Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 7 oppslagsord

slang 1

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom sjømannsspråk frå engelsk av slang ‘lure, snyte’

Tyding og bruk

tjuveri av frukt frå hagar;
Døme
  • epleslang;
  • gå på slang
Artikkelside

slang 2

substantiv hankjønn

Uttale

slæng

Opphav

engelsk kanskje; frå nordisk

Tyding og bruk

ikkje-fagleg gruppespråk;
ord og vendingar med særmerkt tyding og målande biletbruk som særleg ungdom bruker;
jamfør sjargong
Døme
  • forveksle slang og folkemål
Artikkelside

slange 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt slangi ‘orm’; frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. bøyeleg leidning, røyr (av gummi, plast og liknande) til å leie væske eller gass i
    Døme
    • brannslange;
    • gummislange;
    • hageslange;
    • vasslange;
    • slangen til vasspreiaren
  2. røyrforma ring av gummi på bilhjul, sykkelhjul til å ha luft i
    Døme
    • sleppe å kjøpe nye slangar og dekk
  3. særleg om utanlandske arter: orm (1)
  4. buktete linje (i ornament og liknande)
Artikkelside

luft

substantiv hokjønn

Opphav

av tysk luft; same opphav som loft og lukt (1

Tyding og bruk

  1. gassblanding som utgjer atmosfæren rundt jorda
    Døme
    • rein luft;
    • rå luft;
    • varm luft;
    • trekkje frisk luft;
    • slangen er fylt med luft
  2. i bunden form: atmosfæren rundt jorda;
    ope rom mellom golv og tak eller over ein viss plass;
    Døme
    • kaste ballen opp i lufta;
    • sprengje noko i lufta
  3. åndeleg atmosfære, stemning
    Døme
    • forventning i lufta;
    • spenning i lufta
  4. Døme
    • god luft;
    • stygg luft

Faste uttrykk

  • behandle som luft
    oversjå ein person med vilje
  • eit slag i lufta
    gjerning som er heilt utan verknad
  • få luft under vengene
    • om fugl: kome så høgt at vengene ber
    • få prøve seg, utfalde seg
  • gje luft
    gje uttrykk for kjensler, haldningar og liknande
    • gje kjenslene luft
  • gripe ut av lufta
    påstå noko ein ikkje har grunnlag for
    • argumentet er ikkje gripe ut av lufta
  • gå på lufta
    bli send, bli kringkasta
    • programmet går på lufta to gonger i veka
  • henge i lause lufta
    mangle tilknyting eller feste
  • liggje i lufta
    (om hending) vere ventande, vere underforstått
  • sjå ut i lufta
    sjå utan å feste blikket
  • springe i lufta
  • vere luft for nokon
    bli oversett med vilje
    • han er berre luft for henne
Artikkelside

rasle

rasla

verb

Opphav

frå tysk lydord

Tyding og bruk

  1. mest om ting: gje ein tørr, klanglaus, låg lyd;
    Døme
    • myntane rasla;
    • det raslar i lauvet
  2. òg i overført tyding: få noko til å gje raslelyd (som varsel)
    Døme
    • rasle med papir;
    • slangen raslar med sporden;
    • rasle med sabelen – sjå sabel
Artikkelside

sprute

spruta

verb

Opphav

samanheng med norrønt sproti ‘ungt skot på tre’; eigenleg ‘skyte fram, spire’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det spruta vatn or slangen
    • fosse
      • dra til ein så blodet sprutar;
      • regne så det sprutar;
      • søla spruta kring føtene
    • fyke
      • køyre så grusen sprutar;
      • snøen spruta unna skiene
  2. Døme
    • sprute vatn på ein
    • sende ut
      • sprute gneistar
  3. setje i
    Døme
    • sprute ut i lått
Artikkelside

paradis

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt paradís f; frå gresk opphavleg persisk ‘hage’

Tyding og bruk

  1. hagen i Eden;
    Guds hage, der Adam og Eva var til Gud viste dei ut etter syndefallet
    Døme
    • kor lenge var Adam i paradis? – kor lenge varte lykka el. idyllen?
  2. bustad for dei frelste etter døden;
    himmelriket
  3. mellombels lykkestad for dei rettferdige mellom død og endeleg dom
  4. ideell tilhaldsstad
    Døme
    • eit paradis for ungar
  5. i uttrykk:
    Døme
    • hoppe el.hinke p. – barneleik der ein hoppar etter visse reglar i opprita ruter

Faste uttrykk

  • slangen i paradiset
    det vonde som trugar el. øydelegg lykka
Artikkelside