellom nord og sør
  3. i bridge: spelar som sit ved sørsida av bordet og er makker til nord (1, 3)
    Døme
    • sør melder pass

Faste uttrykk

Artikkelside

brutter

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

Døme
  • kan eg låne jakka di, brutter?
  • brutteren går i tredje klasse
Artikkelside

tredjegrad

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

  1. tredje grad i ein rangstige
    Døme
    • forbrenning av tredjegrad
  2. i matematikk: tredje potens (2)
    Døme
    • ei likning av tredjegrad
Artikkelside

tredjekvar

determinativ kvantor

Tyding og bruk

kvar tredje i ei rekkjefølgje
Døme
  • reise til Syden tredjekvart år
Artikkelside