Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 25 oppslagsord

tørr, turr

adjektiv

Opphav

norrønt þurr

Tyding og bruk

  1. som ikkje inneheld eller er dekt av (særleg mykje) væte;
    fri for væske, ikkje våt, ikkje fuktig;
    Døme
    • klesvasken er tørr;
    • tørt høy, korn;
    • tørr ved;
    • vere tørr på føtene – ikkje våt;
    • skifte på seg tørt – tørre klede;
    • den grana er tørr – inntørka på rot, død;
    • halde krutet tørt;
    • tørr jord;
    • tørr nysnø;
    • tørr luft;
    • vegen er tørr att etter regnet;
    • det er tørt (i skogen) i sommar;
    • tørt vêr, klima;
    • ein tørr sommar;
    • bekken er tørr – utan vatn;
    • tørre kaker;
    • tørt brød – med lite væskeinnhald;
    • ha ein god og tørr kjellar;
    • maten må stå tørt;
    • gå tørr – om mjølkedyr: ikkje gje mjølk, vere oppsina;
    • eit tørt gjestebod – alkoholfritt;
    • vere tørr i munnen, halsen;
    • tørr hud – med lite feittstoff;
    • tørt hår;
    • gråte tørre tårer – etter norr: ikkje sørgje
  2. som vatnet ikkje når;
    som er på landjorda
    Døme
    • båten står tørr – slik at floda ikkje når han;
    • skjeret fell tørt ved fjære sjø;
    • kome på tørt land el.tørr grunn – på landjorda
  3. Døme
    • ei tørr bygd;
    • ein mager og tørr mann
  4. om vin: sec, skarp, bitter, snerpande, ikkje søt
  5. om lyd: skarp (2, knirkande
    Døme
    • tørr stemme;
    • tørr latter
  6. utan (vanleg) tilhøyr, utan tillegg;
    Døme
    • ete maten tørr el. ete tørt – ete utan drikke til, jamfør tyd. 1;
    • ete brødet tørt – utan drikke til; utan smør el. pålegg i det heile;
    • fange fisk med tørre fingrane;
    • gå laus på tørre veggene;
    • dette er dei tørre tala, fakta – utan kommentarar el. tilleggsopplysningar;
    • turre sanninga;
    • sagt med tørre ord
  7. kort, lakonisk, uttrykkslaus, (med vilje) kjølig
    Døme
    • eit tørt svar;
    • «å, er det slik,» sa ho tørt
  8. Døme
    • eit tørt fagspråk;
    • ei tørr bok, framstilling;
    • ein tørr førelesar
  9. lite intelligent;

Faste uttrykk

  • bli tørr
    òg om småbarn: ikkje væte seg
  • ha sitt på det tørre
    vere sikra, ha gardert seg
  • halde seg tørr
    om alkoholikar: halde seg frå rusdrikk
  • korkje vått eller tørt
    (smake, få) korkje drikke eller mat
  • på tørre nevar
    utan våpen
  • tørr bak øyra
    vaksen, med naudsynt røynsle
  • tørr hoste
    hoste utan losna slim
  • tørr humor
    humor framstilt alvorleg og uttrykkslaust (for å skape verknad)
  • tørr mat
    mat utan drikke til, jamfør tyd. 6 og tørrmat
Artikkelside

kamp 1

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom lågtysk; frå latin campus ‘(slag)mark’

Tyding og bruk

  1. fiendtleg samanstøyt;
    slag, strid
    Døme
    • vere i kamp;
    • ein kamp på liv og død;
    • rundt 1000 soldatar fall i kamp;
    • kampane ved Verdun
  2. slagsmål
    Døme
    • det vart ein kamp på tørre nevane
  3. i idrett: konkurranse, kappestrid
    Døme
    • ein kamp mellom Viking og Brann
  4. krafttak for å oppnå noko eller vinne over noko eller nokon;
    konflikt eller motsetnad mellom stridande interesser
    Døme
    • kjempe ein kamp for å bli trudd;
    • det er kamp om studieplassar;
    • kampen mot fattigdom;
    • mane til kamp mot korrupsjon;
    • mange gjev opp utan kamp;
    • ein kamp mellom by og land

Faste uttrykk

  • gje opp kampen
    gje opp å kjempe
  • i kampens hete
    i ein opphissa situasjon der ein slåss for eigne saker og meiningar
    • det var mykje som kom fram i kampens hete
  • kamp på kniven
    hard kamp
    • det er ein kamp på kniven for å halde på lokalsjukehusa
  • kampen for tilværet
    kampen for å overleve
  • ta opp kampen
    begynne å kjempe
Artikkelside

på tørre nevane

Tyding og bruk

utan våpen;
Sjå: neve
Døme
  • dei slost på tørre nevane
Artikkelside

neve 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hnefi

Tyding og bruk

  1. Døme
    • knyte nevane i sinne;
    • ha nevar som ein tømmerhoggar;
    • han har alltid vore flink med nevane
  2. Døme
    • ein neve salt

Faste uttrykk

  • ein neve stor
    ganske liten
    • eg har vore glad i musikk frå eg var ein neve stor
  • på tørre nevane
    utan våpen
    • dei slost på tørre nevane
  • spytte i nevane
    gjere seg klar til eit krafttak;
    kome i gang
    • her er det berre å spytte i nevane og gå på
Artikkelside

leppepomade

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

pomade brukt til å motverke tørre og sprokne lepper
Artikkelside

bushel

substantiv hankjønn

Uttale

busˊjel

Opphav

gjennom engelsk; frå gammalfransk

Tyding og bruk

britisk og amerikansk rommål for tørre varer
Døme
  • 1 bushel er om lag 36 liter
Artikkelside

mumifisere

mumifisera

verb

Opphav

av latin facere ‘gjere’; jamfør mumie

Tyding og bruk

  1. preparere til mumie
    Døme
    • mumifisere lika
  2. tørke og skrumpe inn
    Døme
    • mannen var mumifisert i det tørre klimaet
    • brukt som adjektiv:
      • mumifiserte leivningar
Artikkelside

naudeld

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør tysk Notfeuer

Tyding og bruk

eld som ein lagar ved å gni tørre trestykke eller liknande mot kvarandre
Artikkelside

kveike 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt kveikja

Tyding og bruk

tørre kvister og liknande til å gjere opp eld med;
Artikkelside

kvas

substantiv inkjekjønn

Opphav

kanskje samanheng med kvast

Tyding og bruk

tørre, tynne kvister
Døme
  • ein haug av kvist og kvas og halvrotne blad
Artikkelside
Side 1 av 3